It’s a long way to Tipperary, ή αλλιώς οι προεκλογικές στρατηγικές ΝΔ, ΣΥΡΙΖΑ ΚΑΙ ΠΑΣΟΚ

Του Σπύρου Ν. Λίτσα*

Έχουμε πλέον εισέλθει μαζί με την υπόλοιπη Γηραιά Ήπειρο στο τελευταίο κύκλο προ της ευρωκάλπης, επομένως είναι η κατάλληλη χρονική στιγμή να παρουσιασθεί η ανάλυση της προεκλογικής στρατηγικής των τριών πρώτων κομμάτων στο Ελληνικό Κοινοβούλιο. Στις παραγράφους που θα ακολουθήσουν θα αναδειχθούν οι βασικές στοχεύσεις της Ν.Δ, του ΣΥΡΙΖΑ και του ΠΑΣΟΚ, καθώς και οι κεντρικές μεθοδολογικές τους προσεγγίσεις. 

Η Νέα Δημοκρατία, ως κυβέρνηση αλλά και ως πολιτικός οργανισμός που έχει επιτύχει να κυριαρχήσει στο Κέντρο θέτει ως βασικό στόχο της σε αυτές τις εκλογές να περιορίσει τη χαλαρή ψήφο. Η στρατηγική του κόμματος λοιπόν επικεντρώνεται στη σηματοδότηση κι αυτής της εκλογικής διαδικασίας ως σημαντική για την κυβέρνηση. Γι’ αυτό και δεν υπήρξε στοχοποίηση βασικού αντιπάλου, μια ορθολογική επιλογή στρατηγικής, αλλά μια γενική καμπάνια με κεντρικό πρόσωπο τον ίδιο τον Πρωθυπουργό και τη διάθεση σηματοδότησης της αξίας του περιορισμού των κραδασμών. Ο στόχος της Ν.Δ. επικεντρώνεται στο να αναδείξει για το μέσο ψηφοφόρο την εικόνα ενός κόμματος που όχι μόνο παίρνει εξόχως σοβαρά και αυτή την εκλογική διαδικασία, αλλά χρησιμοποιεί το πλέον βαρύ χαρτί της στη μάχη της Επικοινωνίας για να μειώσει τη χαλαρότητα στη διαδικασία της πολιτικής επιλογής.

Προσχώματα στην προσπάθεια αυτή είναι η εκλογική κόπωση, καθώς και η σχετική αδιαφορία που ο Έλληνας πολίτης, ακολουθώντας τη γενική ευρωπαϊκή τάση, κρατά απέναντι στο διακύβευμα των εύρω-εκλογών, σε επίπεδο εντυπώσεων και ουσίας. Εδώ όμως συμβαίνει το εξής οξύμωρο. Η εκλογική κόπωση είναι ο βασικός συντελεστής δημιουργίας κύματος αποχής που ενώ προβληματίζει την κυβέρνηση σε θεσμικό επίπεδο, όπως και όλες τις πολιτικές δυνάμεις που ενδιαφέρονται για τις αντοχές της Γ’ Ελληνικής Δημοκρατίας, εν τούτοις δεν της δημιουργεί ουσιαστικό πολιτικό πρόβλημα. Κι αυτό γιατί η αποχή, όπως και το λευκό ή το άκυρο λειτουργούν πάντα υπέρ των ποσοστών του πρώτου κόμματος.

Γι’ αυτό και το κύριο στρατηγικό ενδιαφέρον της Ν.Δ είναι να θέλξει τον ψηφοφόρο αυτό που είναι αποφασισμένος να ψηφίσει εναντίον της Ν.Δ, δίχως όμως να έχει σπάσει τους πολιτικούς του δεσμούς με αυτή, σε μια εκλογική διαδικασία που παραδοσιακά χρησιμοποιείται από τους Έλληνες για να εκφράσουν την όποια διαμαρτυρία τους προς την εκάστοτε κυβέρνηση. Είναι σίγουρο πως ο μόνος που μπορεί να αντιτάξει ένα εκλογικό δίλημμα απέναντι σε αυτή τη ψήφο διαμαρτυρίας είναι μόνο ο ίδιος ο Πρωθυπουργός, μια κίνηση που, ταυτόχρονα με την βαρύτητα της σημειολογίας, δείχνει τη διάθεση των επιτελών της προεκλογικής εκστρατείας της Ν.Δ. να μειώσουν δραστικά τυχόν γλωσσικά ολισθήματα, ή επικοινωνιακά σφάλματα από προβεβλημένα στελέχη που ενώ έχουν την επικοινωνιακή εμπειρία συχνά δείχνουν δέσμιοι του πολιτικού τους θυμικού.

Ο ΣΥΡΙΖΑ επιδιώκει κι αυτός μέσω του σημαντικότερου "όπλου" που διαθέτει, τον Πρόεδρο του Στέφανο Κασσελάκη, να εργαλειοποιήσει την όποια φθορά της κυβέρνησης ρίχνοντας γέφυρες ακόμη και σε πολιτικά ακροατήρια που μέχρι την αλλαγή στην ηγεσία του κόμματος βρίσκονταν μακριά, ψυχή τε και σώματι, από το κόμμα της Ριζοσπαστικής Αριστεράς. Η στρατηγική ΣΥΡΙΖΑ αναδεικνύει τη στόχευση της επίτευξης ενός αυξημένου Rally round the Flag effect ανάμεσα στις τάξεις γνωστών και φίλων, που ως στόχο έχει από τη μια να συσπειρώσει τους παραδοσιακούς του ψηφοφόρους που ακόμη είναι μουδιασμένοι από τις εξελίξεις της τελευταίας εσωτερικής διάσπασης, και από την άλλη να κατασταθεί ο Στέφανος Κασσελλάκης ως ο αδιαμφισβήτητος ηγέτης του κόμματος με ορίζοντα μέχρι τις επόμενες εθνικές εκλογές.

Η στρατηγική αυτή μπορεί να παρουσιάζεται με έντονα τα σημεία της τακτικής αμφισημίας, αλλά ο στρατηγικός στόχος της σημερινής ηγεσίας του κόμματος είναι να περάσει το σκόπελο των Ευρωεκλογών καταλαμβάνοντας τη δεύτερη θέση, ενώ ταυτόχρονα να διασφαλίσει το ζωτικό χρόνο που χρειάζεται η ηγεσία του για να οδηγήσει τις εξελίξεις σε βάθος τριετίας με προορισμό τις επόμενες εθνικές εκλογές. Γι’ αυτό και επισήμως δείχνει τη Ν.Δ. ως τον αντίπαλο των εύρω-εκλογών, αλλά στην πραγματικότητα τη βραδιά της 9ης Ιουνίου όλα τα μάτια στο κτήριο της Κουμουνδούρου θα είναι στραμμένα στα ποσοτικά και ποιοτικά στοιχεία που θα λαμβάνει το ΠΑΣΟΚ από την κάλπη.

Είναι ξεκάθαρη η στόχευση της ηγεσίας του ΣΥΡΙΖΑ που γνωρίζει πως η αύξηση του χρονικού ορίζοντα του status της περνά από  την  ηγεμόνευση του χώρου της ριζοσπαστικής Αριστεράς αλλά κι αυτό της Σοσιαλδημοκρατίας. Μια διαδικασία που μπορεί να έχει αίσια έκβαση μέσα από τη διαμόρφωση της ιδεολογικής ατζέντας του προαναφερόμενου διευρυμένου πολιτικού χώρου. Το πρόσφατο ταξίδι του Στέφανου Κασσελάκη στη Δυτική Όχθη δείχνει τη συγκεκριμένη στρατηγική στόχευση, ενώ η ίδια τάση αναδεικνύεται στο ότι ο Πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ έχει εντάξει στην προεκλογική του ατζέντα και θέματα που αφορούν τις Έλληνο-τουρκικές σχέσεις ακολουθώντας μια διαφορετική γραμμή απ’ αυτή που ιστορικά πάντα ακολουθούσε η ριζοσπαστική Αριστερά. 

Το ΠΑΣΟΚ τέλος αναδεικνύει μια στρατηγική που εν αντιθέσει με το κυβερνητικό κόμμα αλλά κι αυτό της αξιωματικής αντιπολίτευσης ο αρχηγός του δεν εμφανίζεται ως ο βασικός πρωταγωνιστής της προεκλογικής εκστρατείας, προβαίνοντας σε ένα ενδιαφέρον βήμα βάζοντας στην πρώτη γραμμή μαζί του τη στενή ηγετική του ομάδα. Είναι προφανές πως το στρατήγημα αυτό έχει ως βασικό στόχο να ενισχύσει το ρόλο του προέδρου του ΠΑΣΟΚ μέσα από την ανάδειξη του πάντα γοητευτικού Primus inter Pares, αντί του άχαρου και συχνά επικίνδυνου Primus Solus, αλλά ταυτόχρονα διασφαλίζει πως η ευθύνη του όποιου αποτελέσματος διαμοιράζεται όχι ισόποσα αλλά σίγουρα αναλογικά εντός του πυρήνα της ηγετικής ομάδας.

Το ΠΑΣΟΚ έχει ξεκάθαρο στόχο σε αυτές τις εκλογές κι αυτός είναι να ξεπεράσει τον ΣΥΡΙΖΑ, δημιουργώντας μια sui generis συνθήκη αμφισβήτησης του status της αξιωματικής αντιπολίτευσης μέσω της δυναμικής των αριθμών που θα προκύψουν από την κάλπη. Ταυτόχρονα, και η σημερινή ηγεσία του ΠΑΣΟΚ επιδιώκει να κερδίσει το στοίχημα του χρόνου, θέτοντας τον πολιτικό της ορίζοντα στις επόμενες εθνικές εκλογές. Γι’ αυτό ακριβώς το λόγο η στρατηγική που ακολουθείται είναι περισσότερο συστημική από ότι θα ανέμενε κάποιος από ένα κόμμα που είναι φανερό πως δεν αισθάνεται βολικά καταλαμβάνοντας την τρίτη θέση στην εσωτερική πολιτική κλίμακα ισχύος.

Μια στρατηγική αλλεπάλληλων hit and run "χτυπημάτων" προς τον εκλογικό πυρήνα του ΣΥΡΙΖΑ πρωτίστως αλλά και τους ψηφοφόρους του Κέντρου που στις προηγούμενες διπλές εθνικές εκλογές ψήφισαν Ν.Δ θα ήταν κάτι περισσότερο αναμενόμενο με όρους συμβατικής ανάλυσης από το ΠΑΣΟΚ. Η απόφαση του όμως να αναδείξει ένα διαφορετικό προφίλ, πιο συστημικό, προβάλλοντας μεγαλύτερα φορτία αυτοπεποίθησης απ’ αυτά που θα ανέμενε κάποιος από το τρίτο κόμμα στο εθνικό κοινοβούλιο στοχεύει στον πολιτικό αιφνιδιασμό των αντιπάλων, πρωτίστως του ΣΥΡΙΖΑ, και στην οικοδόμηση ενός προφίλ που θα μπορέσει να ευαισθητοποίηση τα αντανακλαστικά των παλαιών ψηφοφόρων του ΠΑΣΟΚ, ως απότοκο μνήμης αλλά και ως στοιχείο προοπτικής για την επόμενη ημέρα. 

Οι ευρωεκλογές αυτές είχαν ίσως τις λιγότερες ποιοτικά αλλά και ποσοτικά αναφορές στα θέματα τη Ευρώπης. Ταυτόχρονα έχουν το μεγαλύτερο στρατηγικό ενδιαφέρον από κάθε άλλη ευρω-εκλογική διαδικασία του παρελθόντος. Κι αυτό γιατί στην ουσία ανοίγουν το δρόμο της επόμενης ημέρας και για τα τρία κόμματα, με ορίζοντα τις επόμενες εθνικές εκλογές. Κι αν οι κινήσεις και των τριών προεκλογικών επιτελείων έχουν έντονο το στοιχείο της εξύφανσης του αφηγήματος της επόμενης ημέρας, το δεδομένο αυτό δείχνει πως το ελληνικό πολιτικό σύστημα ακόμη και στην τόσο άχαρη εποχή της χρήσης του Tik-Tok δεν έχει σταματήσει να σκέφτεται και να ενεργεί κατά βάση στρατηγικά στον πυρήνα των εκλογικών αλλά και μετεκλογικών εξελίξεων. Με άλλα λόγια, it’s a long way to Tipperary.    

* Καθηγητής Θεωρίας των Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας και Επισκέπτης Καθηγητής στο τμήμα Πολιτικών Επιστημών [Sciences Po] του Πανεπιστημίου της Grenoble. Οι δυο πιο πρόσφατες επιστημονικές του μονογραφίες "Διεθνείς Σχέσεις από την Αρχή: Θεωρητικοί Αναστοχασμοί", Εκδόσεις Πανεπιστημίου Μακεδονίας και ‘Smart instead of Small in International Relations Theory: The Case of the United Arab Emirates’, Springer κυκλοφορούν σε Ελλάδα και εξωτερικό.