Χριστός Ανέστη!

Του Σπύρου Ν. Λίτσα*

Αν το μήνυμα της Μεγάλης Εβδομάδας είναι αυτό της υπέρτατης ατομικής θυσίας για να ακολουθήσει η συλλογική Ανάσταση, τότε ίσως είναι καιρός να δούμε ξανά ως κοινωνία την οξείδωση  που κατατρώει τις σάρκες της πατρίδας μας εδώ και πολλές δεκαετίες. Την αποθέωση της ιδιώτευσης εις βάρος του δημόσιου καλού.

Βλέποντας τις δομές αστικής ανάπτυξης των πόλεων της χώρας γίνεται εύκολα αντιληπτό πως το ιδιωτικό κυριαρχεί έναντι του δημόσιου. Για παράδειγμα, το σπίτι που χτίζεται σήμερα θα "φάει" μερικούς πόντους από το δημόσιο πεζοδρόμιο, ενώ το άνοιγμα της πυλωτής θα στερήσει δυο με τρεις θέσεις πάρκινγκ από το δημόσιο δρόμο. Παρανομίες που ο ιδιώτης θα πληρώσει και το κράτος θα τις αποδεχθεί εις βάρος της δημόσιας ισορροπίας. Κι όμως με την αποδοχή αυτή από την Πολιτεία το νεαρό ζευγάρι με το παιδικό καρότσι θα αναγκαστεί να κατέβει στο δρόμο εις βάρος της ασφάλειας τους, κινδυνεύοντας να τους παρασύρει ένα διερχόμενο αυτοκίνητο, ενώ το άτομο με κινητικά προβλήματα που κινείται με αμαξίδιο δεν θα είναι σε θέση να αυτοεξυπηρετηθεί εντός του αστικού ιστού την τρίτη δεκαετία του 21ου αιώνα! Κι όλα αυτά γιατί το ιδιωτικό επικρατεί έναντι του δημόσιου στη χώρα μας εδώ και πολλές δεκαετίες με φανερές παρενέργειες στο επίπεδο και την ποιότητα της νεοτερικότητας που διαπερνά το νέο ελληνικό κράτος.    

Η παραίνεση "προχώρα εσύ και μη κοιτάς πίσω" έχει εδώ και πολλές δεκαετίες καταλύσει τη συνειδητή, πολλές φορές και ασυνείδητη, στάση των πολιτών, ενώ είναι εμφανές πως απουσιάζει παντελώς η αίσθηση πως όταν μια συνθήκη είναι αδιέξοδη για το σύνολο η μονάδα δεν μπορεί να διαφύγει της διάχυσης του αρνητισμού πέριξ αυτής. Είναι πραγματικά άξιο απορίας πως αυτός που καταστρέφει το περιαστικό άλσος για να χτίσει το σπίτι του δεν αντιλαμβάνεται πως και η δική του υγεία θα επηρεασθεί, όπως και το βιοτικό του επίπεδο θα πληγεί.

Ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια με τη θεαματική αύξηση της χρήσης των Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης η ιδιώτευση εκκολάπτεται πλέον εντός του Echo Chamber, έναν μοναχικό ψηφιακό "θαλάμο" δηλαδή που το μόνο που κάνεις είναι να ανακυκλώνεις τις απόψεις σου μέσω αυτοαναφορικών αντηχήσεων, ενώ άλλοι σε παρακολουθούν ως "ακόλουθοι" δίχως στην πραγματικότητα να παράγεται η παραμικρή ουσιαστική κοινωνικό-ιδεολογική διάδραση. 

Μεγάλο κομμάτι της συγκαιρινής αλλοπρόσαλλης συμπεριφοράς εντός της χώρας με την κατακόρυφη αύξηση της εγκληματικότητας βρίσκει ως βασικό σημείο εξήγησης την παγίδευση ολοένα και μεγαλύτερου κομματιού της Ελληνικής κοινωνίας στην αυτοαναφορικότητα και την ιδιώτευση. Και πώς να μη γίνει αυτό όταν ο δημόσιος χώρος δεν υφίσταται πια. Αξίζει να αναρωτηθείτε πότε ήταν η τελευταία φορά που είχατε την ευκαιρία απλώς να πάρετε ένα βιβλίο και να ξεχαστείτε διαβάζοντας στο κέντρο της της πόλης κάτω από την σκιά ενός μεγάλου δέντρου για να κατανοήσετε πόσο υποβαθμισμένη είναι η καθημερινότητα όλων μας εξαιτίας της επικράτησης του ιδιωτικού έναντι του δημόσιου.

Η εξαφάνιση της δημόσιας σφαίρας και η ενίσχυση της ιδιώτευσης φέρνουν σε κάποια χρονική στιγμή της απολιτικοποίηση επίσης με ότι κι αν αυτό σημαίνει για τη συνοχή ενός κράτους και τις αντοχές που μπορεί να αναπτύξει η κοινωνία στην έλευση μιας δύσκολης κατάστασης. Ο ιδιώτης, με την Αριστοτελική νομοτέλεια που ο όρος φέρει, δεν έχει το παραμικρό πρόβλημα να υποστηρίξει τα άκρα, να ασπαστεί ένα σενάριο συνομωσίας, να γίνει μέλος μιας εγκληματικής οργάνωσης, να καταστρέψει το δημόσιο χώρο και να "εισβάλει" με ωμή βιαιότητα στον προσωπικό χώρο του άλλου ως συνθήκη επιβολής του ναρκισσιστικού εγώ και όχι ως μια απεγνωσμένη προσπάθεια επικοινωνίας. 

Τι είναι το Πάσχα παρά η υπενθύμιση της υπέρτατης θυσίας του Θεανθρώπου για όλους εμάς; Όπως επίσης και η ευκαιρία για το μάζεμα οικογενειών και παρεών στην αυλή της ερημωμένης εκκλησίας του χωριού που ζει μια φορά το χρόνο τη βραδιά της Ανάστασης, ή γύρω από το τραπέζι την Κυριακή του Πάσχα. Ένα μάζεμα, μια σύναξη, μια δημιουργική συνωμοσία εναντίον του λογαρίθμου, μια υπενθύμιση ότι μαζί είμαστε πιο δυνατοί να σταθούμε απέναντι στη βαρβαρότητα της Ιδιώτευσης και στην ευτέλεια της Αυτοαναφορικότητας που δημιουργεί ο ναρκισσισμός της βεβαιότητας και η αλαζονεία του ανίκητου, έστω κι αν αυτό βρίσκεται μόνο στους διαδρόμους των ψευδαισθήσεων των Echo Chamber που ο κάθε ένας φτιάχνει ως το δικό του προσωπικό λαγούμι για να κρυφτεί από τον Ήλιο.

Χριστός Ανέστη! Το αειθαλές ελπιδοφόρο μήνυμα που θα απλωθεί ως συλλογική παραδοχή απ’ άκρη σ’ άκρη της χώρας για άλλη μια χρονιά είναι μια υπενθύμιση του χρέους μας ως πολίτες για το μέλλον της πατρίδας μας. 

*Καθηγητής Θεωρίας των Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας και επισκέπτης Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Grenoble. Οι δυο νέες του μονογραφίες, Διεθνείς Σχέσεις από την Αρχή, Εκδόσεις Πανεπιστημίου Μακεδονίας & Smart instead of Small in International Relations Theory: The Case of the United Arab Emirates κυκλοφορούν στην Ελλάδα και στο εξωτερικό.