Τέμπη: Η ντροπή της Εξεταστικής

Του Μανόλη Καψή

Λίγες ώρες μετά την επέτειο της τραγωδίας των Τεμπών, ο εφέτης ανακριτής προχωράει σε παραγγελίες για νέες έρευνες σε σχέση με τις συνθήκες του δυστυχήματος, ώστε να απαντηθούν οι αιτιάσεις των συγγενών και να φωτιστούν τα σημεία εκείνα της υπόθεση που προκαλούν ερωτηματικά. Πώς εξηγείται η έκρηξη; Γιατί βρέθηκε ξυλόλιο στο σημείο του δυστυχήματος; Υπήρχε στα βαγόνια μήπως εύφλεκτο υλικό που δεν είχε δηλωθεί; Γινόταν λαθρεμπόριο;  Γιατί τα βίντεο από τη φόρτωση και την πορεία του τρένου πριν από τη σύγκρουση έχουν σβηστεί; Κρύβεται κάτι; Ο εφέτης ανακριτής δεν θέλει λέει να αφήσει τίποτα αναπάντητο.

Παρά ταύτα η κοινή γνώμη δυσπιστεί (επιεικώς) και λίγοι είναι αυτοί που πιστεύουν ότι θα μάθουμε όλη την αλήθεια. Ακόμα λιγότεροι πιστεύουν ότι οι υπεύθυνοι θα λογοδοτήσουν. Είναι η παραδοσιακή δυσπιστία των Ελλήνων προς το δημόσιο, τις δημόσιες υπηρεσίες και το κράτος; Είναι μια μεταμφιεσμένη δυσφορία και οργή προς την κυβέρνηση, στην οποία προφανώς χρεώνεται η πολιτική ευθύνη για την τραγωδία; Είναι η παραδοσιακή τάση μας να αναζητούμε πολύπλοκες και σκοτεινές ερμηνείες, έως και συνωμοσίες, σε υποθέσεις που έχουν πιθανώς απλές και εύλογες απαντήσεις; Είναι η πικρή πείρα από τις υποθέσεις του παρελθόντος; (Ακόμα αναμένουμε την πρωτόδικη απόφαση για το Μάτι…και έχουν περάσει έκτοτε 6 χρόνια.)

Ο εφέτης ανακριτής που έχει προχωρήσει τις έρευνες με μεγάλη ταχύτητα (τουλάχιστον για τα ελληνικά δεδομένα) και έχει ασκήσει 34 ποινικές διώξεις (αλλά όχι φυσικά εναντίον πολιτικών προσώπων), θα ορίσει νέο εμπειρογνώμονα για να λύσει τη διαφωνία που υπάρχει μεταξύ των ειδικών σε σχέση με την έκρηξη, θα προσφύγει δε σε εξειδικευμένα εργαστήρια για να δουν τα κομμάτια των βίντεο που έχουν σβηστεί. Να υποθέσουμε ότι οι απαντήσεις που θα λάβει θα δώσουν τέλος στην αμφισβήτηση; Απίθανο. Τελείως απίθανο.

Και είναι απίθανο, γιατί υπάρχουν δυο δεδομένα που η κυβέρνηση (τουλάχιστον) υποτίμησε. Το ένα είναι η υποψηφιότητα του Κώστα Καραμανλή στις εκλογές και το δεύτερο είναι η λειτουργία της εξεταστικής Επιτροπής.

Η υποψηφιότητα Καραμανλή προκάλεσε την κοινή γνώμη, αφού ερμηνεύτηκε ως μια προσπάθεια να απαλλαγεί από τις ευθύνες του μέσω της κάλπης. Αν αυτή ήταν η πρόθεση του πρώην υπουργού Μεταφορών, η προσπάθεια απέτυχε. Παταγωδώς, Η παραμονή του στο Κοινοβούλιο όχι μόνο δεν του προσφέρει κάλυψη, αλλά τον βάζει διαρκώς στο κάδρο και τον θέτει μονίμως στο στόχαστρο. Και η κυβέρνηση κουβαλάει τη ρετσινιά ότι υποχώρησε μπροστά στην απαίτηση του γόνου της οικογενείας Καραμανλή, ότι του προσφέρει πολιτική- τουλάχιστον- κάλυψη και ότι αδιαφορεί για τις αντιδράσεις. Ακόμα και η τυπική του δήλωση για την επέτειο, δήλωση που εξέφραζε την οδύνη του, αντιμετωπίστηκε από πολλούς με εχθρότητα. Πόσο μάλλον που για μία ακόμα φορά ο κ. Καραμανλής παρουσίαζε την (αυτονόητη) παραίτησή του από υπουργός, ως τη γενναία εκείνη κίνηση που δείχνει σπάνιο πολιτικό θάρρος και απαντά στην απαίτηση για ανάληψη της ευθύνης που του αναλογεί.

Εξίσου προκλητική, αν όχι διπλά προκλητική, ήταν η λειτουργία της Εξεταστικής Επιτροπής. Και το γεγονός ότι η αντιπολίτευση προσήλθε με διάθεση να πολιτικοποιήσει την έρευνα, το γεγονός ότι οι βουλευτές της αντιπολίτευσης είχαν βγάλει ήδη καταδικαστικό πόρισμα πριν καν ξεκινήσουν να συνεδριάζουν, δεν συνιστά επαρκή δικαιολογία, για την ελαφρότητα (ή θα έπρεπε να μιλήσουμε για  κυνισμό) με την οποία αντιμετώπισε τις εργασίες της Επιτροπής η κυβερνητική πλειοψηφία. Κρίσιμοι μάρτυρες αγνοήθηκαν, όλα έγιναν σε χρόνο ρεκόρ, δεν δόθηκε καν χρόνος να μελετηθεί η δικογραφία του εφέτη ανακριτή της Λάρισας. Η πρόθεση δεν ήταν να γίνει έρευνα, αλλά να τελειώνει η "δουλειά" το συντομότερο δυνατόν. Να φύγει από την επικαιρότητα.

Αυτή η αίσθηση της ατιμωρησίας που ενισχύει η παρουσία του Κώστα Καραμανλή στη Βουλή και η προστασία του από τον νόμο περί ευθύνης υπουργών, αυτή η αίσθηση της ατιμωρησίας που ενισχύεται και μεγαλώνει από το φιάσκο της Εξεταστικής, είναι το έδαφος πάνω στο οποίο αναπτύσσεται αυτή η μεγάλη δυσπιστία του κόσμου για την έρευνα για το δυστύχημα στα Τέμπη. Αν σε αυτά προσθέσουμε και την τοξικότητα της πολιτικής αντιπαράθεσης, την εργαλειοποίηση της υπόθεσης από την αντιπολίτευση και τον κανιβαλισμό των social media, το μείγμα γίνεται εκρηκτικό. Καθώς στο τέλος υποσκάπτει και αυτά τα θεμέλια της Δημοκρατίας, αφού τροφοδοτεί μια αντίληψη ενός κράτους στην υπηρεσία των ελίτ που βρίσκονται υπεράνω του νόμου και υπό προστασία. Ταυτόχρονα τροφοδοτεί έναν νέο αντισυστημισμό και μια κουλτούρα "νεοαγανακτισμένων", που αποδίδουν στο σύστημα την ευθύνη για τους νεκρούς.

Η μόνη ελπίδα είναι η έρευνα που συνεχίζεται από τη Δικαιοσύνη να καταλήξει σύντομα σε στέρεα συμπεράσματα και να αποδώσει τις ευθύνες. Να ξεκαθαρίσει τα σκοτεινά σημεία. Και εφόσον προκύπτουν και ενδείξεις ποινικής ευθύνης των δυο υπουργών- Καραμανλή και Σπίρτζη- να στείλει τη δικογραφία πίσω στη Βουλή και να συσταθεί Προανακριτική για τα περαιτέρω. Τα περαιτέρω, που δεν είναι αρμοδιότητα ούτε των βουλευτών, ούτε των διαδηλωτών. Είναι των δικαστών.