Ζούμε σε αδιάφορους καιρούς

Του Σπύρου Δημητρέλη

Οι παροιμίες συμπυκνώνουν τον πλούτο του συνδυασμού ιστορικής εμπειρίας, αξιόπιστης αξιολόγησης ανθρώπινης συμπεριφοράς και βεβαίως ένα στοιχείο θετικού αιφνιδιασμού στον ακροατή ως προϊόντα στιγμιαίας λαϊκής σοφίας. Οι λαοί, και ειδικά ο δικός μας, θα μπορούσαν να διδαχθούν πολλά από αυτές. Μάλιστα αν το είχαμε κάνει, πιθανότατα θα μπορούσαμε να έχουμε γλιτώσει κάποιες από τις εθνικές τραγωδίες μας. Αυτές τις ημέρες θυμήθηκα, όμως, μια κινεζική παροιμία: "Να εύχεσαι να μην ζήσεις σε ενδιαφέροντες καιρούς". Οι καιροί που ζούμε, πλέον, δεν είναι ιδιαίτερα ενδιαφέροντες, σε αντίθεση με την περίοδο από το 2009 έως και το 2020. Ζήσαμε τους ενδιαφέροντες καιρούς του κύκλου της έβδομης ελληνικής χρεοκοπίας. Βασικό χαρακτηριστικό μια ενδιαφέρουσας εποχής είναι αν υπάρχει οικονομική ανάπτυξη. Συνήθως όταν υπάρχει δουλειά και εισόδημα τα πάθη υποχωρούν, οι ανάγκες καλύπτονται και οι εντάσεις κοπάζουν. Οι καιροί που ζούμε τώρα δεν είναι ενδιαφέροντες. Η οικονομία τρέχει με ταχύτατους ρυθμούς, η ανεργία έχει υποχωρήσει κάτω από το 10%, πολλές επιχειρήσεις αδυνατούν να βρουν εργαζόμενους, οι μισθοί ανεβαίνουν και στους επενδυτές βρέχει χρήμα από το Ταμείο Ανάκαμψης και το ΕΣΠΑ. Υπάρχουν, βέβαια, προβλήματα όπως αυτό της ακρίβειας, της εφηβικής βίας, του κυκλοφοριακού της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης, της χαμηλής ποιότητας των υπηρεσιών σε δημόσια σχολεία, νοσοκομεία  και πανεπιστήμια. Όμως καμία σχέση δεν έχει η οξύτητα αυτών των προβλημάτων με αυτά που ζουν οι κοινωνίες όταν υπάρχει ύφεση, ανεργία και μείωση εισοδημάτων. Στους αδιάφορους καιρούς ευδοκιμούν και τα προβλήματα "πολυτελείας". Το αν θα επιτραπεί ο γάμος των ομοφύλων και ο τρόπος της τεκνοθεσίας, το αν και πως θα επιτραπούν τα ιδιωτικά πανεπιστήμια. Στα προβλήματα πολυτελείας, όσο και αν μοιάζει παράδοξο, θα περιλάβω και τα μπλόκα των αγροτών. Η ιστορία τους έχει δείξει πως είναι πολύ πιο πιθανό να βγουν στους δρόμους όταν "λεφτά υπάρχουν", παρά σε εποχές που υπάρχει οικονομική ύφεση και δυσχέρεια. Άλλωστε σχεδόν αποκλειστικά βγαίνουν στο δρόμο Ιανουάριο- Φεβρουάριο που δεν υπάρχει δουλειά στο χωράφι. Κλείνουν δρόμους, ταλαιπωρούν κόσμο και απαιτούν έκτακτη ενίσχυση εδώ και τώρα. Στη διάρκεια της κρίσης δεν βγήκαν στον δρόμο. Βγήκαν το 2006 όταν έχει αρχίσει να σταθεροποιείται η οικονομία. Ξαναβγήκαν τώρα που, παρά το γεγονός ότι οι τιμές των τροφίμων είναι πολύ υψηλότερα από άλλες χρονιές, οσμίζονται ότι μπορούν να πάρουν.

Οι καιροί στην Ελλάδα, όμως, δεν θα είναι για πάντα αδιάφοροι. Θα γίνουν, δυστυχώς, και ενδιαφέροντες. Είναι νομοτέλεια. Η ιστορία έχει δείξει ότι το μοναδικό σίγουρο στη λειτουργία των οικονομιών, δηλαδή των εισοδημάτων και των θέσεων εργασίας, είναι οι κύκλοι τους μαζί με τα απότομα πάνω αλλά και κάτω. Το πόσο ενδιαφέροντες θα είναι οι καιροί που θα έρθουν, όμως, θα εξαρτηθεί  σε μεγάλο βαθμό από αυτά που κάνουμε σήμερα. Αν σε καλούς και μη ενδιαφέροντες καιρούς δεν κάνουμε αυτά που πρέπει να γίνουν για να θωρακιστεί πραγματικά η χώρα και η οικονομία, ή αν τηρούμε μια στάση απλού θεατή στα πραγματικά ζητήματα, τότε στους δύσκολους και ενδιαφέροντες καιρούς τα πράγματα θα είναι πολύ πιο δύσκολα για όλους.