"Ψάχνονται" με αμοιβαία κεφάλαια και omnibus accounts

Σε έναν κυκεώνα αναζήτησης του βαθμού "ασφάλειας” και της διαθεσιμότητας των κεφαλαίων τους έχουν εμπλακεί πολλοί επενδυτές που απέκτησαν τους προηγούμενους μήνες μερίδια σε αμοιβαία κεφάλαια διαχείρισης διαθεσίμων εξωτερικού.

Προκειμένου να διασφαλίσουν την προστασία των χρημάτων τους από αρνητικές εξελίξεις, καταθέτες και επενδυτές επέλεξαν εν πολλοίς μαζικά την οδό της αγοράς μεριδίων σε αμοιβαία κεφάλαια διαχείρισης διαθεσίμων εξωτερικού, τα οποία είχαν θεματοφυλακή εκτός Ελλάδας, στο Λουξεμβούργο ή σε άλλες χώρες που διέπονται από ξένη νομοθεσία. Σε πολλές περιπτώσεις, οι ίδιες οι τράπεζες είχαν συστήσει σε αυτές τις χώρες θυγατρικές προκειμένου να εξυπηρετείται η διαδικασία.

Η αγορά αξιογράφων γίνονταν μεν μέσω ελληνικών τραπεζών, χρηματιστηριακών ή asset managers, αλλά αφορούσαν ξένο εκδότη και ξένο θεματοφύλακα που δεν υπάγεται στο εγχώριο νομικό πλαίσιο. Έτσι, το πλεονέκτημα της θεματοφυλακής εκτός Ελλάδος προβαλλόταν ιδιαιτέρως από τους πωλητές των αμοιβαίων αυτών κεφαλαίων έναντι, όπως αναφέρθηκε, δυσμενών εξελίξεων, όπως μια χρεοκοπία, κρατικοποίηση των τραπεζών, αλλαγή του νομισματικού περιβάλλοντος κ.α.

Οι επενδυτές, λοιπόν, γνώριζαν πως όποιο τέτοιο προϊόν δεν έχει αποκτηθεί με Έλληνα θεματοφύλακα βρίσκεται θεωρητικά "στο απυρόβλητο”. Όπως, ωστόσο, έγκαιρα είχε αναφέρει το Capital.gr, οι Έλληνες επενδυτές κατά την διαδικασία αυτή όφειλαν να δώσουν μεγάλη προσοχή στο θέμα των "omnibus accounts", δηλαδή των συλλογικών λογαριασμών πελατείας, εσωτερικά διαχωρισμένων, που κεντρικά χρησιμοποιούν οι τράπεζες για τέτοια επενδυτικά προϊόντα.

Συγκεκριμένα τα αμοιβαία αυτά κεφάλαια σε πολλές περιπτώσεις τηρούνται σε omnibus accounts, δηλαδή τηρούνται σε λογαριασμό/χαρτοφυλάκιο που βρίσκεται στο όνομα της τράπεζας, η οποία με τη σειρά της προχωρά σε εσωτερικό διαχωρισμό και τα εμφανίζει στα ατομικά (ή εταιρικά) χαρτοφυλάκια των πελατών.

Δεν είναι σαφές, σε περίπτωση μεταβολής της κατάστασης του εκδότη, ποιες επιπλοκές μπορεί να υπάρξουν με αυτούς τους omnibus accounts. Επιπλέον, σε καθεστώς capital controls, όπως υφίσταται σήμερα, υπάρχουν ερωτήματα, όχι για την "ασφάλεια” των κεφαλαίων, αλλά κατά πόσον τελικώς επιτρέπουν στους κατόχους των αμοιβαίων άμεση πρόσβαση στα κεφάλαιά τους. Στην περίπτωση ρευστοποίησης τους, δηλαδή, σε μερίδα επενδυτών υπάρχει σύγχυση για τη διαδικασία μέσω της οποίας θα φθάσουν τελικώς τα χρήματα στα χέρια τους.

Εάν ο κάτοχος τους ζητήσει τη ρευστοποίησή τους, το προϊόν της ρευστοποίησης θα πιστωθεί στον λογαριασμό του δικαιούχου. Στην περίπτωση αυτή, το χρηματικό ποσό που θα κατατεθεί θεωρείται "παλαιό” (άρα υπόκειται σε περιορισμούς) ή "νέο” χρήμα (άρα διαθέτει μεγαλύτερη "ελευθερία” κινήσεων); Στελέχη ΑΕΔΑΚ και private banking με τα οποία επικοινώνησε το Capital.gr αναφέρουν πως πρόκειται για νέο χρήμα, ωστόσο και αυτό δεσμεύεται στο σκέλος της μη μεταφοράς κεφαλαίων στο εξωτερικό, εκτός αν υπάρχει εξαίρεση που επεξεργάζεται σε καθημερινή βάση η Επιτροπή Έγκρισης Τραπεζικών Συναλλαγών και για τις οποίες χορηγεί ειδική άδεια.

Πάρα ταύτα, υπάρχει η δυνατότητα ποσά που πιστώνονται σε εγχώριο τραπεζικό λογαριασμό από το εξωτερικό, να μεταφερθούν εκ νέου στο εξωτερικό, ωστόσο και για αυτά δεν επιτρέπεται η ανάληψη με μετρητά του συνόλου του μεταφερόμενου από το εξωτερικό χρηματικού ποσού. Επιπλέον, σημειώνεται πως η μεταφορά θεματοφυλακής στο εξωτερικό για χρηματοπιστωτικά μέσα δεν επιτρέπεται, ενώ υφίσταται και απαγόρευση μεταφοράς-διαχείρισης χαρτοφυλακίων ξένων μετοχών - μεριδίων αμοιβαίων κεφαλαίων.

Σε κάθε περίπτωση, αναφέρουν τα ίδια στελέχη, οι περισσότεροι επενδυτές που επέλεξαν την οδό των αμοιβαίων κεφαλαίων διαχείρισης διαθεσίμων εξωτερικού κινήθηκαν με τη λογική της "αγοράς” ασφάλειας εις βάρος, τρόπον τινά, της διαθεσιμότητας των κεφαλαίων τους, τα οποία τελικώς φαίνεται να υπόκεινται στους υφιστάμενους περιορισμούς, σαν να είχαν δηλαδή τα χρήματά τους κατατεθειμένα στην Ελλάδα. Πρόκειται για σημαντικά ποσά που διοχετεύτηκαν σε συλλογικές επενδύσεις, καθώς, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της ΕΘΕ, οι εισροές μόνο στο πρώτο τρίμηνο του 2015 ήταν σημαντικές και έφθασαν τα 995 εκατ.ευρώ και πραγματοποιήθηκαν από εισροή κεφαλαίων σε αμοιβαία κεφάλαια ξένων κεφαλαιαγορών τα οποία διαχειρίζονται ελληνικές ΑΕΔΑΚ.

Νίκος Χρυσικόπουλος