Μνήμη Δημήτρη Τριανταφυλλίδη

Του Χρήστου Χωμενίδη

"Πού είναι η πνευματική ηγεσία της χώρας; Γιατί δεν μιλούν οι διανοούμενοι;" αναρωτιόντουσαν συχνά-πυκνά -και αρκετά σπαραξικάρδια- κατά τα χρόνια της χρεοκοπίας του κράτους και των μνημονίων οι μπροστάρηδες των Αγανακτισμένων, τα παλικάρια στη συνέχεια του ΣΥΡΙΖΑ. 

Οι διανοούμενοι βεβαίως μιλούσαν. Τοποθετούνταν σχετικά με όσα συνέβαιναν. Έλεγαν όμως, στην πλειονότητά τους, πράγματα διόλου αρεστά στους "ριζοσπάστες αριστερούς" οι οποίοι ένοιωθαν επαναστάτες. Πως τα μνημόνια δεν καταργούνται με έναν νόμο του ενός άρθρου. Πως όσα νταούλια και να βαρέσουμε, οι αγορές θα χαμογελάνε ειρωνικά. Ότι εάν η Ελλάδα βγει από την Ευρωζώνη, δεν θα απελευθερωθεί, θα καταντήσει αντιθέτως ξυλάρμενη, ανυπεράσπιστη στις ορέξεις των λαίμαργων γειτόνων της. Πως ο διχαστικός λόγος, το "ή τους τελειώνουμε ή μας τελειώνουν", συνιστά ύβρη. Και η επίκληση της Εθνικής Αντίστασης προσβολή μνήμης νεκρών ηρώων. Τα αυτονόητα έλεγαν, τα απολύτως λογικά και δημοκρατικά. Που όμως δεν συνέδιδαν με την "προοδευτική" ατζέντα της εποχής.

Οι διανοούμενοι συνεπώς -κατά τη γνώμη όσων γνώριζαν δόξες ανεμίζοντας κόκκινα λάβαρα, παριστάνοντας τους Τσε Γκεβάρα και τις Πασιονάριες-, οι διανοούμενοι ήταν προσκυνημένοι. Ενεργούμενα του συστήματος. Ευρωλιγούρηδες. Σκουλήκια. Χρέος του λαού να τους χλευάσει, αν όχι και να τους λυντσάρει. 

Οι δολοφονίες χαρακτήρων αποτελούσαν καθημερινό φαινόμενο στο facebook και στο twitter. Οι αψίκοροι ωστόσο λαχταρούσαν να ανέβουν πίστα. Τους έτρωγαν τα χέρια τους, τους έπνιγε το δήθεν δίκιο τους. Δεν θα ξεχάσω τους αληταράδες που μπούκαραν στο "Floral" της πλατείας Εξαρχείων και -πόσο φεμινιστικό!- πέταξαν αβγά στη Σώτη Τριανταφύλλου. Ούτε τον άλλον, τον δημοσιογράφο, που αρθρογραφεί σήμερα παριστάνοντας τον ψύχραιμο αναλυτή, τότε όμως, ένα απόγευμα τιτίβισε "ο Χωμενίδης πίνει τον καφέ του στο τάδε μαγαζί, πάμε να του δώσουμε ένα μάθημα!" 

Αποτελούσε ο τραμπουκισμός δική τους επινόηση; Προφανώς όχι. Άξιοι επίγονοι της ΟΠΛΑ ήταν, που μαζί με τους Χίτες απεργαζόταν τον αδελφοκτόνο πόλεμο. Των σταλινικών που εξόντωναν ή πρόδιδαν τους ίδιους τους συντρόφους τους στους κόλπους του ΕΑΜ και του ΚΚΕ.  Συνεχιστές των παιδιών εκείνων της ΚΝΕ, που στη Μεταπολίτευση έβγαζαν γλώσσα ή απειλούσαν θρασύδειλα τον Μίκη Θεοδωράκη. Η βία απλώς, που θα τους θέριευε, δεν βρήκε κατά τη δεύτερη δεκαετία του 21ου αιώνα εύφορο έδαφος.

Το κλίμα άρχισε να αλλάζει το 2015. Ενώ ο Γιάνης Βαρουφάκης καραγκιοζοδιαπραγματευόταν κάνοντας "γουάου!", ενώ ο Πάνος Καμμένος δήλωνε ως υπουργός Άμυνας πως σε περίπτωση ρήξης θα εγγυόταν -με τον στρατό προφανώς- την εσωτερική ασφάλεια, οι εναργείς πολίτες, από τη φωτισμένη Αριστερά μέχρι τη σκεπτόμενη Δεξιά, συγκρότησαν το "Μένουμε Ευρώπη". Ακαθοδήγητοι από κομματικά κέντρα, με μόνους εκλεγμένους άρχοντες ανάμεσά τους τους δημάρχους Καμίνη και Μπουτάρη, οργάνωσαν και πριν από την αναγγελία του δημοψηφίσματος συγκεντρώσεις στο Σύνταγμα. 

Το καλοκαίρι του ‘15, το παρατρίχα τραγικό, ήταν συνάμα, παραδόξως, γόνιμο. Έγιναν υπερβάσεις, διαλύθηκαν προκαταλήψεις, απεγκλωβίστηκαν άνθρωποι από τα στενά κελύφη τους και είδαν τη μεγάλη εικόνα. Ότι η φιλελεύθερη δημοκρατία αποτελεί μονόδρομο για την προκοπή και την κοινωνική δικαιοσύνη. Πως ο λαϊκισμός και η μισαλλοδοξία είναι καρκινώματα που αν δεν ξεριζωθούν εγκαίρως, μπορούν να αποδειχθούν θανατηφόρα. Ότι τα "ψεύτικα τα λόγια τα μεγάλα" αποχαυνώνουν την κοινωνία, την οδηγούν εν δυνάμει στην αυτοκτονία.

Το καλοκαίρι εκείνο συναντήθηκα με τον Δημήτρη Τριανταφυλλίδη. Λίγοι άνθρωποι στον καιρό μας αξίζουν τον χαρακτηρισμό "διανοούμενος" - εγώ όχι, εγώ διηγούμαι ιστορίες, αληθινές και επινοημένες. Ο Δημήτρης Τριανταφυλλίδης ναι. Γιατί; 

Διότι διέθετε στιβαρή και βαθιά παιδεία. Κανείς συγκαιρινός μας Έλληνας δεν κατείχε τόσο τη ρώσικη γραμματεία και πολιτισμό. Δεν είχε εντρυφήσει ζώντας στη Σοβιετική Ένωση, μεταφράζοντας διαμάντια της ποίησης και της πεζογραφίας, επισκεπτόμενος τις μεγάλες πόλεις μα και την ύπαιθρο, την αχανή ενδοχώρα – οι περιηγήσεις του Τριανταφυλλίδη στη Ρωσία, όπως γλαφυρά μάς τις μετέφερε, είχαν κάτι από τα ταξίδια του Γκιούλιβερ.

Διότι είχε συγκροτημένη άποψη για τα τεκταινόμενα σε εθνική και διεθνή κλίμακα. Ανέλυε με ακονισμένα εργαλεία ό,τι συνέβαινε, διέκρινε το κρίσιμο από το επουσιώδες, εφιστούσε την προσοχή μας σε κινδύνους και προοπτικές.

Διότι, τρίτον και ίσως πιο σημαντικό, δεν ήταν κάνας αναχωρητής. Κανένας μημουάπτου τύπος, που φροντίζει να μην τον πάρουν τα σκάγια. Διατύπωνε ευθαρσώς τις απόψεις του, μαχόταν για αυτές, με ευγένεια απέναντι στους ευγενείς του συνομιλητές, με τσαμπουκά κόντρα στους φανατισμένους ημιαγράμματους. Δεν έπαυε ως το τέλος να εκτίθεται. Να παθιάζεται με τον αγώνα του ουκρανικού λαού.  Να αποτροπιάζει με τη Χαμάς και με τους συνοδοιπόρους της.

Ήτανε, συν τοις άλλοις, ο Δημήτρης Τριανταφυλλίδης αληθινός μερακλής. Είχε την ευλογία του μικρόχαρου, απολάμβανε τα απλά της κάθε μέρας, περπατούσε, τραγουδούσε και χαιρόταν την πάσα του χαρά και πάσα λύπη, όπως το λέει ακριβώς ο μεγάλος Γιάννης Σκαρίμπας. Έπινε δίψινα νερό κι έβλεπε βλέπινα τον κόσμο. Τον χαιρόταν και την χαιρόταν τη μάνα φύση που τον είχε γεννήσει, κάνοντας από μικρό παιδί πολλές τούμπες στα γρασίδια…

Δεν θα ξεχάσω, πέρυσι τέτοιες μέρες, που τού τηλεφώνησα για τη γιορτή του. "Είσαι καλά, Δημήτρη;" "Όχι, Χρήστο… Πώς μπορεί να είναι καλά κάποιος που έχει καρκίνο;" Πάγωσα. Πήρα βαθιά ανάσα, δεν ήξερα αν έπρεπε να τον ρωτήσω λεπτομέρειες. Μου τα είπε εκείνος αναλυτικά κι αποστασιοποιημένα σχεδόν, "ζόρικη η κατάσταση… Αλλά θα την παλέψουμε! Εσύ, τι νέα; Πώς θα περάσεις το τριήμερο της 28ης;" Φλυαρήσαμε κανά πεντάλεπτο σαν να μην έτρεχε τίποτα. "Σου ετοιμάζω ένα βιβλίο μα ένα βιβλίο!", μού είπε στο τέλος. "Μόλις ξεμπερδέψω με την εγχείρηση, θα βρεθούμε να σου το δώσω!"

Ον οι θεοί φιλούσιν αποθνήσκει νέος; Δεν είμαι βέβαιος, δεν με συμφέρει κιόλας εδώ που έχω φτάσει. Σίγουρα εκείνος που οι θεοί τον αγαπούν ζει ως το τέλος στα γεμάτα. Όπως ακριβώς ο Δημήτρης Τριανταφυλλίδης.

* Ο Χρήστος Χωμενίδης είναι συγγραφέας