Ο Τραμπ ονειρεύεται την επιστροφή της Ευρώπης στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία

Του Chris Herrmann 

Τον Απρίλιο, το υπουργείο Εξωτερικών του Μάρκο Ρούμπιο ξεκίνησε ένα blog στο Substack. Σε μια ανάρτηση με τίτλο "Η Ανάγκη για Πολιτισμικούς Συμμάχους στην Ευρώπη", η κυβέρνηση Τραμπ σχεδιάζει τα πεδία μάχης μιας πολιτισμικής σύγκρουσης με την Ευρώπη. Το άρθρο κατηγορεί τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις ότι προδίδουν τη Δύση υιοθετώντας τον πολυπολιτισμικότητα και τον κοσμικισμό, και περιγράφει πώς τα δυτικά ιδρύματα της φιλελεύθερης δημοκρατίας, του διεθνούς δικαίου και της πλουραλιστικής διακυβέρνησης έχουν γίνει όπλα σε μια εκστρατεία "εναντίον του ίδιου του δυτικού πολιτισμού". Για την Αμερική, αυτό δεν είναι πολιτική κριτική, αλλά ιδεολογικός αφορισμός: η Ευρώπη είναι πλέον η κύρια απειλή για την επιβίωση της Δύσης.

Ο Τραμπ είχε ήδη θέσει αυτόν τον ιδεολογικό υπόβαθρο στην ομιλία του στη Βαρσοβία το 2017, όπου προειδοποίησε για μια Δύση "υπό πολιορκία". Τώρα, έξι μήνες μετά την έναρξη της δεύτερης θητείας του, το σχέδιο του Τραμπ να μεταμορφώσει την Ευρώπη κατ’ εικόνα του και να αντιμετωπίσει τους φιλελεύθερους Ευρωπαίους ως προέκταση των εγχώριων πολιτικών του εχθρών, βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη. Το blog του Ρούμπιο είναι απλώς ένας τρόπος για να διατυπώσει η κυβέρνηση Τραμπ τον "ιδεολογικό δρόμο" πίσω από την εξωτερική της πολιτική· αυτό αποτελεί το ρητορικό και στρατηγικό σχέδιο για να αναδιατάξει η Αμερική τις συμμαχίες της, να επαναπροσδιορίσει τη "Δύση" και να επιβάλει μια νέα πολιτισμική ιεραρχία.

Αυτή η ρητορική, μαζί με την ομιλία του Τζέι Ντι Βανς στη Διάσκεψη Ασφαλείας του Μονάχου, δείχνει την επιθετική εκστρατεία της Αμερικής του Τραμπ εναντίον των φιλελεύθερων πτυχών της Ευρώπης. Αυτή η σύγκρουση είναι πολιτισμική και έχει σοβαρές διπλωματικές συνέπειες: μετασχηματίζει συμμάχους σε αντιπάλους, αντικαθιστά τη συνεργασία με όρους και επαναπροσδιορίζει τη διπλωματία των αξιών ως πολιτισμική επιβολή. Οι Ευρωπαίοι πρέπει να προετοιμαστούν για μια εχθρότητα που εκτείνεται από τους ηγέτες των κυβερνήσεων έως τους διαδικτυακούς πολεμιστές στο X. Είναι ξεκάθαρο ότι ο Τραμπ βλέπει τις φιλελεύθερες ευρωπαϊκές δημοκρατίες όχι ως εταίρους, αλλά ως εχθρούς σε μια πολιτισμική σύγκρουση.

Η ιδιωματοποίηση της αρχαιότητας

Η επίθεση του Τραμπ στην ευρωπαϊκή δημοκρατία εκτυλίσσεται σε δύο αλληλοενισχυόμενους, αλλά διακριτούς, άξονες. Πρώτον, η ιδιωματοποίηση της κλασικής αρχαιότητας, ιδιαίτερα της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, για να επαναπροσδιορίσει τη Δύση ως έναν πολιτισμό βασισμένο στη δύναμη, την πειθαρχία και την ιεραρχία. Από τα memes με μονομάχους έως τις ομιλίες που εκθειάζουν τις "ανδρικές αρετές", το μήνυμα είναι ξεκάθαρο: η μοντέρνα εποχή τελείωσε. Ήρθε η ώρα για επιστροφή στην αρχαιότητα.

Αυτές οι αναφορές δεν είναι απλά για να γίνουν· τα κύρια χαρακτηριστικά της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας (κεντρική εξουσία, στρατικοποιημένη αρρενωπότητα, πολιτισμική ομοιογένεια) αποτελούν τον ιδεολογικό πυρήνα του τραμπικού οράματος. Ο γερουσιαστής Τζος Χόλεϊ έχει επαινέσει τις "ρωμαϊκές αρετές" για να υπερασπιστεί μια ανανεωμένη ανδροκρατούμενη πολιτική τάξη. Ο Μάικλ Άντον, υπεύθυνος πολιτικού σχεδιασμού στο υπουργείο Εξωτερικών του Τραμπ, έχει ισχυριστεί ότι ο Τραμπ μπορεί να είναι ο "κόκκινος Καίσαρας" που χρειάζεται η Αμερική. Ακόμα και ο Έλον Μασκ, όταν ήταν ακόμα στη χάρη του Τραμπ, επέμεινε ότι οι δύο φασιστικοί χαιρετισμοί του με τεντωμένο χέρι ήταν στην πραγματικότητα "ρωμαϊκοί". Ένας βοηθός του δήλωσε στο X ότι "Η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία επιστρέφει, ξεκινώντας με τον ρωμαϊκό χαιρετισμό". Ο Μασκ έχει δημοσιεύσει memes που συγκρίνουν τη σύγχρονη Αμερική με την πτώση της Ρώμης· το 2023 πρότεινε ότι η Δύση μπορεί να σωθεί μόνο με την επιστροφή στη αυτοκρατορική δύναμη, την παράδοση, την πίστη και την ιεραρχική τάξη.

Αλλά τώρα αυτά τα σύμβολα έχουν μεταφερθεί από το trolling στο X στη δικαιολόγηση πραγματικής πολιτικής, όπως η αναπροσαρμογή συμμαχιών, η υπό όρους βοήθεια και οι απαγορεύσεις βίζας. Αυτή η ιστορική ιδιωματοποίηση δεν είναι νέο φαινόμενο· η κυβέρνηση Τραμπ φαίνεται να μοιράζεται παρόμοιες φιλοδοξίες με παλιούς παγκόσμιους ηγέτες που ήθελαν να αντικαταστήσουν τον πλουραλισμό με ιεραρχία και να ξαναχτίσουν τη Δύση γύρω από ένα εφευρεθέν παρελθόν.

Ο επαναπροσδιορισμός των θρησκευτικών αξιών

Ο δεύτερος άξονας είναι ο επαναπροσδιορισμός της Δύσης από την Αμερική σε ρητά πνευματικούς όρους—με μια ιδεολογία βασισμένη στις αποκαλούμενες "Ιουδαιο-Χριστιανικές αξίες". Σε αυτό το όραμα, η κυβέρνηση Τραμπ απεικονίζει τις ΗΠΑ όχι ως μια φιλελεύθερη δημοκρατία, αλλά ως μια εθνική συμμαχία που υπερασπίζεται μια θεϊκά ορισμένη ηθική τάξη. Η "Δύση" δεν είναι πλέον ένα κοινό πολιτικό έργο βασισμένο στα ιδεώδη του Διαφωτισμού, αλλά μια θεολογική κατασκευή με ρίζες στην Ιουδαιο-Χριστιανική εξουσία.

Αυτή η προοπτική σημαίνει ότι ο Τραμπ όλο και περισσότερο παρουσιάζει την υπεράσπιση του "δυτικού πολιτισμού" ως ιερό καθήκον βασισμένο στη θεϊκή εξουσία—και όχι ως πολιτική δέσμευση για την ελευθερία και τη δημοκρατία. Οι ανώτεροι σύμβουλοί του, όπως ο Σάμιουελ Σαμσόν, βλέπουν την Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας των ΗΠΑ ως θεολογική, επηρεασμένη περισσότερο από τον Θωμά Ακινάτη παρά από τον Τζον Λοκ· το βιβλίο του υπουργού Άμυνας Πιτ Χέγκσεθ "American Crusade" διακηρύσσει ότι το μέλλον της Αμερικής εξαρτάται από την "εξορκισμό του αριστερού φαντάσματος που κυριαρχεί στην εκπαίδευση, τη θρησκεία και τον πολιτισμό—έναν ιερό πόλεμο 360 μοιρών για το δίκαιο σκοπό". Σε αυτό το πλαίσιο, ο Διαφωτισμός αντιπροσωπεύει ρήξη και παρακμή. Ο Σαμσόν και ο Χέγκσεθ πιστεύουν ότι η "πραγματική Δύση" είναι ιερή, ιεραρχική και θεολογικά αγκυρωμένη.

Αυτή η επικύρωση των Ιουδαιο-Χριστιανικών αξιών έρχεται σε άμεση αντίθεση με την αυτοαντίληψη της ΕΕ ως κοσμικής, πλουραλιστικής και μετα-χριστιανικής πολιτικής τάξης. Ενώ ο ευρωπαϊκός φιλελευθερισμός τονίζει τον πολυπολιτισμό και τον διαχωρισμό εκκλησίας και κράτους, ο τραμπισμός εξυψώνει ηθικά απόλυτα, θρησκευτική εξουσία και πολιτισμική αγνότητα. Και η αμερικανική κυβέρνηση γενικά δεν είναι διακριτική στην ενσωμάτωση του Χριστιανισμού σε όλα τα επίπεδα της πολιτικής της. Το υπουργείο Εξωτερικών του Ρούμπιο έχει εφαρμόσει μια πολιτική όπου οι υπάλληλοι αναφέρουν εσωτερικές "αντι-χριστιανικές προκαταλήψεις"· ο επίσημος λογαριασμός του υπουργείου Εσωτερικής Ασφάλειας στο X ανέφερε ένα εδάφιο της Βίβλου σε ένα πρόσφατο βίντεο προσλήψεων. Ο Χέγκσεθ ανέφερε τον "Θεό" ή τον "Ιησού" 13 φορές κατά την ακρόαση επιβεβαίωσής του στη Γερουσία (ούτε ο Λόιντ Ώστιν ούτε ο Μαρκ Έσπερ, ούτε ο ευσεβής πρώην υπουργός Εξωτερικών Μάικ Πομπέο, χρησιμοποίησαν αυτούς τους όρους στις δικές τους ακροάσεις) και οδήγησε μια χριστιανική προσευχή στο Πεντάγωνο.

Αυτές οι φανερές θρησκευτικές πράξεις, που εκτυλίσσονται δημοσίως, σηματοδοτούν μια επιθυμία να μετασχηματιστεί η αμερικανική ταυτότητα γύρω από ένα θεοκρατικό εθνικισμό. Υπό αυτή την έννοια, ο Τραμπ λέει ότι ο φιλελευθερισμός δεν είναι απλώς λάθος—είναι βλάσφημος.

Εχθρότητα σε δράση

Αυτές οι δύο ιδεολογικές στροφές επαναπροσδιορίζουν πρώην συμμάχους ως εχθρούς, αντικαθιστούν τη συνεργασία με όρους και μεταμορφώνουν τη διπλωματία των αξιών σε πολιτισμική επιβολή. Αλλά έχουν και σοβαρές διπλωματικές συνέπειες.

Τον Μάρτιο, αμερικανικές πρεσβείες σε όλη την Ευρώπη εξέδωσαν οδηγίες προειδοποιώντας ότι η συμμόρφωση των ευρωπαϊκών εταιρειών με τις πολιτικές "ποικιλομορφίας, ισότητας και ενσωμάτωσης" (DEI) σε ευρωπαϊκές χώρες θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο την πρόσβαση σε αμερικανική χρηματοδότηση. Αλλά αυτή η προσέγγιση έρχεται επίσης σε σύγκρουση με εθνικούς νόμους, όπως τους γαλλικούς κανόνες εταιρικής ισότητας. Ο πολιτικός του Renaissance Κλεμάν Μπον καταδίκασε αυτή την κίνηση ως δήλωση της "εξωεδαφικότητας των "αξιών"". Ο Σαμσόν—ο άνθρωπος πίσω από την ανάρτηση στο Substack—οδήγησε επίσης μια αντιπροσωπεία του υπουργείου Εξωτερικών στο Παρίσι και το Λονδίνο για να "αντιμετωπίσει ανησυχίες σχετικά με την πολιτική λογοκρισία και τον νομικό πόλεμο στην Ευρώπη". Λίγο αργότερα, η κυβέρνηση επέβαλε απαγορεύσεις βίζας σε ευρωπαϊκούς αξιωματούχους για "λογοκρισία Αμερικανών" στο διαδίκτυο, επιβάλλοντας τα αμερικανικά πρότυπα έκφρασης πάνω από ευρωπαϊκούς νόμους σχεδιασμένους να περιορίσουν το μίσος και την παραπληροφόρηση.

Η νομική αιτιολόγηση για τέτοια μέτρα είναι αδύναμη, αλλά το ιδεολογικό μήνυμα είναι ξεκάθαρο: η συμμόρφωση με τις αμερικανικές πολιτισμικές αξίες είναι πλέον προϋπόθεση για συνεργασία. Η κυβέρνηση Τραμπ προσπαθεί να διαμορφώσει τη διατλαντική συμμαχία για να ανταμείψει την ιδεολογική συμμόρφωση και να τιμωρήσει τη φιλελεύθερη αντίσταση. Η Ουάσινγκτον στηρίζει ακροδεξιές φιγούρες όπως ο Βίκτορ Όρμπαν της Ουγγαρίας, η Μαρίν Λε Πεν της Γαλλίας και ο Τζόρτζ Σίμιον της Ρουμανίας ως πολιτισμικούς συμμάχους, ενώ ο Τραμπ χλευάζει ανοιχτά φιλελεύθερους Ευρωπαίους ηγέτες. Τον Μάρτιο, ακροδεξιά "think tanks" από τις δύο πλευρές του Ατλαντικού συναντήθηκαν για να συζητήσουν πώς να υπονομεύσουν την ΕΕ από μέσα· κατά τη διάρκεια της συνόδου "Πατριώτες για την Ευρώπη" τον Φεβρουάριο, Ευρωπαίοι εθνικιστές αποκάλεσαν τον Τραμπ σωτήρα του χριστιανικού πολιτισμού, ζητώντας μια "νέα Ανακατάκτηση".

Η στιγμή της Ευρώπης

Οι δύο συμπληρωματικοί ιδεολογικοί άξονες του Τραμπ—αφενός η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, αφετέρου οι "Ιουδαιο-Χριστιανικές" αξίες—εξυπηρετούν την άποψη της δεύτερης κυβέρνησης Τραμπ: ο φιλελευθερισμός είναι ασθένεια, και η παράδοση είναι η θεραπεία· και η Ευρώπη είναι ένας υπερεθνικός αντίπαλος που πρέπει να κατακτηθεί. Αλλά ο δυτικός πολιτισμός δεν ανήκει στον Τραμπ για να τον ορίσει, και οι Ευρωπαίοι δεν είναι υποχρεωμένοι να ακολουθήσουν το παράδειγμά του.

Πράγματι, κάποιοι Ευρωπαίοι ηγέτες αρχίζουν να αντιδρούν. Αυτό απαιτεί την αντιμετώπιση της ιδεολογικής πίεσης από την Ουάσινγκτον, τον διεκδικητικό επαναπροσδιορισμό της νομικής και ρυθμιστικής κυριαρχίας της Ευρώπης, την ενίσχυση της δημοκρατικής ανθεκτικότητας στο εσωτερικό και την προστασία των θεσμών της από πολιτισμική επιβολή.

Για παράδειγμα, το γαλλικό υπουργείο Εξωτερικών ξεκίνησε τις καμπάνιες #EuropeProtects και #DSAProtects ως απάντηση στις επιθέσεις της κυβέρνησης Τραμπ κατά του Ψηφιακού Νόμου για τις Υπηρεσίες (DSA). Αυτά είναι απαραίτητα πρώτα βήματα, αλλά θα πρέπει να γίνουν μια πανοευρωπαϊκή στρατηγική. Ταυτόχρονα, η Ευρώπη πρέπει να επαναδιεκδικήσει την ιδέα της "Δύσης" όχι ως μια ιερή τάξη που ορίζεται από την παράδοση και την ιεραρχία, αλλά ως μια δημοκρατική τάξη βασισμένη στην ελευθερία, το δίκαιο και την ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Θα μπορούσε να ενισχύσει τις φιλελεύθερες αρχές στη παγκόσμια διακυβέρνηση δημιουργώντας νέες δημοκρατικές συμμαχίες με εταίρους όπως η Αυστραλία, ο Καναδάς, η Ιαπωνία και η Νότια Κορέα.

Η Ευρώπη χρειάζεται να επαναβεβαιώσει τον εαυτό της ως παίκτη στη παγκόσμια σκηνή. Πρέπει να δείξει ότι διαθέτει τις δυνατότητες να είναι ένας αυτόνομος παράγοντας με επαρκή ρυθμιστικά εργαλεία και οικονομικά χαρτιά. Το αν η Δύση θα επιβιώσει ως ένα πλουραλιστικό έργο εξαρτάται από το πόσο δυναμικά θα ανταποκριθεί η Ευρώπη.

Διαβάστε το άρθρο στην αρχική του δημοσίευση εδώ.

Επιμέλεια - Απόδοση: Νικόλας Σαπουντζόγλου