Η έλλειψη τσιπ ξαναχτυπά, μόνο που τώρα το θέμα είναι πολιτικό

Του Lionel Laurent

Το βιβλίο Senkaku Paradox περιγράφει πώς τα μικρά διακυβεύματα μπορούν να οδηγήσουν σε μεγάλες συγκρούσεις σε μια εποχή αντιπαλότητας μεταξύ μεγάλων δυνάμεων. Αν και πρόκειται για στρατιωτική ορολογία, μπορεί να εφαρμοστεί στην κλιμακούμενη οικονομική αντιπαράθεση μεταξύ της Ολλανδίας και της Κίνας για την εταιρεία μικροτσίπ Nexperia. Ο αυξανόμενος κίνδυνος έλλειψης τσιπ που προκαλούν οι πολιτικές κόντρες - και όχι οι ασθένειες ή οι ένοπλες συγκρούσεις - θα πρέπει να αποτελέσει προειδοποίηση για την Ευρώπη να αντιμετωπίσει τα τρωτά της σημεία στους εμπορικούς πολέμους.

Την περασμένη εβδομάδα, η ολλανδική κυβέρνηση πήρε τον έλεγχο της Nexperia, που εδρεύει στην Ολλανδία και ανήκει στην Κίνα, επικαλούμενη έναν νόμο της εποχής του Ψυχρού Πολέμου, ο οποίος έχει σχεδιαστεί για να διασφαλίζει την πρόσβαση σε κρίσιμα αγαθά σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης. Οι εν λόγω προμήθειες είναι χαμηλής τεχνολογίας, όπως τα τρανζίστορ και οι δίοδοι, αλλά είναι κρίσιμες για, ουσιαστικά, τα πάντα, από τα αυτοκίνητα μέχρι τα ιατρικά μηχανήματα - και η Nexperia αντιπροσωπεύει το 10% της παγκόσμιας αγοράς. Η αιτιολόγηση για αυτή την τολμηρή αλλά ριψοκίνδυνη κίνηση ήταν κάποια στοιχεία για συγκρούσεις συμφερόντων και απόπειρα μετατόπισης περιουσιακών στοιχείων από την κινεζική μητρική Wingtech Technology Co. Ltd., όπως αναφέρεται στα δικαστικά έγγραφα.

Ωστόσο, αν ο νόμος αυτός εφαρμόζεται για πρώτη φορά, αυτό οφείλεται σε ένα γεωπολιτικό πλαίσιο που είναι αδύνατο να αγνοηθεί. Οι εξαγωγές τσιπ δεν είναι απλές και η Wingtech συμπεριλήφθηκε στην εμπορική μαύρη λίστα των ΗΠΑ στα τέλη του περασμένου έτους. Αμερικανοί αξιωματούχοι κατέστησαν μάλιστα σαφές στη Χάγη τον Ιούνιο ότι ο Κινέζος διευθύνων σύμβουλος της Nexperia θα πρέπει να αντικατασταθεί. Δεν είναι η πρώτη περίπτωση αμερικανικής πίεσης στην ολλανδική τεχνολογία, με τα μηχανήματα παραγωγής τσιπ της ASML Holding NV να υπόκεινται ήδη σε εξαγωγικούς ελέγχους.

Η ταχύτητα της κίνησης αυτής δείχνει επίσης το μέγεθος του πανικού που επικρατεί στην Ευρώπη όσον αφορά στην εξάρτησή της από την Κίνα για τον επανεξοπλισμό και την επαναβιομηχάνιση  - ενώ παράλληλα μετανιώνει για το γεγονός ότι υπέγραψε πωλήσεις περιουσιακών στοιχείων ύψους δισεκατομμυρίων στην Κίνα (συμπεριλαμβανομένης της Nexperia) την τελευταία δεκαετία. Το Πεκίνο αντιπροσωπεύει το ένα τρίτο των κύριων προμηθειών τσιπ - εξορύσσει επίσης περίπου το 60% και επεξεργάζεται περίπου το 90% των σπάνιων γαιών παγκοσμίως, κρίσιμα εξαρτήματα για ηλεκτρικά αυτοκίνητα και μαχητικά αεροσκάφη. Η κατάσχεση της Nexperia ήρθε λίγες ημέρες αφότου η Κίνα αύξησε τους περιορισμούς στις εξαγωγές σπάνιων γαιών, με στόχο φαινομενικά τις ΗΠΑ, αλλά πλήττοντας και την Ευρώπη.

Η παγίδα εδώ είναι ότι η αντιμετώπιση της εξάρτησης έχει κόστος, στην προκειμένη περίπτωση αντίποινα από το Πεκίνο με περιορισμούς στην αποστολή προϊόντων στο εξωτερικό από τα εργοστάσια της Nexperia στην Κίνα, τα οποία ώθησαν τις ευρωπαϊκές αυτοκινητοβιομηχανίες να προειδοποιήσουν για ελλείψεις. Αυτό που υποτίθεται ότι θα διατηρούσε την αξία της Nexperia και την πρόσβαση των πελατών της έχει κάνει και τα δύο να φαίνονται πλέον εύθραυστα. Ευρωπαίοι παίκτες, όπως η Volkswagen AG και η Robert Bosch GmbH, προσπαθούν τώρα να βρουν εναλλακτικές πηγές για τσιπ. Η ολλανδική κυβέρνηση κληρονόμησε επίσης έναν εταιρικό γρίφο: η Nexperia είναι πολύ κινεζική για τους Ολλανδούς, πολύ ολλανδική για τους Κινέζους και πολύ ευαίσθητη πολιτικά για να πωληθεί εύκολα σε νέο ιδιοκτήτη - υπενθυμίζουμε ότι οι κινεζικές ρυθμιστικές αρχές εμπόδισαν την πώληση της πρώην μητρικής της NXP Semiconductors NV στην Qualcomm Inc. με έδρα τις ΗΠΑ το 2018.

Βραχυπρόθεσμα, μπορούμε να περιμένουμε πιέσεις από τους τεχνοκράτες των Βρυξελλών και τα βιομηχανικά λόμπι για να εκτονωθεί η ένταση. Καλή τύχη. Οι ολλανδικές βουλευτικές εκλογές απέχουν μόλις λίγες ημέρες και αυτό είναι ένα θέμα που προκαλεί έντονα συναισθήματα για μια χώρα που άφησε να περάσει η πώληση της Nexperia το 2016 σε πιο αθώες - ή αφελείς - εποχές. Ταυτόχρονα, η Κίνα έχει αποφασίσει ότι η Ευρώπη είναι fair game για μια πιο σκληρή προσέγγιση.

Μακροπρόθεσμα, όμως, η Ευρώπη πρέπει να βρει πιο βιώσιμους τρόπους αντιμετώπισης κρίσιμων εξαρτήσεων. Με τον ίδιο τρόπο που είναι ευάλωτη στις κινήσεις της κυβέρνησης Τραμπ, δεδομένης της εξάρτησής της από τις αμερικανικές εταιρείες άμυνας και τεχνολογίας, έχει επίσης κάνει πολύ λίγα για να μειώσει τον κίνδυνο στις αλυσίδες εφοδιασμού από μια πιο διεκδικητική Κίνα. Τα σχέδιά της για τα τσιπ και τις μπαταρίες δεν έλαβαν την κατάλληλη εμπιστοσύνη, ούτε και τα μετρητά. Η ΕΕ αναμένεται να χάσει τον στόχο της να διπλασιάσει το μερίδιό της στην παραγωγή τσιπ στο 20% έως το 2030 - εν τω μεταξύ, τα σημάδια της αποτυχημένης σουηδικής νεοσύστατης επιχείρησης μπαταριών Northvolt AB είναι ακόμη ορατά.

Θα χρειαστεί ένας συνδυασμός κινήσεων: Περισσότερες επενδύσεις στο εσωτερικό και περισσότερα μέτρα για την αντιμετώπιση των τεχνητά φθηνών εισαγωγών, όπως δασμοί στα ηλεκτρικά αυτοκίνητα ή στον χάλυβα. Τα δισεκατομμύρια των νέων κονδυλίων του προϋπολογισμού για τις αμυντικές δαπάνες θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν για να σπάσει ο ασφυκτικός κλοιός της εφοδιαστικής αλυσίδας της Κίνας σε κρίσιμες πρώτες ύλες, λέει ο Joris Teer του Ινστιτούτου Μελετών Ασφάλειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Την ίδια στιγμή, μεγαλύτερη ενότητα μεταξύ των ευρωπαϊκών κρατών μελών, και επιρροή του Βερολίνου, θα είναι επίσης απαραίτητες.

Ας ελπίσουμε ότι η Nexperia χρησιμεύει ως προειδοποίηση για το τι πρέπει να αποφύγουμε και όχι ως προοίμιο αυτών που έρχονται.