Η Ευρώπη έχει βρει τη φόρμουλα διαχείρισης του Τραμπ

Σύμφωνα με κάποιους, το πλήθος των Ευρωπαίων ηγετών που αντιμετώπισε τον Αμερικανό πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο, θύμιζε όσο τίποτε άλλο σχολιαρόπαιδα που είχαν κληθεί στο γραφείο του διευθυντή.

Αλλά σκεφτείτε την εικόνα που είχε απέναντί του ο κ. Τραμπ στο Οβάλ Γραφείο: Μία ενωμένη ομάδα Ευρωπαίων ηγετών. Η συλλογική επίσκεψη στην Ουάσινγκτον, μέσα από αυτήν την οπτική γωνία, μπορεί να μοιάζει περισσότερο με μία διπλωματική αναλαμπή.

Η Ευρώπη έχει βρει τη φόρμουλά της για να αντιμετωπίσει τον Ντόναλντ Τραμπ σε ό,τι αφορά το ζήτημα της Ουκρανίας: Πρώτον, κολακεύοντάς τον. Επαινώντας τη δύναμή του, τη δέσμευσή του στην ειρήνη και τις ικανότητές του ως διαπραγματευτή. Δεύτερον, προσπαθώντας σταδιακά να τον στρέψει εναντίον του Ρώσου προέδρου - κάτι που ο Βλαντίμιρ Πούτιν, αν και καταβάλλει κάθε δυνατή προσπάθεια, δεν φαίνεται να μπορεί να καταφέρει από μόνος του.  

Η στρατηγική αυτή λειτούργησε ξανά την περασμένη εβδομάδα. Όταν η συνάντηση του Ντόναλντ Τραμπ με τον Βλαντίμιρ Πούτιν στην Αλάσκα, λίγες ημέρες νωρίτερα, φάνηκε ότι θα μπορούσε να εκτροχιάσει κάθε προσπάθεια που καταβάλλεται, ο πρόεδρος της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι και οι ηγέτες της Βρετανίας, της Φινλανδίας, της Γαλλίας, της Γερμανίας, της Ιταλίας, του ΝΑΤΟ και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, έσπευσαν στην Ουάσινγκτον για να απομακρύνουν τη συζήτηση από τις εδαφικές παραχωρήσεις και να τη στρέψουν ξανά στις εγγυήσεις ασφαλείας. Η συνάντηση, κατά γενική ομολογία, πραγματοποιήθηκε σε εγκάρδιο και φιλικό κλίμα, ενώ για την Ουκρανία σήμανε εκ νέου ανακούφιση.

Σε ό,τι αφορά τη διαχείριση του κ. Τραμπ, οι Ευρωπαίοι έχουν ανακαλύψει ότι μπορούν γρήγορα να βρεθούν στην ίδια σελίδα και να συμφωνήσουν για το τι πρέπει να γίνει. Και αυτό είναι πρόοδος. Το πρόβλημα, όμως, είναι ότι ξοδεύουν τεράστια ποσότητα ενέργειας απλώς για να διατηρήσουν τα πάντα σχεδόν στο ίδιο σημείο. Το επόμενο βήμα είναι να αξιοποιήσουν αυτήν την νεοανακαλυφθείσα ενότητα, μετατρέποντάς την σε θέση ισχύος, από την οποία μπορούν να καθοδηγήσουν τις διαπραγματεύσεις και να υποστηρίξουν την Ουκρανία στο πεδίο της μάχης.

Είναι πάντα εντυπωσιακό να βλέπεις την Ευρωπαϊκή Ένωση - μία από τις μεγαλύτερες οικονομίες στον κόσμο και τη μεγαλύτερη ενιαία αγορά, με σημαντική πολιτική επιρροή και πραγματική δυνατότητα να γίνει στρατιωτική δύναμη - να είναι ικανοποιημένη ως ακόλουθος, αντί να αναλαμβάνει ηγετικό ρόλο. Φαίνεται ότι υπάρχουν δύο λόγοι για αυτό: Η συνήθεια που έχει αποκτήσει να υποτάσσεται στην Αμερική και η πραγματικότητα ότι το να είσαι Ένωση δεν σημαίνει απαραίτητα ότι είσαι και ενωμένη, ακόμα και όταν πρόκειται για θεμελιώδη ζητήματα.

Στην περίπτωση της Ουκρανίας, η Ευρώπη αναλώνεται στο να αντιδρά απέναντι σε έναν Αμερικανό πρόεδρο που εμφανίζεται πρόθυμος να επικρίνει τις ενέργειες της Ρωσίας, αλλά που - τουλάχιστον μέχρι στιγμής - δεν είναι πρόθυμος να λάβει δύσκολες αποφάσεις για να αντιμετωπίσει αυτές τις ενέργειες. Η διπλωματία του στην Αλάσκα και στην Ουάσινγκτον δημιούργησε μία προσωρινή εντύπωση δράσης και ορμής, αλλά σε όποιον έδινε προσοχή, ήταν σαφές ότι όλα είχαν επιστρέψει εκεί, απ’ όπου είχαν ξεκινήσει.

Όμως, όσον αφορά στην ευρωπαϊκή ενότητα, ο κ. Τραμπ έκανε πραγματικά τη διαφορά. Πέρα από το ότι αξίζει τα εύσημα για την επιμονή του στο ότι οι ευρωπαϊκές χώρες πρέπει να συνεισφέρουν περισσότερο στην άμυνά τους, έχει επίσης - ίσως ακούσια - βοηθήσει τους Ευρωπαίους ηγέτες να επικεντρωθούν σε αυτά, στα οποία μπορούν να συμφωνήσουν, παρά σε αυτά που τους χωρίζουν.

Σκεφτείτε ξανά τα γεγονότα της περασμένης εβδομάδας. Για πρώτη φορά, η Ουκρανία ηγήθηκε μιας ενωμένης ευρωπαϊκής αντιπροσωπείας στις Ηνωμένες Πολιτείες. Ουσιαστικά, υπήρχαν δύο οικοδεσπότες στην Ουάσινγκτον: Ο κ. Ζελένσκι, ο οποίος καλωσόρισε αρκετούς από τους Ευρωπαίους ηγέτες στην ουκρανική πρεσβεία, και έπειτα ο κ. Τραμπ, ο οποίος τούς υποδέχθηκε στον Λευκό Οίκο, όπου συγκεντρώθηκαν δίπλα στον κ. Ζελένσκι, με τον ίδιο να αντλεί δύναμη από την παρουσία τους (η Πολωνία ήταν η μόνη αξιοσημείωτη απουσία).

Η νέα απόσταση μεταξύ ΗΠΑ και Ευρώπης είναι αναπόφευκτη. Οι ανακοινώσεις μετά τη συνάντηση μπορεί να δημιούργησαν την εντύπωση ότι η Ευρώπη και η Αμερική κατέληξαν σε κάποια σημαντική συμφωνία, εντούτοις το κλίμα ψυχράνθηκε μόλις όλοι επέστρεψαν στις πατρίδες τους. Αυτό που αρχικά είχε παρουσιαστεί ως μία επανένωση αφοσιωμένων εταίρων, στην πραγματικότητα έμοιαζε περισσότερο με μία ευγενική συνάντηση μεταξύ εν διαστάσει συζύγων. Και οι Ευρωπαίοι φαίνεται να αποδέχονται επιτέλους ότι σε αυτή τη νέα πραγματικότητα, πρέπει να βασίζονται ο ένας στον άλλον.

Ωστόσο, εάν ανακοινωθεί μία κατάπαυση του πυρός - ή ακόμα και το επίσημο τέλος του πολέμου - υπάρχει πραγματικός κίνδυνος να μαλακώσει η αποφασιστικότητα των Ευρωπαίων συμμάχων της Ουκρανίας και να διασπαστεί η ενότητά τους. Δεν είναι δύσκολο να τους φανταστεί κανείς να βαλτώνουν σε συζητήσεις για το πώς να στηρίξουν το Κίεβο χωρίς να προκαλέσουν τη Ρωσία ή να διαταράξουν μία εύθραυστη ειρηνευτική συμφωνία.

Το τραύμα από τους πολέμους επί ευρωπαϊκού εδάφους και κυρίως από τους δύο Παγκόσμιους Πολέμους έχει διδάξει τους Ευρωπαίους ότι η αλλαγή συνόρων με τη βία οδηγεί μόνο σε περισσότερη βία. Και αυτό το τραύμα είναι αρκετά βαθύ, ούτως ώστε ο κ. Ζελένσκι να μπορεί να βασίζεται στους Ευρωπαίους εταίρους του για το ότι θα παραμείνουν σταθεροί στο ζήτημα της εδαφικής ακεραιότητας.

Την ίδια ώρα, θα πρέπει να είναι λιγότερο σίγουρος για την ικανότητά τους να τηρήσουν άλλες δεσμεύσεις που έχουν αναλάβει, παραδείγματος χάρη για την παραγωγή και παράδοση περισσότερων όπλων, για περισσότερες επενδύσεις στην αμυντική βιομηχανία της Ουκρανίας και για την προώθηση της ενταξιακής πορείας της Ουκρανίας στην ΕΕ.

Η Ευρώπη θα μπορούσε σήμερα να βρίσκεται σε πολύ ισχυρότερη θέση αν είχε ξεπεράσει το βέτο της Ουγγαρίας στην ένταξη της Ουκρανίας στην ΕΕ, αν η αύξηση της στρατιωτικής παραγωγής στην ήπειρο ήταν ταχύτερη και πιο ομοιόμορφα κατανεμημένη σε όλο το μπλοκ, και αν πολλοί - πολλοί μήνες εργασίας γύρω από τις εγγυήσεις ασφαλείας δεν είχαν ολοκληρωθεί με την ανακοίνωση ότι οι προσπάθειες θα συνεχιστούν.

Η αδυναμία της Ευρώπης να δράσει από κοινού είναι η διαχρονική αδυναμία της και ο δρόμος για την αποτυχία, συμπεριλαμβανομένου του θέματος της Ουκρανίας. Αλλά αν μπορέσει να ενωθεί - και να παραμείνει ενωμένη - ο Βλαντίμιρ Πούτιν δεν θα υπερισχύσει.

*Ο Dmytro Kuleba διετέλεσε υπουργός Εξωτερικών της Ουκρανίας μεταξύ του 2020 και του 2024. Είναι ανώτερος ερευνητής στο Belfer Center του Χάρβαρντ

© 2025 Διατίθεται από το "The New York Times Licensing Group"