Από την ανάληψη των καθηκόντων του προέδρου Τραμπ, οι οικονομολόγοι περιμένουν οι επιπτώσεις των πολιτικών του να αρχίσουν να γίνονται αισθητές στην οικονομία. Κάποια υποκειμενικά στοιχεία, κυρίως έρευνες για τους καταναλωτές και τις επιχειρήσεις που παρακολουθούν πώς νιώθουν οι άνθρωποι για την οικονομία, σημείωσαν βουτιά πριν από μήνες, ενώ τα σκληρά στοιχεία – θέσεις εργασίας, ανάπτυξη ΑΕΠ, πληθωρισμός – έδειχναν να πηγαίνουν μια χαρά. Πιο πρόσφατα ωστόσο μια σειρά από σκληρά οικονομικά στοιχεία που είδε το φως της δημοσιότητας έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου για την επιβράδυνση της ανάπτυξης και την ενίσχυση του πληθωρισμού – ένας φοβερός οικονομικός συνδυασμός γνωστός ως στασιμοπληθωρισμός.
Είναι σαφές πλέον πως οι δασμοί του Τραμπ τροφοδοτούν τον πληθωρισμό, ιδίως σε αγαθά όπως οι οικιακές συσκευές, τα αυτοκίνητα και τα τρόφιμα. Τους πρώτους έξι μήνες του έτους, οι πραγματικές (δηλαδή, προσαρμοσμένες στον πληθωρισμό) καταναλωτικές δαπάνες, ο κύριος μοχλός πίσω από τους επιχειρηματικούς κύκλους και την ισχυρή οικονομική επέκταση, αυξήθηκαν οριακά, μετά από αύξηση 3% πέρυσι. Η ανάπτυξη του ΑΕΠ επιβραδύνθηκε περίπου στο μισό, στο 1,2% φέτος από 2,5% πέρυσι. Όταν η συνολική ανάπτυξη μειώνεται τόσο απότομα, η αγορά εργασίας τείνει να ακολουθεί και ακριβώς αυτό συνέβη: Η αύξηση των θέσεων εργασίας, με ρυθμό κατά μέσο όρο 35.000 το μήνα μεταξύ Μαΐου και Ιουλίου, είναι επικίνδυνα κοντά στο επίπεδο της στασιμότητας.
Ενώ οι πρόεδροι πάντα παίρνουν τα εύσημα για τα καλά οικονομικά νέα και προσπαθούν να αποποιηθούν τα άσχημα (στην περίπτωση αυτού του προέδρου, απολύοντας τον αγγελιοφόρο που τα παρέδωσε), είναι συχνά δύσκολο να συνδεθούν οι εξελίξεις στην οικονομία με την τρέχουσα κυβέρνηση. Όχι αυτή τη φορά. Είτε πρόκειται για ιστορικά υψηλούς δασμούς που δεν φαίνεται ποτέ να σταθεροποιούνται, είτε για απελάσεις που απειλούν να διαταράξουν σοβαρά την προσφορά εργασίας σε τομείς όπως οι κατασκευές και οι υπηρεσίες υγείας, είτε για ένα νομοσχέδιο ακριβώς το αντίθετο του Ρομπέν των Δασών, που καταστρέφει τον προϋπολογισμό και αφαιρεί χρήματα από εκείνους που είναι πιο πιθανό να τα ξοδέψουν, οι πολιτικές του Τραμπ έχουν ωθήσει την οικονομική αβεβαιότητα σε επίπεδα που παρατηρήθηκαν τελευταία φορά στο ξέσπασμα της πανδημίας. Αυτή η αβεβαιότητα έχει περιορίσει τις επενδύσεις, τις προσλήψεις και την κατανάλωση, ενώ οι δασμοί αυξάνουν τις τιμές. Με άλλα λόγια: στασιμοπληθωρισμός.
Για πολλούς Αμερικανούς, το φάσμα του στασιμοπληθωρισμού μπορεί να φέρνει στο νου εικόνες της δεκαετίας του 1970. Αλλά αν ο στασιμοπληθωρισμός του Τραμπ συνεχίσει να επιδεινώνεται θα είναι διαφορετικός με έναν πολύ σημαντικό τρόπο: Η οικονομική ζημιά θα είναι σχεδόν εξ ολοκλήρου δικιά μας. Στη δεκαετία του '70, ο στασιμοπληθωρισμός δεν προκλήθηκε από έναν ανεξέλεγκτο πρόεδρο, αλλά από "εξωγενείς κρίσεις", που σημαίνει μεγάλες, απροσδόκητες διαταραχές από γεγονότα εκτός της χώρας οι οποίες επιδεινώθηκαν λόγω της έλλειψης δράσης από την πλευρά της Federal Reserve για να τις αντιμετωπίσει.
Το μεγαλύτερο και πιο διάσημο από αυτά τα σοκ αφορούσε την αγορά πετρελαίου. Λόγω του πετρελαϊκού εμπάργκο που επέβαλε στις ΗΠΑ ο Οργανισμός των Αραβικών Χωρών Εξαγωγής Πετρελαίου το 1973 και της Ιρανικής Επανάστασης το 1979, η τιμή του πετρελαίου αυξήθηκε πάνω από δέκα φορές. Ως αποτέλεσμα, μέχρι το 1980, οι ΗΠΑ δαπανούσαν περίπου έξι φορές περισσότερα για πετρέλαιο απ' ό,τι το 1970. Αυτή η αλλαγή είχε αντίκτυπο σε όλη την οικονομία και οδήγησε τον πληθωρισμό να φτάσει στο υψηλό του 15% σχεδόν, μέχρι το τέλος της δεκαετίας.
Σε αυτό που πλέον αποτελεί μια διάσημη ιστορία τρόμου για τις αποτυχίες της νομισματικής πολιτικής, η Fed όχι μόνο δεν κατάφερε να απαντήσει στις αυξανόμενες πληθωριστικές πιέσεις της δεκαετίας του '70, αλλά τις επιδείνωσε. Ο λόγος ήταν εν μέρει πολιτικός: ο Άρθουρ Μπέρνς ενέδωσε στις πιέσεις του Λευκού Οίκου επί Νίξον να αγνοήσει τις ανησυχίες για την αύξηση του πληθωρισμού και να διατηρήσει τα επιτόκια χαμηλά για να συγκρατήσει την ανεργία. (Ακούγεται οικείο;) Η κρίση στασιμοπληθωρισμού που ακολούθησε τερματίστηκε μόνο όταν ένας νέος πρόεδρος της Fed, ο Πολ Βόλκερ αύξησε τα επιτόκια στο σχεδόν 20% το 1980, οδηγώντας την οικονομία σε μια βαθιά και επώδυνη ύφεση.
Φυσικά, ο στασιμοπληθωρισμός της δεκαετίας του 1970 οδήγησε σε πολύ υψηλότερο πληθωρισμό και ανεργία απ' ό,τι έχουμε σήμερα. Την εποχή εκείνη, τόσο ο πληθωρισμός όσο και η ανεργία έφτασαν σε διψήφια ποσοστά, ενώ σήμερα είναι σε σχετικά χαμηλά επίπεδα, με την ανεργία στο 4,2% και τον πληθωρισμό στο 2,7%. Οι υποκείμενοι παράγοντες πίσω από τον στασιμοπληθωρισμό ήταν επίσης διαφορετικοί. Σήμερα, δεν υπάρχουν εξωγενείς κρίσεις όπως έλλειψεις στο πετρέλαιο. (Η τιμή του πετρελαίου είναι σχετικά χαμηλή, αν και οι επιθέσεις του Τραμπ στην παραγωγή καθαρής ενέργειας εν μέσω μιας έκρηξης της ζήτησης με οδηγό τις ανάγκες της Τεχνητής Νοημοσύνης αναμένεται ευρέως να οδηγήσουν σε υψηλότερες τιμές ενέργειας για πολλούς Αμερικανούς).
Και ευτυχώς, η σημερινή Fed εφαρμόζει ενεργά τα διδάγματα που αντλήθηκαν από την εποχή Βόλκερ. Παρόλο που ο Τραμπ παρενοχλεί συνεχώς τον [διοικητή της Fed] Τζερόμ Πάουελ για να μειώσει επιθετικά τα επιτόκια - ζητώντας μια ανήκουστη και απερίσκεπτη μείωση 3 ποσοστιαίων μονάδων - ο κ. Πάουελ και τα άλλα μέλη του διοικητικού συμβουλίου της κεντρικής τράπεζας τονίζουν ρητά την ανεξαρτησία τους και το εννοούν: οι αποφάσεις τους καθοδηγούνται από τα στοιχεία, όχι από την πολιτική. Σε αντίθεση με τους ομολόγους τους της δεκαετίας του '70, έχουν επίσης πλήρη επίγνωση της σημασίας να διασφαλιστεί ότι οι καταναλωτές και οι επιχειρήσεις εμπιστεύονται τη δέσμευση της κεντρικής τράπεζας να μειώσει τον πληθωρισμό στον στόχο του 2% και να τον διατηρήσει εκεί.
Και εδώ ο Τραμπ προκαλεί προβλήματα, με δύο τρόπους. Πρώτον, εάν οι επιχειρήσεις που βοηθούν στον καθορισμό των τιμών ή στους μισθούς αρχίσουν να πιστεύουν ότι η Fed υποκύπτει στην αδιάκοπη πίεση του προέδρου, θα αυξήσουν τις τιμές εν αναμονή υψηλότερου, μακροπρόθεσμου πληθωρισμού. Αυτό θα αναγκάσει την Fed να αντιδράσει με υψηλότερα επιτόκια για να αποκαταστήσει και να διατηρήσει τον στόχο της για τον πληθωρισμό. Δεύτερον, ο συνδυασμός υψηλότερων επιτοκίων - τα οποία τροφοδοτούν υψηλότερα επιτόκια στεγαστικών δανείων, πιστωτικών καρτών και δανείων αυτοκινήτων - και υψηλότερων τιμών θα εντείνει το μεγαλύτερο παράπονο των Αμερικανών για την οικονομία: το κόστος ζωής.
Κατά ειρωνικό τρόπο, το γεγονός ότι ο σημερινός στασιμοπληθωρισμός έχει τα δακτυλικά αποτυπώματα του Τραμπ είναι καλά νέα. Η απουσία εξωγενών σοκ και η ύπαρξη μιας εξαιρετικά ικανής κεντρικής τράπεζας σημαίνουν ότι η καταστροφική πολιτική του ατζέντα θα μπορούσε να αντιστραφεί, αν και ο χρόνος τελειώνει. Εφόσον ο Τραμπ αποφασίσει ότι νίκησε και τερματίσει τον εμπορικό του πόλεμο, ο κίνδυνος να καταλήξουμε σε στασιμοπληθωρισμό θα μειωθεί σημαντικά. Οι καταναλωτές και οι εργαζόμενοι θα δουν γρήγορα τις προοπτικές τους να βελτιώνονται. Ωστόσο ο Τραμπ φαίνεται να διπλασιάζει τις προσπάθειές του.
Τόσο στις αιτίες όσο και στα συμπτώματά του, αυτό που βιώνουμε δεν είναι ο στασιμοπληθωρισμός των προηγούμενων γενιών. Με τον Τραμπ όμως να διευθύνει την παράσταση, υπάρχει μια εξαιρετικά υψηλή πιθανότητα να γίνει δικός μας.
© 2025 Διατίθεται από το "The New York Times Licensing Group"
"Η Ευρώπη επιτέθηκε σήμερα σε άλλη μια μεγάλη αμερικανική εταιρεία, τη Google".
Η χαοτική εξωτερική πολιτική του Τραμπ έσπρωξε την Ινδία στην αγκαλιά Κίνας και Ρωσίας.
ΑΝΑΛΥΣΗ NEW REPUBLIC
Σύμφωνα με τον Λούτνικ, οι δασμοί στα ιαπωνικά προϊόντα θα 'ανέβουν ξανά' εάν η χώρα δεν τηρήσει τους όρους της συμφωνίας.
"Η παρουσία ενός αμερικανικού συστήματος αεράμυνας στην Ουκρανία θα δημιουργούσε de facto εκεχειρία".
H επιχείρηση είχε στόχο να τοποθετηθούν συσκευές υποκλοπών εν μέσω των διαπραγματεύσεων Τραμπ - Κιμ.
"Θα λάβουμε όλα τα απαραίτητα μέτρα για να υπερασπιστούμε τους παραγωγούς μας".
Έστειλε τις "ευχές" του με μία αιχμηρή ανάρτηση για την επίσκεψη Πούτιν - Μόντι στο Πεκίνο.
Οι ευρωπαϊκές χώρες αντίθετα, κάνουν ό,τι μπορούν για να εμποδίσουν μια ειρηνική διευθέτηση του πολέμου στην Ουκρανία, ανέφερε ο Πεσκόφ.
"Αν οι πρόεδροι το κρίνουν απαραίτητο, η συνάντησή τους μπορεί να οργανωθεί πολύ γρήγορα", λέει ο Πεσκόφ.
Η Δανία (παραδοσιακά ευρωσκεπτικιστική) θα πρέπει να εξετάσει το ενδεχόμενο ένταξης στο ευρώ για στενότερες σχέσεις με την ΕΕ, διαμηνύει ο Τόμσεν.
Ευθυγραμμίζονται οι εκτιμήσεις των οικονομολόγων με εκείνες της αγοράς.
