Τεχνολογικός πόλεμος ΗΠΑ - Κίνας με επίκεντρο το TikTok

ΥΠΕΡΤΙΤΛΟΣ: ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ

ΤΙΤΛΟΣ:  Τεχνολογικός πόλεμος ΗΠΑ - Κίνας με επίκεντρο το TikTok

ΠΛΑΓΙΟΣ (ΠΕΡΙΛΗΨΗ):

ΜΟΤΟ: Η υπόθεση θα κριθεί στη στάθμιση ασφάλειας και ελευθερίας της έκφρασης

Η Gianna Christine ξεκίνησε την καριέρα της ως influencer στα social media πριν από τέσσερα χρόνια, αφότου η καθηγήτρια στο μάθημά Ψηφιακών Μέσων στο πανεπιστήμιο ανέθεσε σε φοιτητές να δημοσιεύουν καθημερινά στην υπηρεσία ροής βίντεο TikTok. Έκτοτε, έχει δημιουργήσει ένα κοινό 2,7 εκατομμυρίων θαυμαστών στην εφαρμογή και έχει κερδίσει εξαψήφιο ετήσιο εισόδημα, μιλώντας στο iPhone της για τα πάντα, από άβολες συναντήσεις με γείτονες στην πολυκατοικία της στη Νέα Υόρκη μέχρι το καλύτερα σνακ μετά από μια νυχτερινή διασκέδαση.

Πρόσφατα, ωστόσο, η Christine, όπως και άλλα "αστέρια” του TikTok, άρχισε να δημοσιεύει περιεχόμενο πιο συχνά σε άλλες υπηρεσίες όπως το Instagram, το Snapchat και το YouTube. Αυτές οι προσπάθειες ξεκίνησαν το 2020, όταν ο τότε πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ άφησε ανοικτή την προοπτική απαγόρευσης του TikTok και εντάθηκαν τις τελευταίες εβδομάδες, καθώς το Κογκρέσο προώθησε ξαφνικά νομοσχέδιο που απειλεί να αφαιρέσει το TikTok από τα app stores των ΗΠΑ εντός εννέα μηνών, εκτός εάν η κινεζική μητρική του εταιρεία το πουλήσει σε μια αμερικανική. Η τιμωρία στην πραγματικότητα θα "σκότωνε” την εφαρμογή, αποτρέποντας στην ουσία τη λειτουργία της, ακόμη και τις καθημερινές ενημερώσεις λογισμικού της. Η Christine, όπως πολλοί από τους συναδέλφους της χρήστες του TikTok, βλέπει τον νόμο ως την αρχή του τέλους του TikTok στις ΗΠΑ. "Ο κόσμος είναι θυμωμένος γι' αυτό. Αγαπάμε την κοινότητα αυτή", λέει. "Αλλά υπάρχει και η αποδοχή. Δεν θέλω να χάσω το εισόδημά μου εάν η εφαρμογή μπλοκαριστεί".

Η απαγόρευση της εξαιρετικά δημοφιλούς εφαρμογής φαινόταν εδώ και χρόνια σαν μια μεγάλη ευκαιρία για να ξεπεραστεί το αποτελεσματικό  lobbying και η δυσλειτουργία του Κογκρέσου που είχαν καταπνίξει σχεδόν κάθε άλλη προσπάθεια επιβολής αυστηρότερων κανονισμών στις εταιρείες τεχνολογίας. Ξαφνικά, οι κατέχοντες τη νομοθετική εξουσία στην Ουάσιγκτον ομονόησαν και η διάταξη εγκρίθηκε ως μέρος ενός νομοσχεδίου έκτακτης ανάγκης που περιελάμβανε βοήθεια δεκάδων δισεκατομμυρίων δολαρίων προς Ουκρανία, Ισραήλ και Ταϊβάν. Στις 24 Απριλίου, ο πρόεδρος Τζο Μπάιντεν το υπέγραψε, κυρώνοντάς το.

Το γεγονός δημιούργησε μια αναπόφευκτη νομική πρόκληση, κυρίως στη βάση της Πρώτης Τροποποίησης του συντάγματος των ΗΠΑ. "Μην αυταπατάστε, πρόκειται για απαγόρευση, μια απαγόρευση για εσάς και τη φωνή σας", είπε ο Shou Chew, διευθύνων σύμβουλος της TikTok με έδρα τη Σιγκαπούρη, σε ένα βίντεο στην εφαρμογή την ημέρα που υπογράφηκε το νομοσχέδιο. "Οι πολιτικοί μπορεί να λένε το αντίθετο, αλλά μην μπερδεύεστε. Πολλοί απ’ όσους συνυπέγραψαν το νομοσχέδιο διακηρύσσουν ότι η απαγόρευση του TikTok είναι ο απώτερος στόχος τους". Αύξησε επίσης τις πιθανότητες η Κίνα να ανταποδώσει το πλήγμα ενάντια σε κάποια αμερικανική εταιρεία ή βιομηχανία. Η συγκεκριμένη διαμάχη για μια εφαρμογή που έγινε παγκόσμια γνωστή για ανόητα βίντεο με αστεία χορευτικά θα μπορούσε να αποτελέσει κομβική στιγμή σε μια κλιμακούμενη αντιπαλότητα μεταξύ των δύο οικονομικών υπερδυνάμεων του κόσμου.

Δύο μέτρα και σταθμά

Το TikTok έχει περίπου 170 εκατομμύρια χρήστες στις ΗΠΑ, με τους τελευταίους να ξοδεύουν πολύ περισσότερο χρόνο σε αυτό από ό,τι οι άνθρωποι στο Instagram ή στο Snapchat, σύμφωνα με την εταιρεία παρακολούθησης εφαρμογών SensorTower. Μια κινεζική εταιρεία η οποία εκμεταλλεύεται μια γιγάντια διαδικτυακή υπηρεσία για καταναλωτές στη Δύση αποτελεί ένδειξη δύο μέτρων και δύο σταθμών. Εφαρμογές που ανήκουν στις ΗΠΑ όπως το Facebook, το Google, το Instagram, το Signal και το WhatsApp δεν επιτρέπονται στην Κίνα. Η διακριτική αυτή μεταχείριση αγνοήθηκε σε μεγάλο βαθμό έως ότου οι δύο χώρες άρχισαν να επιβάλλουν δασμούς η μία στα προϊόντα της άλλης κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησης Τραμπ και ένας σκληρός μεταξύ τους οικονομικός ανταγωνισμός άρχισε να γίνεται ορατός. Οι ΗΠΑ περιόρισαν τη χρήση κινεζικού τηλεπικοινωνιακού εξοπλισμού σε δίκτυα 5G. Λίγα χρόνια αργότερα, περιόρισαν τα προηγμένα υπολογιστικά τσιπ που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν σε στρατιωτικά συστήματα και συστήματα τεχνητής νοημοσύνης.

Πιο πρόσφατα, κινεζικές κρατικές υπηρεσίες και εταιρείες που υποστηρίζονται από το κράτος ζήτησαν από το προσωπικό να μην φέρει μαζί του στο γραφείο ξένες συσκευές όπως τα iPhone, αυξάνοντας τις εντάσεις και καθιστώντας τη διακριτική υπέρ του TikTok μεταχείριση ακόμη πιο εμφανή. "Έχουν ήδη θέσει στο στόχαστρο εταιρείες μας", είπε ο Raja Krishnamoorthi από το Ιλινόις, υψηλόβαθμος Δημοκρατικός στην Επιτροπή της Βουλής των Αντιπροσώπων των ΗΠΑ για ζήτηματα Κίνας και εκ των συντακτών του νομοσχεδίου για το TikTok, μιλώντας στην τηλεόραση του Bloomberg στις 25 Απριλίου. "Θέλουν να είναι σε θέση να λειτουργούν εδώ ελεύθερα, χωρίς περιορισμούς, αλλά δεν επιτρέπουν στις εταιρείες μας να κάνουν το ίδιο στην Κίνα".

Αμερικανοί αξιωματούχοι έχουν εκφράσει εδώ και καιρό ανησυχία ότι το TikTok θα μπορούσε να χρησιμεύσει ως μέσο για την κινεζική κυβέρνηση ώστε να συλλέγει δεδομένα για χρήστες στις ΗΠΑ και να διαδίδει προπαγάνδα. Από το 2020, τόσο η κυβέρνηση Τραμπ όσο και η κυβέρνηση Μπάιντεν έχουν απορρίψει ως ανεπαρκή τα μέτρα ασφαλείας που η εταιρεία ισχυρίζεται ότι θα προστατεύσουν τα δεδομένα χρηστών στις ΗΠΑ, ωστόσο η δυναμική κίνηση προς μια απαγόρευση φαινόταν να έχει σταματήσει νωρίτερα φέτος. Το Υπουργείο Δικαιοσύνης εξακολουθούσε να εργάζεται με μια μικρή διακομματική ομάδα βουλευτών και γερουσιαστών, καθώς και συνεργατών τους, για τη σύνταξη ενός νόμου που θα επιβίωνε του δικαστικού ελέγχου και θα καθιέρωνε μια δραστική συνέπεια - απαγόρευση στις ΗΠΑ - εάν η μητρική ByteDance απορρίψει για άλλη μια φορά το αίτημα της αμερικανικής κυβέρνησης να πουλήσει το TikTok.

Σε μια μεγάλη σειρά απόρρητων ενημερώσεων μεταξύ της εισαγωγής του συγκεκριμένου νομοσχεδίου τον Μάρτιο και της συμπερίληψής του στο πακέτο περί βοήθειας προς ξένες χώρες, ανώτεροι αξιωματούχοι του FBI και άλλων ομοσπονδιακών υπηρεσιών των ΗΠΑ προειδοποίησαν ότι η εφαρμογή υπόκειται στους νόμους περί εθνικής ασφάλειας της Κίνας που απαιτούν την παράδοση δεδομένων και αλγορίθμων στο καθεστώς του Πεκίνου. Έθεσαν επί τάπητος την πιθανότητα η εφαρμογή να δύναται να επηρεάσει την αμερικανική πολιτική ζωή. Το νομοσχέδιο πέρασε από τη Βουλή με συντριπτική υποστήριξη, φάνηκε ωστόσο  αρχικά να "σκοντάφτει” στη Γερουσία. Οι ενημερώσεις και συζητήσεις πιθανόν βοήθησαν να πειστούν σκεπτικιστές όπως η πρόεδρος της Επιτροπής Εμπορίου της Γερουσίας, Maria Cantwell, Δημοκρατική από τη δυτική πολιτεία Ουάσιγκτον, η οποία δεν ήταν ιδιαίτερα θερμή προς την ιδέα της απειλής απαγόρευσης, αλλά τελικά την ψήφισε, αφού εξασφάλισε μικρές αλλαγές.

Άρση εμποδίων

Ο πολλαπλασιασμός των βίντεο υπέρ της Χαμάς στην εφαρμογή μετά τις επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου στο Ισραήλ επηρέασε επίσης ορισμένους βουλευτές και γερουσιαστές, όπως και μια σειρά ειδοποιήσεων που έστειλε το TikTok τον Μάρτιο, καλώντας τους ενήλικες χρήστες του να επικοινωνήσουν με τους εκπροσώπους τους στο Κογκρέσο για να εκφράσουν την αντίθεσή τους στο νομοσχέδιο. Οι ειδοποιήσεις προκάλεσαν πολλά οργισμένα τηλεφωνήματα στα γραφεία του Καπιτωλίου, ωστόσο ο ελιγμός μάλλον γύρισε μπούμερανγκ στο TikTok, αποδεικνύοντας ότι η εφαρμογή θα μπορούσε στην πραγματικότητα να χειραγωγήσει τη συμπεριφορά των Αμερικανών πολιτών, σύμφωνα με τον βουλευτή Mike Gallagher, Ρεπουμπλικανό από το Ουισκόνσιν, που μέχρι πρόσφατα προήδρευε της Επιτροπής της Βουλής για ζητήματα Κίνας.

Χωρίς οργανωμένη αντίσταση από εταιρείες τεχνολογίας των ΗΠΑ, οι οποίες θα μπορούσαν να επωφεληθούν από την εξάλειψη ενός ισχυρού ανταγωνιστή, η διάταξη για το TikTok ήλθε ως προσθήκη της τελευταίας στιγμής στο νομοσχέδιο για τη βοήθεια προς το εξωτερικό, σαν ένα "thunder run", μια μαζική αποστολή αρμάτων μάχης στις εχθρικές γραμμές χωρίς προειδοποίηση. Ο συνδυασμός των δύο νομοσχεδίων οδήγησε ουσιαστικά στη συναίνεση δύσπιστων γερουσιαστών, πολλοί εκ των οποίων θεώρησαν ότι δεν μπορούσαν να διακινδυνεύσουν την τόσο αναγκαία βοήθεια προς την Ουκρανία για χάρη του TikTok.

Έτερο πιθανό εμπόδιο για τους υποστηρικτές της διάταξης από πλευράς του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος ήταν ο πρώην (και εκ νέου υποψήφιος) πρόεδρος Τραμπ, ο οποίος άλλαξε στάση σχετικά με το TikTok, δηλώνοντας τον Μάρτιο αντίθετος σε μια απαγόρευση. Ωστόσο, αρκετοί Ρεπουμπλικάνοι τού τηλεφώνησαν, υπενθυμίζοντάς του ότι η κυβέρνησή του ήταν εκείνη που προσπάθησε πρώτη να αναγκάσει σε αποεπένδυση από πλευράς ByteDance και υποστηρίζοντας ότι ο νόμος φωτίζει θετικά την πολιτική κληρονομιά του. Τελικά, η κριτική του Τραμπ ήταν τόσο ήπια που δεν είχε ουσιαστικό αντίκτυπο στην κρίσιμη ψηφοφορία.

Πλέον, εκείνο που κάποτε φάνταζε αδύνατο και που ξεκίνησε από μια χούφτα αντικινεζικά "γεράκια”, είναι μια πραγματικότητα και μια προθεσμία που μετρά αντίστροφα, επικυρωμένη από το Κογκρέσο. Η ByteDance θα μπορούσε να πουλήσει την εφαρμογή σε αμερικανική εταιρεία ή επενδυτές, ωστόσο η Nazak Nikakhtar, υφυπουργός Εμπορίου των ΗΠΑ όταν ο Τραμπ προσπάθησε να αναγκάσει την ByteDance να πουλήσει το TikTok, δηλώνει ότι δεν συνέβη τότε και είναι απίθανο να συμβεί τώρα. "Πολλοί άνθρωποι θα έρθουν και θα πουν, "το αγοράζω”. Ε, λοιπόν, η Κίνα δεν πρόκειται να σας παραχωρήσει όλο τον κώδικα", σημειώνει η Nikakhtar.

Για την Alyssa McKay, influencer στο TikTok με 10,4 εκατομμύρια ακόλουθους, ο πόνος παίρνει τη μορφή της θλίψης που ένα σημαντικό μέρος της ζωής της μπορεί σύντομα να εξαφανιστεί. "Συλλογικά, εμείς της Gen Z, νιώσαμε ακατανίκητη έλξη από αυτό, ειδικά κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Ήταν το μόνο πράγμα που έκαναν όλοι, όλη την ώρα", λέει με θλίψη. "Θα λυπηθώ για την απώλεια του TikTok. Έχει υπάρξει ένα τεράστιο κομμάτι της ζωής μου και εκείνης των φίλων μου".

Αντίποινα 

Σύμφωνα με δύο άτομα με γνώση του ζητήματος, που ζήτησαν να μην κατονομαστούν, η ByteDance πιστεύει ότι οι αξιωματούχοι στο Πεκίνο θα ήταν αντίθετοι με την πώληση του πολύτιμου πηγαίου κώδικα και των αλγορίθμων συστάσεων του TikTok. Αντίθετα, τα στελέχη της εταιρείας σχεδιάζουν νομικές στρατηγικές και στοιχηματίζουν ότι μπορούν να πετύχουν δικαστική εντολή με την οποία να αποφύγουν ένα άμεσο κλείσιμο, σύμφωνα με μία εκ των πηγών. Συζητούν επίσης κάπως πιο εύπεπτα σενάρια, όπως το να προσπαθήσουν να πουλήσουν τη δραστηριότητα του TikTok στις ΗΠΑ χωρίς την υποκείμενη τεχνολογία, αν και αυτό θα καθιστούσε την εφαρμογή πολύ λιγότερο πολύτιμη και είναι απίθανο να προσέλκυε πιθανούς αγοραστές.

Η ακόμη υποθετική νομική διαμάχη TikTok εναντίον ΗΠΑ θα κατευθυνθεί σχεδόν σίγουρα στο Ανώτατο Δικαστήριο, το οποίο θα πρέπει να σταθμίσει τις ανησυχίες της κυβέρνησης για την ασφάλεια με την ελευθερία του λόγου και των "δικαιωμάτων και συμφερόντων έκφρασης" τόσο των χρηστών, όσο και του εταιρικού ιδιοκτήτη της εφαρμογής. Η κυβέρνηση θα είχε ένα δεδικασμένο με το μέρος της: οι ΗΠΑ έχουν από καιρό περιορίσει την ξένη ιδιοκτησία εταιρειών μέσων επικοινωνίας, ραδιοφωνικών σταθμών και τηλεφωνικών δικτύων. "Αν το ερώτημα είναι "θα αντέξει μια απαγόρευση στο δικαστήριο;", τότε νομίζω ότι το πιο πιθανό είναι όντως να αντέξει", λέει ο Alan Rozenshtein, καθηγητής νομικής στο Πανεπιστήμιο της Μινεσότα και πρώην σύμβουλος του Υπουργείου Δικαιοσύνης για την ασφάλεια στον κυβερνοχώρο.

Είναι βέβαιο ότι η Κίνα θα ανταποδώσει το πλήγμα στις ΗΠΑ, λένε πρόσωπα με γνώση επί κινεζικών ζητημάτων. Η χώρα θα μπορούσε να περιορίσει την πρόσβαση των ΗΠΑ σε κρίσιμα ορυκτά ή άλλα βασικά στοιχεία της εφοδιαστικής αλυσίδας του κλάδου της τεχνολογίας. Θα μπορούσε επίσης να λάβει μέτρα ενάντια σε εταιρείες όπως η Apple, η Microsoft ή η Tesla, που διαθέτουν σημαντικές εγκαταστάσεις παραγωγής στη χώρα και πωλούν σε κινεζικές εταιρείες και στους Κινέζους καταναλωτές. Η εξάρτηση της Apple από την Κίνα, όπου πραγματοποιεί το ένα πέμπτο των πωλήσεών της, την καθιστά ιδιαίτερα ευάλωτη, αν και οι συνεισφορές της στην κινεζική οικονομία θα μπορούσαν να την προστατεύσουν από αντίποινα. "Θα προκαλέσει πραγματικό πόνο; Απολύτως", λέει η Nikakhtar. "Αλλά δεχόμαστε τον πόνο τώρα, που είναι σχετικά διαχειρίσιμος, ή θα δεχτούμε τον πόνο αργότερα, όταν θα έχουμε υποστεί ανεπανόρθωτη ζημία;"

Απόδοση - Επιμέλεια: Γιώργος Δ. Παυλόπουλος