Ο αγροτικός τομέας σε κατάρρευση χωρίς επιστροφή

Του Γιώργου Δαλιάνη*

Διαπιστώσεις

Η Ελλάδα δεν μπορεί πλέον να χαρακτηριστεί αγροτική χώρα. Ο άλλοτε δυναμικός πρωτογενής τομέας βρίσκεται σε μια παρατεταμένη κρίση, που συνδυάζει όλα τα χαρακτηριστικά της κατάρρευσης:

- Ο Έλληνας αγρότης αναγκάζεται να πουλήσει 8 κιλά σιτάρι για να αγοράσει μία φρατζόλα ψωμί. Αυτή η αναλογία συμβολίζει την πλήρη απαξίωση του εισοδήματος του παραγωγού.

- Η πλειονότητα των κατοίκων της υπαίθρου είναι άνω των 55 ετών. Το δημογραφικό πρόβλημα είναι αμείλικτο: οι νέοι φεύγουν, οι μεγαλύτεροι δεν έχουν πια δυνάμεις να επενδύσουν, και η ανανέωση του αγροτικού πληθυσμού δεν έρχεται.

- Τα χωριά και τα κεφαλοχώρια ερημώνουν. Από 1.000 κατοίκους πριν λίγες δεκαετίες, πολλά σήμερα μετά βίας κρατούν 150–200 ανθρώπους.

- Οι αλλοδαποί εργάτες γης αποτελούν την κινητήρια δύναμη που κρατά ζωντανές τις αγροτικές εκμεταλλεύσεις. Δυστυχώς ή ευτυχώς, η ελληνική ύπαιθρος σήμερα ζει χάρη στη διάθεση φτωχών ανθρώπων από τον υπόλοιπο κόσμο που θέλουν να εργαστούν στη χώρα μας.

- Η ευλογιά των ζώων έρχεται να προστεθεί στις καταστροφές από την κλιματική αλλαγή, πλήττοντας σοβαρά την κτηνοτροφία. Οι κτηνοτρόφοι μένουν ξανά εκτεθειμένοι, χωρίς έγκαιρες αποζημιώσεις και χωρίς ουσιαστική πρόληψη.

- Το σκάνδαλο στον ΟΠΕΚΕΠΕ (ΠΚΠ) αποτελεί διπλό πλήγμα: από τη μία πλευρά αποκαλύπτει έναν ακόμη βόθρο σκανδάλων, από την άλλη οδηγεί σε παράλυση της διανομής των ενισχύσεων. Χιλιάδες αγρότες που ζουν από αυτές βρίσκονται σε απόγνωση.

- Η αγροτική παραγωγή είναι ζημιογόνα: αυξημένα κόστη καυσίμων, λιπασμάτων, ζωοτροφών και ενέργειας καταπίνουν κάθε έσοδο. Η ψαλίδα από την τιμή παραγωγού μέχρι την τιμή ραφιού έχει ξεφύγει κάθε λογικής.

Η συνολική εικόνα δεν αφήνει περιθώρια αισιοδοξίας: ο αγροτικός τομέας έχει περιέλθει σε κατάρρευση χωρίς επιστροφή αν δεν ληφθούν ριζικά μέτρα.

Προτάσεις

Η αναστροφή αυτής της πορείας δεν μπορεί να γίνει με ημίμετρα ούτε με επικοινωνιακά τεχνάσματα.
Απαιτείται ένα νέο παραγωγικό μοντέλο που θα στηρίζεται σε τρεις άξονες: εργατικά χέρια, γη, επενδύσεις.

1. Προσέλκυση εργατικών χεριών

Χρειάζονται άμεσα εργάτες γης. Η Ελλάδα πρέπει να ανοίξει οργανωμένα τις πόρτες της σε ανθρώπους που θέλουν να εργαστούν, με συμβάσεις, δικαιώματα και διαφάνεια. Χωρίς αυτούς, η αγροτική παραγωγή θα σβήσει.

2. Τράπεζα γης

Τα ακαλλιέργητα χωράφια να δοθούν μέσα από έναν θεσμό "τράπεζας γης" σε γεωργικές επιχειρήσεις. Δεν χρειάζεται να είναι κατ’ επάγγελμα αγρότες∙ μπορεί να είναι επιχειρηματίες ή επενδυτές που θέλουν να αναπτύξουν οργανωμένες μονάδες παραγωγής. Έτσι, η γη δεν θα μένει ανεκμετάλλευτη, αλλά θα αποδίδει προϊόν και εισόδημα.

3. Επέκταση του εργοσήμου

Το εργόσημο πρέπει να επεκταθεί και στις κεφαλαιουχικές επιχειρήσεις. Έτσι θα υπάρχει πλήρης νομιμότητα στην απασχόληση εργατών γης και ταυτόχρονα εισφορές για το ασφαλιστικό σύστημα.

4. Επενδύσεις και κεφάλαια

Για να σωθεί ό,τι έχει απομείνει, χρειάζονται επενδύσεις σε τεχνολογία, υποδομές, αποθήκευση, εξαγωγικά δίκτυα. Τα κεφάλαια δεν μπορούν να τα διαθέσουν οι γερασμένοι αγρότες. Χρειάζονται εταιρικά σχήματα, συνεργασίες και νέες μορφές χρηματοδότησης.

Επίλογος

Η Ελλάδα δεν μπορεί να ζήσει μόνο με τουρισμό και υπηρεσίες. Αν εγκαταλείψει ολοκληρωτικά τον πρωτογενή τομέα, θα εξαρτάται πλήρως από εισαγωγές για την τροφή των πολιτών της. Ο αγροτικός τομέας δεν είναι απλώς οικονομικός πυλώνας∙ είναι ζήτημα εθνικής ασφάλειας και κοινωνικής συνοχής.

Η κρίση είναι βαθιά και διαρκεί χρόνια. Όμως αν υπάρξει σχέδιο, τόλμη και αποφασιστικότητα, υπάρχει ακόμη μια στενή πόρτα ελπίδας. Αν όχι, τότε πράγματι μιλάμε για κατάρρευση χωρίς επιστροφή.

* O Γιώργος Δαλιάνης είναι Διευθύνων Σύμβουλος της Artion Α.Ε. & ιδρυτής του Ομίλου Artion, Οικονομολόγος Φοροτεχνικός.
 

Το ανωτέρω κείμενο έχει ενημερωτικό χαρακτήρα και σε καμία περίπτωση δεν υποκαθιστά τις εξειδικευμένες συμβουλευτικές υπηρεσίες.

Για περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να απευθυνθείτε στην ARTION Α.Ε. (Πουρνάρα 9 Μαρούσι|+30 210 6009062| www.artion.gr).