Το Associated Press στο "στρατηγείο" της ΑΑΔΕ: Πώς η Ελλάδα έθεσε σε στέρεες βάσεις το φορολογικό της σύστημα

Στην αναμόρφωση και στον εκσυγχρονισμό του φοροελεγκτικού μηχανισμού στην Ελλάδα αναφέρεται με άρθρο του το διεθνές ειδησεογραφικό πρακτορείο Associated Press.

Πιο ειδικά, αναφέρει:

"Με λευκό, αψεγάδιαστο εξωτερικό, το νέο κτίριο της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων στην Αθήνα δείχνει εκτός τόπου και χρόνου σε μια πολυσύχναστη βιομηχανική αρτηρία έξω από την πόλη. Πρόκειται για πρώην εμπορικό κέντρο και παγοδρόμιο, το οποίο έχει ανακαινιστεί σε ένα υπερσύγχρονο ψηφιακό κέντρο, το οποίο ηγήθηκε της διάσωσης του αναστενάζοντος χρηματοοικονομικού και φορολογικού τομέα της χώρας.

Το κτίριο είναι γεμάτο από ελεγκτές που κυνηγούν τους φοροφυγάδες με τη βοήθεια drones, μεγάλων δεδομένων και ζωντανών ροών παρακολούθησης από τα νησιωτικά λιμάνια της Ελλάδας και απομακρυσμένα αγροτικά χωριά.

Οι αναλυτές της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων παρακολουθούν εκατομμύρια συναλλαγές σε πραγματικό χρόνο και δίνουν εντολές για "επιθέσεις" σε επιχειρήσεις που επισημαίνονται από αλγόριθμους για υψηλή πιθανότητα παράνομης δραστηριότητας. Η τεχνολογία αυτή ήταν πλήρως εμφανής κατά τη διάρκεια πρόσφατης επίσκεψης, όταν το Associated Press έλαβε τη -σπάνια- άδεια να επισκεφθεί τα κεντρικά γραφεία της Αρχής.

Το φορολογικό σύστημα της Ελλάδας — άλλοτε συνώνυμο της αναποτελεσματικότητας — έχει επανασχεδιαστεί με τη βοήθεια της τεχνολογίας.

Η χώρα, η οποία πέρασε σχεδόν μια δεκαετία ως ο οικονομικός παρίας της Ευρώπης, πνιγμένη στο χρέος, έχει πλέον γίνει ένας από τους καλύτερους επιδόσεις προϋπολογισμού της Ευρώπης, με τα ομόλογά της να επιστρέφουν στην επενδυτική βαθμίδα από όλους τους μεγάλους οίκους αξιολόγησης.

"Δουλέψαμε συστηματικά όλα αυτά τα χρόνια, με αφοσίωση", δήλωσε ο Γιώργος Πιτσιλής, διοικητής της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων, στο AP. "Ξεκινήσαμε από μια κατάσταση χωρίς δεδομένα και φτάσαμε σε μια κατάσταση με μεγάλα δεδομένα".

Από την κρίση στις αναβαθμίσεις του πιστωτικού κινδύνου

Η Ελλάδα ήταν μία από τις μόλις έξι χώρες-μέλη της ΕΕ που κατέγραψαν πλεόνασμα στον προϋπολογισμό το 2024, μετά από δεκαετίες ελλειμμάτων. Η ώθηση συνεχίστηκε και το 2025, με τα έσοδα της κυβέρνησης να ξεπερνούν τους στόχους μέχρι τον Αύγουστο.

Η Moody’s αναβάθμισε τα ομόλογα της Ελλάδας στην επενδυτική βαθμίδα τον Μάρτιο, εγκωμιάζοντας την εκτεταμένη προσπάθεια ψηφιοποίησης του φορολογικού συστήματος. Ο Τζέισον Γκράφαμ, ανώτερος αντιπρόεδρος του οίκου αξιολόγησης Morningstar DBRS, σημείωσε ότι το κόστος μακροπρόθεσμου δανεισμού της Ελλάδας είναι τώρα ελαφρώς υψηλότερο από της Ισπανίας — και χαμηλότερο από εκείνα της Ιταλίας και της Γαλλίας.

"Η Ελλάδα του σήμερα είναι πράγματι πολύ διαφορετική από τη δεκαετία πριν", δήλωσε ο Γκράφαμ. "Έχει γίνει σαφής και διαρκής αλλαγή στο οικονομικό μοντέλο της χώρας και στο δημοσιονομικό της καθεστώς".

Κατά τη διάρκεια των ετών της κρίσης, οι διεθνείς δανειστές επέβαλαν αυστηρά μέτρα λιτότητας σε αντάλλαγμα για τρία μεγάλα πακέτα διάσωσης. Ο ελληνικός πληθυσμός υπέφερε σφοδρά — οι μισθοί μειώθηκαν, επιχειρήσεις έκλεισαν και η οικονομία έχασε θέσεις εργασίας.

Η συνεχής πίεση από τους δανειστές ανάγκασε τις κυβερνήσεις να εκσυγχρονίσουν ένα από τα πιο αδύναμα φορολογικά συστήματα της Ευρώπης.

Τα έντυπα και τα φαξ αντικαταστάθηκαν από άυλα και χωρίς χαρτί συστήματα, υποστηριζόμενα από αλγόριθμους που εξετάζουν πληρωμές μέσω καρτών, δηλώσεις φόρων, δεδομένα μισθοδοσίας, δηλώσεις τελωνείων και τραπεζικές καταθέσεις — και εντοπίζουν ανωμαλίες για να τις κυνηγήσουν οι ελεγκτές.

"Saturday Night Fever"

Τα smartphones που φέρουν οι ελεγκτές στον τομέα μεταδίδουν βίντεο και ήχο πίσω στα κεντρικά γραφεία. Υπάρχουν κουμπιά πανικού για χρήση σε περίπτωση απειλής.

Στα κεντρικά γραφεία, οθόνες παρακολουθούν τις επιθεωρήσεις και τις ροές βίντεο από drones που καλύπτουν διάφορους χώρους: από εστιατόρια και λιμάνια μέχρι κρυφούς σιλό σιτηρών και φορτηγά με φρούτα — ακόμα και ζωντανές μετρήσεις από τα καύσιμα των πλοίων.

Εφοριακοί και τελωνειακοί υπάλληλοι περιέγραψαν πώς τα δεδομένα αυτά μεταφράζονται σε "επιθέσεις". Μίλησαν στο AP υπό την προϋπόθεση της ανωνυμίας λόγω της εμπιστευτικότητας του έργου τους και για λόγους προσωπικής ασφάλειας.

Κατά τη διάρκεια πρόσφατης επιδρομής σε νυχτερινό κέντρο, με την ονομασία "Saturday Night Fever", σύγκριναν τις παραγγελίες κάθε τραπεζιού με τις αποδείξεις για να ανακαλύψουν αδήλωτες πωλήσεις, κυρίως αλκοολούχων ποτών.

"Γνωρίζαμε ότι τα τραπέζια ήταν γεμάτα, αλλά οι αποδείξεις δεν ταίριαζαν", δήλωσε ένας υπάλληλος, προσθέτοντας ότι μετά την εμφάνιση των ελεγκτών, τα δηλωθέντα έσοδα του νυχτερινού κέντρου διπλασιάστηκαν μέσα σε λίγες ημέρες.

Η ζωή μετά την κρίση

Οι μεταρρυθμίσεις έχουν αποκαταστήσει τη φήμη της Ελλάδας στο εξωτερικό. Στην εγχώρια αγορά, τα επιπλέον έσοδα χρηματοδότησαν φορολογικές ελαφρύνσεις ύψους 1,6 δισ. ευρώ, οι οποίες ανακοινώθηκαν πρόσφατα από την κεντροδεξιά κυβέρνηση.

Ωστόσο, τα κόμματα της αντιπολίτευσης υποστηρίζουν ότι η πιο αποδοτική φορολογική είσπραξη δεν αντισταθμίζει τις πολιτικές που επιδεινώνουν τις ανισότητες: Ο φόρος προστιθέμενης αξίας αυξήθηκε κατά τη διάρκεια της κρίσης στο 24% — υψηλότερος από τις περισσότερες χώρες της ΕΕ.

Δεν έχει μειωθεί από τότε, ενώ άλλες περικοπές της εποχής λιτότητας παραμένουν και η φτώχεια παραμένει σε υψηλά επίπεδα.

Το ισχυρό Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας περιέγραψε τα πρόσφατα στοιχεία του προϋπολογισμού ως "ματωμένο πλεόνασμα" που περιορίζει περαιτέρω την αγοραστική δύναμη των μισθωτών.

Ωστόσο, τα έσοδα είναι μια αναγκαία ώθηση για την κυβέρνηση, η οποία αντιμετωπίζει δημόσια οργή λόγω ενός σκανδάλου διαφθοράς και της κρίσης του κόστους ζωής.

Εξέλιξη μέσω ψηφιοποίησης

Η πρόοδος της Ελλάδας αποτελεί παράδειγμα του πώς μια κρίση μπορεί να επιταχύνει τις μεταρρυθμίσεις, σύμφωνα με παρατηρητές.

"Η Ελλάδα έχει δείξει πώς η ψηφιοποίηση και η θεσμική ανεξαρτησία μπορούν να μεταφραστούν σε πραγματικά δημοσιονομικά οφέλη", δήλωσε ο Αλέξανδρος Κεντικελένης, καθηγητής πολιτικής οικονομίας στο Πανεπιστήμιο Bocconi του Μιλάνου.

Η περαιτέρω ενσωμάτωση της τεχνητής νοημοσύνης στα συστήματα της φορολογικής αρχής έως το 2026 αναμένεται να επιταχύνει αυτή τη διαδικασία, σύμφωνα με αξιωματούχους.

Ο Υπουργός Οικονομικών Κυριάκος Πιερρακάκης, τεχνοκράτης εκπαιδευμένος σε Χάρβαρντ και ΜΙΤ, δήλωσε ότι η αλλαγή αυτή είναι ανεπιστρεπτί. Υποστηρικτής του ψηφιακού ευρώ, έχει συνδέσει τη φορολογική μεταρρύθμιση με ευρύτερα σχέδια για την ψηφιοποίηση της οικονομίας.

"Οι χώρες αλλάζουν όταν αλλάζουν πορεία", είπε σε συνέντευξη Τύπου αυτό τον μήνα. "Και αυτή η αλλαγή σημαίνει ότι δεν θα μείνουμε πίσω, ούτε θα επιστρέψουμε ποτέ στο παρελθόν", καταλήγει το AP.