Πώς και πότε η πρόωρη σύνταξη από τα Ταμεία Επαγγελματικής Ασφάλισης

Του Κώστα Κατίκου

Σύνταξη και κάτω από τα 55 έτη σε εδικές περιπτώσεις (όπως η απόλυση, ή η διακοπή λειτουργίας της εργοδότριας εταιρίας) θα λαμβάνουν οι εργαζόμενοι που έχουν συμπληρωματική ασφάλιση σε Επαγγελματικό Ταμείο χωρίς να επιβαρυνθούν με έξτρα φορολόγηση.

Αντίθετα όταν δεν συντρέχουν εξαιρετικοί λόγοι (όπως απόλυση, πτώχευση, επιχείρησης κ.λπ) η σύνταξη από τα Ταμεία Επαγγελματικής Ασφάλισης (ΤΕΑ) καταβάλλεται -είτε στο 62ο της ηλικίας των ασφαλισμένων, είτε στο 55ο έτος της ηλικίας τους με 20 έτη ασφάλισης.

Τους όρους συνταξιοδότησης από τα ΤΕΑ αλλά και τις παγίδες που κρύβονται αν δεν πληρωθούν στην ώρα τους οι εισφορές από τους ασφαλισμένους αποσαφηνίζει σχετική εγκύκλιος του  υφυπουργού Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης Πάνου Τσακλόγλου. 

Με τον ασφαλιστικό νόμο 5078/2023 προβλέφθηκαν αλλαγές στα ΤΕΑ που διευκολύνουν πλέον τη σύστασή τους με ελάχιστο αριθμό 100 ασφαλισμένων ενώ καθορίζονται οι όροι και οι προϋποθέσεις για τη λήψη των συνταξιοδοτικών παροχών και την πληρωμή των εισφορών ενώ προβλέπονται νέοι συντελεστές φορολόγησης των παροχών ανάλογα με το αν θα καταβάλλονται εφάπαξ η με τη μορφή μηνιαίας σύνταξης. Στο ελληνικό ασφαλιστικό σύστημα λειτουργούν ήδη 29 ΤΕΑ με περίπου 64.000 ασφαλισμένους οι οποίοι θα λάβουν συμπλήρωμα σύνταξης που μπορεί να φτάνει ως και το 20% του ποσού της κύριας σύνταξης.

Σύμφωνα με την εγκύκλιο, οι ασφαλισμένοι των ΤΕΑ μετά και τις αλλαγές του νόμου 5078/2023 διαχωρίζονται πλέον σε δύο κατηγορίες:

α) Σε όσους έχουν εγγραφεί πριν τις 20/12/2023 για τους οποίους ισχύουν οι υφιστάμενες καταστατικές διατάξεις περί προϋποθέσεων λήψης συνταξιοδοτικής παροχής για το σύνολο του ατομικού τους λογαριασμού.

β) Σε εκείνους που εγγράφονται πρώτη φορά σε ΤΕΑ μετά τις 20/12/2023, που ισχύει ο νέος νόμος για τους οποίους ισχύουν οι ελάχιστες προϋποθέσεις λήψης συνταξιοδοτικής παροχής με το νέο καθεστώς.

Σε περίπτωση οικειοθελούς αποχώρησης εργαζομένου με τη σύμφωνη γνώμη του εργοδότη, είτε αυτό γίνεται με πρωτοβουλία του εργοδότη (προγράμματα εθελούσιας εξόδου) είτε με πρωτοβουλία του εργαζομένου και συμφωνία του εργοδότη (παραίτηση), είναι δυνατή η λήψη της παροχής του ΤΕΑ, εφόσον ο εργαζόμενος έχει συμπληρώσει το 55ο έτος της ηλικίας του, χωρίς άλλες προϋποθέσεις, και εφόσον βέβαια δεν προβλέπονται αυστηρότερες προϋποθέσεις στο καταστατικό του ΤΕΑ.

Σε περίπτωση που τερματιστεί η εργασιακή σχέση, χωρίς την βούλησή του όπως π.χ. σε περίπτωση πτώχευσης του εργοδότη ή απόλυσης του εργαζόμενου, ο εργαζόμενος εφόσον είναι ασφαλισμένος σε ΤΕΑ  δύναται να λάβει την παροχή που του αναλογεί ανεξαρτήτως ηλικίας και χρόνου ασφάλισης.

Για παράδειγμα,  εργαζόμενος ηλικίας 40 ετών ασφαλισμένος σε ΤΕΑ που απολύεται από την εργοδότρια επιχείρηση θα λάβει την παροχή που του αναλογεί για όσο διάστημα διήρκεσε η ασφάλισή του, εφόσον δεν υπάρχει διάταξη του ταμείου που να περιορίζει τη δυνατότητα λήψης της παροχής. 

Ασφαλισμένοι που συμπληρώνουν την ηλικία των 62 ετών ή των 55 ετών με τουλάχιστον 20 έτη ασφάλισης στο Τ.Ε.Α. και συνεχίζουν να απασχολούνται δύνανται να λάβουν, κατόπιν αιτήσεώς τους, ως προκαταβολή το 50% της αξίας του λογαριασμού τους κατά τον χρόνο υποβολής της αίτησης, συνεχίζοντας να καταβάλουν εισφορές ώστε να πάρουν το υπόλοιπο 50% της παροχής τους μελλοντικά και με υψηλότερη απόδοση.

Η πρόωρη λήψη σύνταξης από ΤΕΑ προβλέπεται εφόσον έχουν διανυθεί τουλάχιστον 15 έτη ασφάλισης και δεν συντρέχουν οι προϋποθέσεις λήψης προκαταβολής.

Στην περίπτωση της προκαταβολής, ο φόρος που παρακρατείται αυξάνεται καλά 50%.

Στην εγκύκλιο Τσακλόγου αναφέρεται ωστόσο πως όταν πληρούνται οι ελάχιστες προϋποθέσεις λήψης της παροχής, δηλ. τα ενδιαφερόμενα πρόσωπα θα μπορούσαν ούτως ή άλλως να λάβουν το σύνολο της συνταξιοδοτικής παροχής τους, (με ηλικία 55 ετών και 20 έτη ασφάλισης ή με ηλικία 62) δεν θα επιβάλλεται η προσαύξηση των φορολογικών συντελεστών κατά 50%.

Παγίδες από τις απλήρωτες εισφορές

Ως προς τις εισφορές επισημαίνεται ότι θα πρέπει να καταβάλλονται εμπρόθεσμα για να συνυπολογιστούν στον χρόνο ασφάλισης των ΤΕΑ και κατ΄επέκταση στη θεμελίωση του δικαιώματος για  σύνταξη από τους εν λόγω φορείς ασφάλισης.

Αν οι εισφορές που οφείλονται καταβληθούν εκπρόθεσμα, δεν προσμετρώνται στο χρόνο ασφάλισης που λαμβάνεται υπόψη για τη λήψη της συνταξιοδοτικής παροχής! Ουσιαστικά οι εισφορές που πληρώνονται εκτός προθεσμίας δεν θα λαμβάνονται υπόψη για τον υπολογισμό της σύνταξης  από τα ΤΕΑ.

Όπως αναφέρει η εγκύκλιος, "λόγω του κεφαλαιοποιητικού συστήματος, η τελικώς χορηγούμενη συνταξιοδοτική παροχή αντιστοιχεί στις πραγματικά καταβληθείσες εισφορές και στις αποδόσεις επ' αυτών και δεν λαμβάνονται υπόψη για τον υπολογισμό της τυχόν οφειλόμενες εισφορές".

Για τον λόγο αυτόν, όπως επισημαίνεται στην εγκύκλιο,  τα ΤΕΑ οφείλουν να διαμορφώνουν αποτελεσματικό μηχανισμό είσπραξης των εισφορών και δη των καθυστερούμενων ενώ σε περίπτωση που η καθυστέρηση υπερβαίνει τους 3 μήνες, οι εισφορές θα καθίστανται ληξιπρόθεσμες και θα ενημερώνεται η Τράπεζα της Ελλάδος που από 1/1/2025 θα ασκεί την εποπτεία των ΤΕΑ.

Όταν οι απλήρωτες εισφορές δεν θα ανακτώνται τότε η Τ.τ.Ε θα ελέγχει αν και πόσο επηρεάζεται η βιωσιμότητα των ΤΕΑ και αναλόγως της βαρύτητας της κατάστασης θα εισηγείται περιοριστικά μέτρα στις παροχές για να κλείσουν τα ελλείμματα.