Έτσι πρέπει να γίνουν οι συγχωνεύσεις στις ιχθυοκαλλιέργειες

Ο κλάδος των ιχθυοκαλλιεργειών ήταν από τους μεγάλους "χαμένους" του 2013 στο Χρηματιστήριο Αθηνών. Αλλά και λειτουργικά, η έλλειψη ρευστότητας, δραματική για κάποιες περιπτώσεις εταιρειών, σε συνδυασμό με τον δυσβάστακτο πλέον δανεισμό τους, επέδρασε αρνητικά στο σύνολο της αγοράς και της διαμόρφωσης των τιμών. Περισσότερο από ποτέ, οι συγχωνεύσεις για τη δημιουργία σχημάτων ικανών να πρωταγωνιστήσουν στη διεθνή αγορά κρίνεται επιτακτική. Ο Αριστείδης Μπελλές, επικεφαλής της Νηρεύς, του μεγαλύτερου παραγωγού μεσογειακών ειδών ιχθυοκαλλιέργειας στον κόσμο, τάσσεται υπέρ ενός εκτεταμένου consolidation, όχι, όμως, χωρίς συγκεκριμένους όρους και πλαίσια.

Συνέντευξη στον Νίκο Χρυσικόπουλο

- Κύριε Μπελλέ, πόσο δύσκολα είναι τα πράγματα στις ιχθυοκαλλιέργειες;

Ο κλάδος διατηρεί τη δυναμική του παρά την ύφεση και συνεχίζει να εξάγει σημαντικές ποσότητες. Δεν υπάρχει μείωση στις πωλήσεις, η ζήτηση είναι 5% υψηλότερη από πέρυσι. Όμως οι τιμές έχουν υποχωρήσει λόγω των προβλημάτων ρευστότητας που αντιμετωπίζουν όλες οι ελληνικές επιχειρήσεις. Διότι, όταν έχουν κλείσει παντελώς οι στρόφιγγες των κεφαλαίων από τις τράπεζες, όταν τα επιτόκια παραμένουν σε υψηλά επίπεδα και όταν η ύφεση έχει πλήξει το σύνολο της αγοράς, δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος που αναγκάζει κάποιες εταιρείες να ρίχνουν τις τιμές για να αποκτήσουν cash flow. Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με την υπερπαραγωγή στη μεσογειακή λεκάνη έχει πιέσει τις τιμές πώλησης. Η έλλειψη ρευστότητας δημιουργεί τα προβλήματα. Όταν κάποιος γνωρίζει πως θα του σφραγιστούν οι επιταγές αναγκάζεται να πουλήσει φθηνότερα. Επιπλέον εγγενή προβλήματα των τραπεζών δυσχεραίνουν έτι περαιτέρω την κατάσταση. Δεν υπάρχει επιχείρηση σήμερα στον κλάδο μας που να μην ταλανίζεται από προβλήματα ρευστότητας.

- Σε ποιο βαθμό;

Για παράδειγμα, ο Νηρέας για πρώτη φορά στα 25 χρόνια λειτουργίας του ζητάει ένα restructuring στο δανεισμό του. Όλες οι πλευρές θέλουν να γίνει, όμως οι συζητήσεις κρατούν επί μακρόν, ο καιρός περνάει, με αποτέλεσμα να επιδεινώνεται η κατάσταση, εις βάρος όλων, των τραπεζών, της εταιρείας, των μετόχων και του ίδιου του κράτους. 

Και επειδή γίνεται πολύς λόγος για τα αποτελέσματα του κλάδου, οι πάντες γνωρίζουν πως ο συγκεκριμένος κλάδος έχει μια έντονη κυκλικότητα στις τιμές του. Οι Νορβηγοί που είναι πρωτοπόροι στον κλάδο, αναγνωρίζουν τον τρόπο που δουλεύει αυτή η βιομηχανία και δεν ενοχλούνται εάν υπάρχουν ζημιές για κάποιες χρονιές. Αλλά έχουν ένα σύστημα δομημένο, οι τράπεζές τους γνωρίζουν πως σε περιόδους πτώσης των τιμών οφείλουν να στηρίξουν τις επιχειρήσεις προκειμένου να ξεπεραστεί η συγκυρία. Δυστυχώς στην Ελλάδα η έλλειψη συντονισμού μεταξύ του κράτους, του τραπεζικού συστήματος και μέρους της αγοράς δημιουργεί προβλήματα.

- Πέραν των ζητημάτων ρευστότητας, έχει δημιουργηθεί σύγχυση και με τα αποθέματα των εταιρειών...

Ο υπολογισμός των αποθεμάτων στα βιβλία κάθε εταιρείας καθορίζεται από τα διεθνή λογιστικά πρότυπα. Η ερμηνεία αυτών των προτύπων δημιουργεί μια εικόνα που ορισμένες εποχές τα αποθέματα είναι τρομακτικά υψηλά και άλλες πολύ χαμηλά. Γιατί συμβαίνει αυτό; Διότι, τα πρότυπα αυτά ορίζουν ότι τα αποθέματα που έχει μια εταιρεία στα κλουβιά, που δεν έχουν πουληθεί αλλά είναι στην κατάσταση του έτοιμου προϊόντος, αυτά δεν πρέπει να τα υπολογίζεις με τιμές κόστους (όπως εμείς το κάναμε στις δηλώσεις που υποβάλλουμε στο κράτος), αλλά θα υπολογίζονται σε τιμές πώλησης την περίοδο που γίνεται η αποτίμηση. Αν όμως στο επόμενο τρίμηνο πέσουν οι τιμές πώλησης, όπως πολλάκις συμβαίνει, φαίνεται ότι έχει μειωθεί η αξία των αποθεμάτων. Εάν κάποιος κάνει μια σύγκριση προκύπτουν μεγάλες διαφορές και δημιουργείται σύγχυση.

- Ορισμένοι, πάντως, υποστηρίζουν ότι έχουν τελειώσει προ πολλού τα αποθέματα αντοχής των εταιρειών.

Το επιτακτικό είναι να σταματήσει η αιμορραγία. Κι απ’ ό,τι φαίνεται η χρονιά ξεκίνησε με καλούς οιωνούς, μιας που ειδικότερα στο ένα ψάρι υπάρχει έλλειψη και ήδη ανεβαίνουν οι τιμές. Απαιτείται αυξημένη ταχύτητα στη λήψη των αποφάσεων από όλους και θεωρώ ότι αυτή τη στιγμή η συγκυρία είναι καλή για να λυθούν τα ανοικτά ζητήματα γιατί όλοι πλέον αναγνωρίζουν πως δεν υπάρχει άλλος δρόμος από τη δημιουργία ισχυρών και υγιών σχημάτων. Όμως, πλέον γνωρίζουμε επίσης ποια είναι η πραγματική καθαρή αξία των επιχειρήσεων του κλάδου, άρα κανείς δεν μπορεί να μιλά για συγχωνεύσεις με αριθμούς που δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα. Επιπλέον, σήμερα οι μεγαλομέτοχοι πολλών εταιρειών δεν είναι οι επιχειρηματίες που τις ίδρυσαν, αλλά οι τράπεζες. 

Είναι, λοιπόν, ευκολότερο τώρα να καθίσουμε όλοι σε ένα τραπέζι και να βρούμε τον προσφορότερο τρόπο να δημιουργηθούν άκρως ανταγωνιστικά σχήματα. Για να συμβεί, όμως αυτό απαιτούνται ξεκάθαρα οικονομικοί και τεχνοκρατικοί όροι. Αυτό σημαίνει ότι δεν ενώνω τρεις και τέσσερις εταιρείες για να... ενώσω τον πόνο μου, αλλά το πράττω κάτω υπό υγιείς βάσεις. Κοντολογίς, δεν φέρνω σε έναν νέο οργανισμό 600 εκατ. ευρώ δανεισμό γιατί θα βουλιάξει. Πρέπει, λοιπόν, να καθίσουν μέτοχοι και πιστωτές να συμφωνήσουν πως εάν η κερδοφορία του νέου αυτού οργανισμού δεν μπορεί να σηκώσει αυτά τα δάνεια, τότε ένα μέρος τους πρέπει να κεφαλαιοποιηθεί ή να κουρευτεί. Εξάλλου, πολλές τράπεζες έχουν κάνεις προβλέψεις για δάνειά τους στον κλάδο. Πιστεύω πως εάν το πλάνο αυτό γίνει οργανωμένα, οι τράπεζες δεν θα χάσουν λεφτά.

- Γι΄ αυτό είχατε αντιδράσει στην πρόταση από το Group Linnaeus;

Βεβαίως, διότι η πρόταση αφορούσε μια ένωση των εταιρειών χωρίς να υπάρχει ουσιαστικό πλάνο ανάπτυξης και βιωσιμότητας. Έλεγαν ότι ο ξένος επενδυτής που μπήκε στον κλάδο ήθελε να βάλει 100 εκατ. ευρώ. Τώρα που οι αποτιμήσεις είναι τσάμπα, γιατί δεν έρχεται; Κατά την άποψή μου, γιατί καταλαβαίνει ότι έκανε λάθος επιχειρηματικές κινήσεις.

Απεδείχθη ότι άλλες αξίες είχαν στο μυαλό τους οι ενδιαφερόμενοι και άλλες ήταν οι πραγματικές. Τώρα αρχίζουν να φαίνονται οι αξίες από τα due dilligence που πραγματοποιούνται. Και βέβαια αυτές οι ανοικτές προσκλήσεις που γίνονται ακόμη και τώρα για συνεργασίες άλλων εταιρειών με το Νηρέα, ανήκουν σε άλλες εποχές. Δεν έχουμε να κουβεντιάσουμε κάτι. Το τι θέλει ο βασικός μέτοχος ή κάποιος άλλος δεν έχει καμία σημασία και για αυτό δεν πέτυχαν ανάλογες προσπάθειες στο παρελθόν. Όλα αυτά καθορίζονται από την πραγματική αξία των εταιρειών. Και βέβαια, η όποια προσπάθεια δημιουργίας νέων ισχυρών σχημάτων πιστεύω ότι θα απαιτήσει και τη συνδρομή ισχυρών οικονομικά στρατηγικών επενδυτών.

- Υπάρχει τέτοιο ενδιαφέρον;

Θα σας απαντήσω διαφορετικά. Πριν από 15 ημέρες υπογράψαμε με το υπουργείο Γεωργίας της Ρωσίας συμφωνία στο πλαίσιο της οποίας η Νηρεύς καθίσταται ο know-how provider της χώρας για τις ιχθυοκαλλιέργειες. Ανάλογες επαφές υπάρχουν με την κυβέρνηση της Σ. Αραβίας και με άλλες χώρες. 

Όλη αυτή την περίοδο γίνεται πραγματικά παρέλαση ξένων επενδυτών οι οποίοι ενδιαφέρονται για τις ελληνικές ιχθυοκαλλιέργειες. Εμείς έχουμε αναλυτικά business plans και μοντέλα για επέκταση σε νέες αγορές, τα οποία κοινοποιήσαμε στους ενδιαφερόμενους. Σε ένα πράγμα δεν απαντήσαμε. Τι σκέφτονται να πράξουν οι τράπεζες εάν κάποιος επενδυτής έρθει και τοποθετήσει σημαντικά κεφάλαια στο νέο σχήμα που επιχειρείται να δημιουργηθεί. Οι τράπεζες για την ώρα δεν είναι έτοιμες να απαντήσουν πως ακριβώς βλέπουν το consolidation στον κλάδο. Προφορικά συμφωνούν όλοι ότι δεν αντέχονται 600 εκατ. ευρώ δάνεια, αλλά πρέπει να το αποτυπώσουμε στην πράξη. Από την πλευρά μας θα προτείνουμε συγκεκριμένες προτάσεις, στις οποίες το τραπεζικό σύστημα θα πρέπει να τοποθετηθεί. Διαφορετικά, ο μεγάλος φορέας που όλοι οραματιζόμαστε δεν θα γίνει πράξη. Αν πρόκειται να χαθεί κάτι για να υπάρξει αύριο, πρέπει να χάσουμε όλοι, οι μέτοχοι και οι τράπεζες.

- Επιτρέψτε μου να επιμείνω. Υπάρχει ενδιαφέρον από επενδυτικά κεφάλαια να τοποθετηθούν στο Νηρέα;

Υπάρχει ενδιαφέρον από πολύ μεγάλα funds τα οποία είναι ήδη μέτοχοι των ελληνικών τραπεζών. Απλά τα κεφάλαια αυτά λειτουργούν με συγκεκριμένη στρατηγική και προτεραιότητά τους είναι να πεισθούν ότι η επένδυσή τους θα είναι ασφαλής και θα αποδώσει. Στα πλαίσια αυτά καταλαβαίνουμε και εμείς ότι θα είναι πολύ καλύτερα για τις εταιρείες μας στο μέλλον να είμαστε μικρομέτοχοι σε ένα μεγάλο σχήμα που θα σφύζει από υγεία και όχι βασικοί μέτοχοι στα χαρτιά.

- Εσείς προσωπικά διεκδικείτε ρόλο σε αυτόν τον φορέα;

Αυτό, δεν είναι μόνο δική μου η απόφαση αλλά και αυτών οι οποίοι θα συμμετάσχουν στο επιχειρηματικό σχήμα. Όλοι μαζί θα αποφασίσουμε για το καλύτερο του ομίλου Νηρέα. Σε ότι με αφορά, πονώ το δημιούργημά μου και θα κάνω ότι είναι δυνατόν να το βοηθήσω να διεκδικεί ρόλο και θέση στο διεθνές επιχειρηματικό στερέωμα.

- Ενώ συμβαίνουν όλα αυτά η Ελλάδα χάνει την ηγετική της θέση στον κλάδο από την Τουρκία;

Όχι ακόμα. Η Τουρκία παράγει περίπου 70 χιλιάδες τόνους και η Ελλάδα 115 χιλιάδες τόνοι. Όμως μέχρι και πέρυσι η Τουρκία επιδοτούσε κάθε κιλό ψαριού με μισό ευρώ, ενώ οι τουρκικές επιχειρήσεις, σε αντίθεση με τις ελληνικές, διαθέτουν πρόσβαση σε κεφάλαια από Ευρωπαϊκή Τράπεζα ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης (EBRD). Ο μεγάλος μας ανταγωνιστής στη γειτονική χώρα πρόσφατα έλαβε χρηματοδότηση από την EBRD για μια μεγάλη επένδυση στο Μαρόκο. Έχουμε, λοιπόν ανταγωνιστές που ενισχύονται και κυβερνήσεις που τους στηρίξουν, κάτι που καθιστά ακόμη πιο επιτακτική την ανάγκη για τη δημιουργία ενός μεγάλου σχήματος στις ελληνικές ιχθυοκαλλιέργειες. Ο κλάδος διαθέτει μεγάλη δυναμική, συνεχίζει να εξάγει με δύναμη και μπορεί να πρωταγωνιστήσει παγκοσμίως αρκεί να συμφωνηθεί η εξυγίανση των δανείων μας.