Το αβέβαιο νέο έτος

Του Μανόλη Καψή

Η αλήθεια είναι ότι όλες οι προβλέψεις έχουν μια σειρά από προβλήματα, άλλα μικρότερα και άλλα μεγαλύτερα. Μεταξύ αυτών και το ότι σπανίως πέφτουν μέσα. Και αυτό ισχύει και για τις προβλέψεις που μοιάζουν αυτονόητες, όπως ότι από τις επόμενες εκλογές δε θα προκύψει κυβέρνηση και η χώρα θα είναι "μη διακυβερνήσιμη" και άλλα εκφοβιστικά που είναι της μόδας τελευταία. Ποιος ξέρει όμως τι θα προκύψει τη χρονιά που έρχεται; Ποιος ξέρει ποια γεγονότα θα ορίσουν το νέο περιβάλλον; Κανείς.

Υποθέτω ότι βάσιμα μπορούμε να φανταστούμε βέβαια ότι η κυβέρνηση θα συνεχίσει να υφίσταται τη φθορά που φυσιολογικά υφίσταται μια κυβέρνηση που ήδη μετρά σχεδόν 7 χρόνια στην εξουσία. Πόσο μάλλον η κυβέρνηση Μητσοτάκη που έχει στην πλάτη της ένα σκάνδαλο που κουκουλώθηκε, τις υποκλοπές, και μια σιδηροδρομική τραγωδία που επέτρεψε, εξαιτίας και κυβερνητικών λαθών, να αναβιώσει όλος ο αντισυστημισμός που είχε πέσει εν υπνώσει, από την ήττα του ΣΥΡΙΖΑ στις εκλογές και μετά. Αυτός ο ίδιος αντισυστημισμός που σαρώνει και στην υπόλοιπη Ευρώπη και υπονομεύει τα παραδοσιακά κόμματα εξουσίας και την εμπιστοσύνη στον κοινοβουλευτισμό και τη φιλελεύθερη Δημοκρατία.

Σύμφωνοι. Αλλά σε ένα τόσο ρευστό περιβάλλον, όπου ακόμα και οι διεθνείς ισορροπίες και όλα τα μεταπολεμικά δεδομένα τίθενται εν αμφιβόλω, σε έναν κόσμο που έχει έρθει ανάποδα λόγω του προέδρου Τραμπ και η Ευρώπη ετοιμάζεται ακόμα και για το ενδεχόμενο μιας πολεμικής αναμέτρησης με τη Ρωσία, ποιος μπορεί να αποκλείσει ότι μια κρίση για παράδειγμα δεν θα συσπειρώσει το εκλογικό σώμα γύρω από τη σημαία, ενισχύοντας έτσι τις ελπίδες της κυβέρνησης ακόμα και για αυτοδυναμία;

Έτσι για την ιστορία, να θυμίσουμε ότι μετά τις εκλογές του 2007 και τη δεύτερη ήττα του Γιώργου Παπανδρέου απέναντι στον Κώστα Καραμανλή, που μοιάζει τότε αήττητος, ο τότε πρόεδρος του Κινήματος σκέφτεται στα σοβαρά να παραιτηθεί και να τα παρατήσει. Θα ακολουθήσει ένα δημοσίευμα του Βήματος που τον καλεί να αποσυρθεί, το οποίο θα αξιοποιήσει - επενδύοντας στις αντιδράσεις του κόσμου για τα εκδοτικά συμφέροντα που υποτίθεται ότι θέλουν να ελέγξουν την πολιτική ζωή - για να κερδίσει και πάλι τις εσωκομματικές εκλογές. Δύο χρόνια μετά, αυτός που έδειχνε αήττητος θα χάσει με δέκα μονάδες τις εκλογές και ο loser Παπανδρέου θα βρεθεί στο Μαξίμου. Η συνέχεια είναι γνωστή.

Άλλωστε, η κυβέρνηση Μητσοτάκη μπορεί να έχει απογοητεύσει πολλούς - αλλά αν μιλάμε για απογοητεύσεις, σκεφτείτε τι έχουν νιώσει οι ψηφοφόροι του ΣΥΡΙΖΑ που πήγαν στις εσωκομματικές εκλογές και ψήφισαν τον Κασσελάκη για διάδοχο του Τσίπρα. Επίσης, η κυβέρνηση Μητσοτάκη μπορεί να έχει θυμώσει πολλούς, αλλά διαθέτει και μερικά ατού. Μεταξύ αυτών, η θετική πορεία της ελληνικής οικονομίας και η συνετή δημοσιονομική πολιτική, η βελτίωση των εισοδημάτων - όσο και αν την εικόνα θολώνει ο πληθωρισμός - αλλά και το γεγονός ότι κανένας άλλος δεν παρουσιάζει μια αξιόπιστη κυβερνητική πρόταση.

Γιατί ποιος μπορεί να κάνει πρόβλεψη για την πολιτική σκηνή το νέο έτος, όταν μένει να δούμε αν θα υπάρξουν όντως τα νέα σχήματα που διάφοροι μας υπόσχονται και οι δημοσκόποι υποκρίνονται ότι μετρούν την απήχησή τους; Πώς να μετρήσεις όμως κάτι που ακόμα δεν έχει συγκροτηθεί; Που ακόμα δεν το έχουμε δει;

Το κόμμα Σαμαρά για παράδειγμα, μάλλον δεν θα το δούμε, παρά το ρεύμα που υποτίθεται ότι υπήρξε για μια Νέα Δημοκρατία που επιστρέφει στις εργοστασιακές της ρυθμίσεις - αυτές που μας οδήγησαν στην χρεοκοπία - το κόμμα Τσίπρα μένει να δούμε αν θα ανακοινωθεί τελικά, ο αρχικός ενθουσιασμός έχει μάλλον ατονίσει πάντως, μεταξύ άλλων και γιατί ο rebranded μοιάζει τόσο πολύ με τον παλιό αδιόρθωτο Τσίπρα, και τώρα όλη η προσοχή πέφτει στο κόμμα Καρυστιανού που υποτίθεται ότι θα σαρώσει. Θα σαρώσει όμως;

Οι αποκαλύψεις για την παρέα που σχεδιάζει το εγχείρημα - από τη γριά από τη Συρία που μιλάει αραμαϊκά μέχρι τους ξεχασμένους πολιτευτές του περιθωρίου που συνδράμουν την πρόεδρο και την συμβουλεύουν και την αστρολόγο από το Harvard - μάλλον δεν άφησαν και τις καλύτερες εντυπώσεις, οι διαμαρτυρίες και η αποστασιοποίηση που δείχνουν οι άλλοι συγγενείς των θυμάτων της τραγωδίας υπονομεύουν το μεγαλύτερο ατού της Μαρίας Καρυστιανού - το προφίλ του ανθρώπου που δεν έχει άλλη φιλοδοξία παρά μόνο την αναζήτηση της αλήθειας και πάντως όχι την φιλοδοξία ενός συνηθισμένου πολιτικού για την εξουσία - ενώ ακόμα δεν ξέρουμε το βασικό: Το νέο κόμμα θα είναι αριστερό ή δεξιό; Πώς θα ταυτιστούν με το κίνημα που σχεδιάζεται, οι υποψήφιοι εκλογείς;

Γιατί ωραίες οι αναλύσεις για το νέο σχήμα που θα φέρει τα πάνω κάτω, αλλά μέχρι σήμερα αυτό που βλέπουμε είναι ένα πολιτικό σκηνικό που στις γενικές του γραμμές δεν έχει αλλάξει από την επομένη των εκλογών, δεν έχει μετακινηθεί η βελόνα όπως λένε και στο ΠΑΣΟΚ όσοι έχουν απελπιστεί με τον Ανδρουλάκη, και παρουσιάζει μια (εκνευριστική σχεδόν) σταθερότητα. Με τη Νέα Δημοκρατία να παραμένει η βασική δύναμη και σταθερά του πολιτικού συστήματος, έστω και αποδυναμωμένη, ενώ παρά την περιρρέουσα κακοφωνία, κανένα κόμμα με επιδίωξη κυβερνητική, δεν έχει καταφέρει να ξεχωρίσει. Πόσο πιθανό είναι αυτή η εικόνα να ανατραπεί ξαφνικά τη χρονιά που έρχεται;

Υπάρχει όμως και μια άλλη σταθερά που προβληματίζει αν και σπανίως αναφέρεται στον δημόσιο διάλογο. Στις εκλογές του 2004 είχαν ψηφίσει 7.571.601 ψηφοφόροι. Στις εκλογές του Μαΐου του 2023 ψήφισαν 6.061.098 ψηφοφόροι και στις εκλογές του Ιουνίου ψήφισαν 5.273.699. Από τις τελευταίες εκλογές του ισχυρού μεταπολιτευτικού δικομματισμού, πριν από την οικονομική κρίση που θα σαρώσει το σύστημα και τις ζωές μας, έχουν αποσυρθεί από την εκλογική διαδικασία σχεδόν 2 εκατομμύρια ψηφοφόροι. Και τίποτα δεν μας πείθει ότι αυτοί οι ψηφοφόροι θα επιστρέψουν στις κάλπες.

Ναι, όλα δείχνουν αβέβαια, λίγο πριν την έναρξη αυτού του προεκλογικού 2026, κανείς δεν μπορεί να κάνει εύκολα προβλέψεις, αλλά υπάρχουν και ορισμένες τάσεις που μοιάζουν να διαμορφώνουν το μέλλον και που δύσκολα ανατρέπονται. Αυτή η απογοήτευση του εκλογικού σώματος με το πολιτικό σύστημα και τη Δημοκρατία είναι μια από αυτές. Και ίσως είναι η τάση που δίνει το νόημα σε αυτό που ορισμένοι ονομάζουν "διάρρηξη του κοινωνικού συμβολαίου".