Η καταγγελία του επιστημονικού φορέα για την "ωρολογιακή βόμβα" στο Λαύριο

Έναν κύκλο έντονης ανησυχίας και καταγγελιών ανοίγει η Εταιρεία Μελετών Λαυρεωτικής για τη διαχείριση των εκρηκτικών στις εγκαταστάσεις των ΕΑΣ στο Λαύριο, λίγες ημέρες μετά το ρεπορτάζ του Capital.gr για τον "άρον-άρον” νέο διαγωνισμό που επιχειρεί να αποσυμπιέσει την "ωρολογιακή βόμβα” της περιοχής και την καταγγελία προς την Κομισιόν, την οποία είχε ήδη αποκαλύψει το Capital.gr. 

Με νέα αναφορά, ο φορέας καλεί σε αυξημένο έλεγχο των διαδικασιών, ζητά διαφάνεια και σαφή κριτήρια ασφάλειας και περιβαλλοντικής προστασίας και προειδοποιεί ότι οι κλειστές διαδικασίες και οι αποσπασματικές λύσεις που επιλέγονται συνιστούν επικίνδυνα "ημίμετρα”, με σοβαρούς κινδύνους για τις ζωές των πολιτών και το περιβάλλον.

Ακολουθεί αυτούσιο το δελτίο Τύπου της Εταιρείας Μελετών Λαυρεωτικής:

"Σας κοινοποιούμε το επισυναπτόμενο αντίγραφο της αναφοράς του φορέα μας για το θέμα των εκρηκτικών που βρίσκονται θαμμένα ή εγκαταλελειμμένα στον χώρο των Ε.Α.Σ. στην πόλη μας, και που η παρούσα διοίκησή τους αδυνατεί όπως φαίνεται να τα διαχειριστεί με κίνδυνο τις ζωές μας. 

Η αναφορά που υπεβλήθη εκφράζει την ανησυχία των πολιτών του Λαυρίου, του συνόλου των πολιτών της Λαυρεωτικής. Μεταξύ άλλων ζητούμε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να τεθεί υπό ευρωπαϊκή εποπτεία κάθε μελλοντική προκήρυξη έργου, ώστε να διασφαλιστούν τα κριτήρια ασφάλειας και περιβαλλοντικής προστασίας και να μην μπορούν να παρακαμφθούν για λόγους κόστους ή σκοπιμότητας. Φοβόμαστε ότι οδηγούμαστε από την έλλειψη τεχνογνωσίας σε επικίνδυνες λύσεις που θα κοστίσουν ζωές. 

Μετά μάλιστα την υποβληθείσα καταγγελία μας πληροφορηθήκαμε ότι η διοίκηση των ΕΑΣ προχώρησε, με την επίκληση του κατεπείγοντος, και σε κλειστή διαδικασία, χωρίς δημοσιότητα, το έργο για την απορρύπανση του χώρου, με μια διακήρυξη που ακούμε ότι είναι προεξόχως προβληματική αφού πάλι δεν αγγίζει τη λύση ολιστικά αλλά μερικώς, και με πολλά ερωτηματικά. Διερωτόμαστε γιατί ενώ εδώ κι ένα χρόνο, είχε προκηρυχθεί ανοικτός διεθνής διαγωνισμός για την αντιμετώπιση του συνόλου του προβλήματος ‘σπεύδει’ τώρα να αντιμετωπίσει μέρος μόνο του προβλήματος χωρίς να δίνει μόνιμη και συνολική λύση. 

Μάλιστα βάσει πληροφοριών στην εν λόγω κλειστή διαγωνιστική διαδικασία υπάρχουν ενδείξεις αδιαφάνειας και προχειρότητας καθότι: 

1. Δεν τίθενται συγκεκριμένα όρια απορρύπανσης παρότι γίνεται επίκληση συναφούς έργου που εκτελεί η εταιρεία για την απορρύπανση του πρώην εργοστασίου της στην Ελευσίνα. Μάλιστα, ακόμη πιο ανησυχητικό είναι το γεγονός ότι γίνεται λόγος ακόμη και για μερική εξουδετέρωση αφήνοντας δηλαδή ανοικτό το ενδεχόμενο να μην επιτευχθεί πλήρης εξάλειψη του κινδύνου και της ρύπανσης. 

2. Δεν γίνεται καμία αναφορά στις διενεργηθείσες μελέτες του ΕΜΠ και της εταιρείας ΒΕΛΤΙΩΝ και οι προσκαλούμενες εταιρείες καλούνται μέσα σε 7 εργάσιμες ημέρες, χωρίς στοιχεία, να υποβάλλουν ολοκληρωμένο φάκελο προσφοράς.

Η σπουδή της Διοίκησης των ΕΑΣ να προχωρήσει σε ένα επείγοντα διαγωνισμό, με τις επιφυλάξεις που αναφέρονται σε δημοσιεύματα, αποδεικνύουν ότι ο αγώνας που ο επιστημονικός μας Φορέας ανάλαβε από το τέλος Σεπτεμβρίου με κατάθεση μηνυτήριας αναφοράς στον εισαγγελέα Πρωτοδικών Αθηνών, με την κοινοποίηση των ενεργειών μας στην Περιφέρεια Ανατολικής Αττικής, η οποία κοινοποίησε την βαρύνουσα απάντησή τους σε υπουργεία που έπρεπε να ενδιαφερθούν (Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας), η ενημέρωση που καταθέσαμε στο Υπουργείο Εθνικής Αμύνης και η εξαγγελία μας για προσφυγή στην ΕΕ, οι πιέσεις που ασκήθηκαν από φορείς και παρατάξεις του Δημοτικού συμβουλίου, τους οδήγησαν τελικά σε αυτό το ημίμετρο που δεν εξασφαλίζει την ασφάλειά μας και αποδεικνύει περίτρανα την προσβολή που επεφύλαξαν στο Δήμαρχο και την διαπαραταξιακή επιτροπή αποκρύπτοντας ότι στο εσωτερικό των δεξαμενών ανιχνεύονται εξαιρετικά υψηλές συγκεντρώσεις στρατιωτικών εκρηκτικών όπως TNT, RDX, και HMX, τα οποία πρόκειται για ενεργά εκρηκτικά φορτία που με την παρουσία πρωτογενών εκρηκτικών όπως σημειώνουν ειδικοί στα δημοσιεύματα, μπορούν να αντιδράσουν σε μηχανική καταπόνηση, τριβή ή αύξηση της θερμοκρασίας και βέβαια η διαρροή ή διασπορά τους μπορεί να δημιουργήσει πρόβλημα στην υγεία των πολιτών και στο περιβάλλον. Πέραν δε τούτου εξέθεσαν τον υπουργό και την κυβέρνηση με τις ψευδείς απαντήσεις που του προώθησαν να πει στην Βουλή.

Όλα αυτά εντείνουν την ανησυχία μας ότι το πρόβλημα δεν μπορεί να λυθεί από ανθρώπους που δεν έχουν την κατάλληλη τεχνογνωσία, ενώ τα θύματα θα είμαστε εμείς, όπως παρ’ ολίγον να είμαστε στην φωτιά της 25ης Οκτωβρίου 2025.

Πέραν των ανωτέρω Δηλώνουμε ότι θα καλέσουμε κάθε πολιτικό, πολιτιστικό και κοινωνικό Φορέα που δραστηριοποιείται στην Λαυρεωτική να εναντιωθεί μαζί μας ,στην προαναγγελθείσα, από τοπικό κυβερνητικό βουλευτή, πρόθεση επέκτασης της δραστηριότητας των συμβεβλημένων με τα ΕΑΣ πολυεθνικών με το να εγκαταστήσουν νέα γραμμή παραγωγής ΤΝΤ με ΝΙΤΡΟΠΟΙΗΣΗ από το εύφλεκτο και τοξικό υλικό Τολουόλη, ΥΠΈΥΘΥΝΟ ΓΙΑ Τις ΤΕΡΑΣΤΙΕΣ ΕΚΡΉΞΕΙΣ στις αποθήκες Της ΧΥΜΑ. 

Είναι ντροπή να καυχώνται για θέσεις εργασίας του ολέθρου και των θανάσιμων εργατικών ατυχημάτων μέσα στον αστικό ιστό μας θέλοντας να επισκευάσουν μια εγκαταλελειμμένη γραμμή παραγωγής, όταν έξη χρόνια μας έχουν σε ομηρία που δεν ξέρουμε πότε θα τελειώσει. Συμπεραίνουμε ότι με αυτόν τον τρόπο ενεργοποιούν για λόγους αποθήκευσης, το λιμάνι και τις δεξαμενές της ΡΕΒΑΓΚΟ για την επέκταση της οποίας έχουν τοποθετηθεί αρνητικά ο Δήμος και οι Φορείς της Λαυρεωτικής, ενώ η κυβέρνηση αδιαφορώντας ότι οι εγκαταστάσεις είναι πλέον δίπλα σε οικιστική ζώνη και στο αρχαιότερο θέατρο της Ελλάδας ενέταξαν σε ευρωπαϊκές επιχορηγήσεις. Σημειώνουμε ότι στις Ηνωμένες Πολιτείες από την Δεκαετία του 1980 έχει απαγορευτεί η παραγωγή ΤΝΤ για περιβαλλοντικούς λόγους. 

- Μην προχωράτε κύριοι της κυβέρνησης και της βουλής το διαρκές περιβαλλοντικό, πολιτιστικό αντιαναπτυξιακό και κοινωνικό έγκλημα που σχεδιάσατε για εσάς χωρίς εμάς.

Το Δ.Σ. της Εταιρείας Μελετών Λαυρεωτικής”.

Ακολουθεί το κείμενο της καταγγελίας της Εταιρείας Μελετών Λαυρεωτικής προς την Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, κα Ursula von der Leyen:

"Η Εταιρεία Μελετών Λαυρεωτικής, επιστημονικό σωματείο με έδρα το Λαύριο, απευθύνεται σε εσάς ως φορέας που εκπροσωπεί τον τοπικό πληθυσμό που ζει στην καρδιά μιας απειλούμενης περιοχής από θανατηφόρα έκρηξη. Για εμάς το ζήτημα των εκρηκτικών και των επικίνδυνων αποβλήτων στις εγκαταστάσεις των Ελληνικών Αμυντικών Συστημάτων (ΕΑΣ) δεν είναι ένα ‘τεχνικό θέμα’, αλλά μια καθημερινή απειλή για τη ζωή, την υγεία και το μέλλον της πόλης. 

Στις 25 Οκτωβρίου 2025 σημειώθηκε πυρκαγιά/εξώθερμο συμβάν στον χώρο των ΕΑΣ–ΕΒΟ. 

Το γεγονός αυτό προκάλεσε άμεση δημόσια παρέμβαση του καθηγητή του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου ( National Technical University of Athens ) κ. Δημήτρη Καλιαμπάκου, ο οποίος τόνισε ότι ο κίνδυνος είναι υπαρκτός, άμεσος και μεγάλος και ότι κάθε απόπειρα "λύσης" εκτός επιστημονικού πλαισίου γεννά νέους σοβαρούς κινδύνους για την πόλη,το οποίο, σύμφωνα με τα έως τώρα στοιχεία, συνδέεται με πειραματική και αντιεπιστημονική προσπάθεια "εξουδετέρωσης" θαμμένων εκρηκτικών. 

Η φωτιά της 25ης Οκτωβρίου 2025 αναβίωσε στη συλλογική μνήμη του Λαυρίου μια μακρά αλυσίδα βιομηχανικών ατυχημάτων: την τραγωδία του 1975 με τρεις νεκρούς και δεκάδες τραυματίες σε εγκαταστάσεις πυρομαχικών, προηγούμενες εκρήξεις σε εργοστάσια της ευρύτερης περιοχής, και την καταστροφική πυρκαγιά στη χημική βιομηχανία ΧΥΜΑ Α.Ε. το 2006, όταν σύννεφο μαύρου τοξικού πυκνού καπνού σκέπασε την πόλη . Η Λαυρεωτική είναι μια κοινωνία που έχει ζήσει από κοντά τι σημαίνει βιομηχανικό ατύχημα μεγάλης κλίμακας κατηγορίας Σοβέζο · γι’ αυτό η ανησυχία μας σήμερα είναι απολύτως θεμελιωμένη. 

Mε βάση συντριπτική ειδησεογραφία και αρθρογραφία που αναφέρονται σε μελέτη και του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου ( National Technical University of Athens ) , γνωρίζουμε ότι στο υπέδαφος και σε δεξαμενές των εγκαταστάσεων έχουν απομείνει περίπου 170–220 τόνοι εκρηκτικών υλών και ρυπασμένης ιλύος, σε άμεση γειτνίαση με τον αστικό ιστό, σχολικές μονάδες, το Κέντρο Υγείας Λαυρίου και περιοχές ιδιαίτερης περιβαλλοντικής και πολιτιστικής αξίας (Εθνικός Δρυμός Σουνίου, αρχαιολογικός χώρος Θορικού, Τεχνολογικό Πολιτιστικό Πάρκο Λαυρίου, παράκτιο μέτωπο). 

Η πρόσφατη διοίκηση των ΕΑΣ δεν ακολουθεί πλέον το μονοπάτι των τεκμηριωμένων πανεπιστημιακών μελετών και του ακυρωθέντος διεθνούς διαγωνισμού απορρύπανσης, αλλά επιλέγει πρόχειρες, μη πιστοποιημένες χημικές ‘λύσεις’, θέτοντας σε άμεσο κίνδυνο μία ολόκληρη πόλη, απειλή για τη δημόσια ασφάλεια και υγεία και την υποβάθμιση του περιβάλλοντος και σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις αποτελούν και σοβαρά ποινικά αδικήματα. Ο φόβος και η έντονη αγωνία των κατοίκων που εκφράζουμε είναι γνήσια και βάσιμη. Γονείς που στέλνουν τα παιδιά τους σε σχολεία λίγες εκατοντάδες μέτρα από τον χώρο των ΕΑΣ, εργαζόμενοι, επαγγελματίες και ηλικιωμένοι ζουν με τη μόνιμη αγωνία ότι ένα λάθος, μια αστοχία, μια λάθος ‘παρέμβαση’ στο ρυπασμένο υπέδαφος μπορεί να προκαλέσει έκρηξη με δεκάδες ή εκατοντάδες θύματα και ανεπανόρθωτη περιβαλλοντική καταστροφή. 

Για τους λόγους αυτούς, η Εταιρεία Μελετών Λαυρεωτικής ζητά από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή: 

1. Να εξετάσει, στο πλαίσιο διαδικασίας παράβασης (άρθρο 258 ΣΛΕΕ), αν η Ελληνική Δημοκρατία παραβιάζει τις υποχρεώσεις της βάσει των Οδηγιών 2004/35/ΕΚ, 2008/98/ΕΚ, 2012/18/ΕΕ και 2010/75/ΕΕ. 

2. Να απαιτήσει την άμεση εκπόνηση και υλοποίηση ολοκληρωμένου σχεδίου απομάκρυνσης των εκρηκτικών και απορρύπανσης, αποκλειστικά από πιστοποιημένους φορείς με αποδεδειγμένη εμπειρία στην εξουδετέρωση πυρομαχικών και με ευρωπαϊκά πρότυπα. 

3. Να διασφαλίσει πλήρη διαφάνεια και πρόσβαση των πολιτών σε όλες τις μελέτες και αποφάσεις, σύμφωνα με τη Σύμβαση του Aarhus. 

4. Να τεθεί υπό ευρωπαϊκή εποπτεία κάθε μελλοντική προκήρυξη έργου, ώστε τα κριτήρια ασφάλειας και περιβαλλοντικής προστασίας να μην μπορούν να παρακαμφθούν για λόγους κόστους ή σκοπιμότητας. 

Η παρέμβασή σας μπορεί να είναι η διαφορά ανάμεσα σε μια ελεγχόμενη, ασφαλή λύση και σε μια τραγωδία που όλοι θα αναγκαστούμε να θρηνήσουμε εκ των υστέρων”