Στην Ουκρανία δεν διεξάγεται ένας πόλεμος φθοράς - Διεξάγεται ένας πόλεμος της θέλησης

Θα ήταν ίσως λογικό να χαθεί κανείς μέσα στο μπαράζ διπλωματικών συναντήσεων και σχεδίων των τελευταίων εβδομάδων για τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία - άλλη μια συνάντηση μεταξύ ουκρανικών και αμερικανικών αντιπροσωπειών πραγματοποιήθηκε στη Φλόριντα πριν δύο σαββατοκύριακα, ενώ αμέσως μετά ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι ήταν στο Παρίσι για να συναντηθεί με τον Γάλλο πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν. Από την πλευρά του ο ειδικός απεσταλμένος του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ, Στιβ Γουίτκοφ, ταξίδεψε στη Μόσχα, για να συναντηθεί με τον πρόεδρο της Ρωσίας, Βλαντιμίρ Πούτιν.

Ωστόσο, μπορούμε να καλύψουμε το χαμένο έδαφος σχετικά γρήγορα. Και αυτό γιατί όποιο σχέδιο πολλαπλών σημείων και να προκύψει στο μέλλον, το βασικό συμπέρασμα είναι πάντα το ίδιο: βάζουμε την ελπίδα στη θέση της στρατηγικής.

Η Ουκρανία ελπίζει ότι η στήριξη του Τραμπ και οι συνθήκες στο πεδίο της μάχης θα βελτιωθούν κατά κάποιο τρόπο αρκετά ώστε να οδηγήσουν σε μια καλύτερη συμφωνία. Η Ευρώπη ελπίζει πως οι ΗΠΑ θα συνεχίσουν να στηρίζουν την Ουκρανία και ο πόλεμος δεν θα πλησιάσει ακόμα περισσότερο τα δικά της σύνορα, σταματώντας λίγο πριν τα περάσει. Και η κυβέρνηση Τραμπ ελπίζει ότι ο Ζελένσκι θα καταλήξει να γίνει τόσο αντιδημοφιλής και η χώρα του τόσο εξαντλημένη, που θα δεχτούν οποιαδήποτε συμφωνία, επιτρέποντας στον Λευκό Οίκο να υποστηρίζει ότι έφερε την ειρήνη. 

Πολλοί προσπάθησαν να χαρακτηρίσουν τον πόλεμο στην Ουκρανία ως πόλεμο φθοράς. Δεν είναι. Είναι ένας πόλεμος της θέλησης. Η νίκη δεν θα ανήκει στην πλευρά που έχει τους περισσότερους πόρους (η Δύση είναι αποδεδειγμένα πιο πλούσια σε πόρους από τη Ρωσία), αλλά στην πλευρά που έχει την πιο ισχυρή, πιο προσαρμοστική και άκαμπτη θέληση να κερδίσει. Σήμερα, ούτε η Ουκρανία, ούτε η Ευρώπη, αλλά ούτε οι ΗΠΑ μπορούν να υποστηρίξουν ότι διαθέτουν αυτό το πλεονέκτημα.

Στο Κίεβο, ένα μεγάλο και διευρυνόμενο σκάνδαλο διαφθοράς απειλεί να καταστρέψει την εμπιστοσύνη των πολιτών στην προεδρία Ζελένσκι. Δύο υπουργοί της κυβέρνησης έχουν ήδη απομακρυνθεί λόγω του σκανδάλου και την προηγούμενη Παρασκευή ο Αντρίι Γερμάκ, ο στενότερος βοηθός και μακροχρόνιος σύμμαχος του προέδρου Ζελένσκι, απολύθηκε μετά τις έρευνες των αρχών κατά της διαφθοράς στο σπίτι του στο Κίεβο. Ο Γερμάκ, ο οποίος είχε βασικό ρόλο στις ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις, αντικαταστάθηκε από τον Ρουστέμ Ούμεροφ, επικεφαλής του Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας και Άμυνας της Ουκρανίας και έμπειρο διαπραγματευτή, στις συνομιλίες στη Φλόριντα. 

Σε ένα κρίσιμο σημείο του πολέμου, ο ουκρανικός λαός παραμένει εγκλωβισμένος στην αβεβαιότητα. Περιμένει να δει αν ο Ζελένσκι πραγματικά αφήνει πίσω του ένα συγκεντρωτικό σύστημα λήψης αποφάσεων που έχει χαρακτηρίσει την κυβέρνηση του για να περάσει σε μια κατάσταση ενός κράτους σε πλήρη εμπόλεμη κατάσταση ή απλά κάνει κάποιους χειρισμούς για να μετριάσει την οργή των πολιτών. Η Ουκρανία εξακολουθεί να αντιμετωπίζει έλλειψη στρατιωτικού προσωπικού επειδή οι πολιτικοί είναι διχασμένοι ανάμεσα στην επιτακτική ανάγκη να διεξαχθεί ο πόλεμος και στον πειρασμό να αρχίσουν να δίνουν τη μάχη των επόμενων εκλογών. Η κλιμάκωση της εγχώριας παραγωγής όπλων είναι απαραίτητη, αλλά θα απαιτήσει χρηματοδότηση που, προς το παρόν, απλά δεν υπάρχει.

Η Ουάσινγκτον από την πλευρά της έχει δείξει τις προθέσεις της ξανά και ξανά. Η αμερικανική κυβέρνηση, η οποία άλλαξε δραματικά την πορεία της μετά τις εκλογές του 2024, προσπαθεί να πετύχει τον τερματισμό του πολέμου κάτι που θα επιτρέψει στον πρόεδρο Τραμπ να προχωρήσει – ανεξάρτητα αν θα έχει επιτευχθεί πραγματική ειρήνη. 

Η Ευρώπη στο μεταξύ καθυστερεί να εφαρμόσει την ατζέντα επανεξοπλισμού της ηπείρου και αδυνατεί να επιλύσει το θέμα των παγωμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων, ενώ καθυστερεί την ένταξη της Ουκρανίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Η Ρωσία τέλος έχει αφιερωθεί όλο αυτό το διάστημα στο να αντλεί μαθήματα. Ο Πούτιν βίωσε τον πρώτο χρόνο του πολέμου μια σπάνια ταπείνωση. Η Ουκρανία επέζησε όταν ο κόσμος περίμενε να πέσει, απώθησε τις ρωσικές δυνάμεις μακριά από το Κίεβο και ανέκτησε τεράστιες εκτάσεις. Αλλά τα επόμενα χρόνια, η Ρωσία αύξησε σημαντικά την παραγωγή και τη χρήση πυραύλων κρουζ και βαλλιστικών πυραύλων, καθώς και μη επανδρωμένων αεροσκαφών, διαβρώνοντας το πλεονέκτημα που είχε η Ουκρανία στα μη επανδρωμένα αεροσκάφη. Προσφέροντας τεράστια μπόνους και μισθούς, διατήρησε τον αριθμό των στρατευμάτων της παρά τις συγκλονιστικές απώλειες.

Η Ουκρανία και οι βασικοί της εταίροι στην Ευρώπη έχουν αντισταθεί με επιτυχία σε ορισμένα από τα τελευταία ειρηνευτικά σχέδια. Αλλά δεν θα πρέπει κανείς να έχει αυταπάτες: Εκτός και αν η ισορροπία δυνάμεων αλλάξει, τα επόμενα ειρηνευτικά σχέδια πιθανότατα θα μοιάζουν με τα προηγούμενα. 

Στον πόλεμο, οι συνθήκες αλλάζουν μόνο με τη βία – στρατιωτική, οικονομική και πολιτική. Αν η κατάσταση στα πεδία της μάχης και στο εσωτερικό της Ρωσίας παραμείνει σε γενικές γραμμές όπως είναι σήμερα, τότε μέχρι το επόμενο έτος η Ουκρανία είναι πιθανό να βρεθεί στην ίδια θέση: ο ηρωισμός του ουκρανικού στρατού και η αποφασιστικότητα του λαού της, αν και αποδείχτηκαν εξαιρετικά, δεν θα αποτρέψουν τη Ρωσία από το να συνεχίσει την αργή προέλαση της, καταστρέφοντας περισσότερες ζωές και κερδίζοντας περισσότερα εδάφη. Θα επιστρέψουμε, έτσι πιθανότατα σε κάποια εκδοχή της ίδιας συμφωνίας. Δεν θα πρέπει να περιμένει κανείς, ούτε φέτος, ούτε του χρόνου από τη Ρωσία να προτείνει μια συμφωνία που να έχει ουσιώδεις διαφορές. 

Πώς αλλάζουμε τις συνθήκες; Υπάρχουν δύο βασικοί μοχλοί. Ο πρώτος είναι η επιδείνωση των συνθηκών στην ίδια τη Ρωσία σε σημείο που ο Πούτιν θα αναγκαστεί να εξετάσει τον τερματισμό του πολέμου ως το μικρότερο κακό και αυτό επιτυγχάνεται με την επιβολή κυρώσεων που θα είναι αρκετά ισχυρές και έξυπνες ώστε να διαβρώσουν την ικανότητα της Ρωσίας να διεξάγει πόλεμο και να αυξήσουν σημαντικά το κόστος συνέχισής του. Αυτό θα σήμαινε το κλείσιμο των αμέτρητων κενών που επιτρέπουν στο ρωσικό πετρέλαιο και τεχνολογία να ρέουν μέσω τρίτων χωρών καθώς και μια συνεννόηση με την Κίνα και τη Σαουδική Αραβία ότι η Ρωσία πρέπει να σταματήσει τον πόλεμό της. Η Κίνα είναι πλέον η μόνη δύναμη από την οποία η Ρωσία παραμένει κρίσιμα εξαρτημένη - η φωνή της έχει πραγματικό βάρος. Η Σαουδική Αραβία, εν τω μεταξύ, είναι το κλειδί για τη διαχείριση της προσφοράς στην παγκόσμια αγορά πετρελαίου, την κύρια πηγή εσόδων που χρηματοδοτεί την πολεμική μηχανή της Ρωσίας.

Ο δεύτερος μοχλός είναι να σταματήσει η Ρωσία στο μέτωπο, κάτι που θα απαιτήσει η Ευρώπη να σταματήσει να αντιμετωπίζει την παραγωγή αμυντικού υλικού ως μια γραφειοκρατική αναγκαιότητα και να ξεκινήσει να τη διαχειρίζεται ως επείγουσα ανάγκη για ολόκληρη την ήπειρο. 

Ο Ζελένσκι από την πλευρά του, πέρα από τις αλλαγές που πρέπει να κάνει στην κυβέρνηση του, θα πρέπει να ορίσει πώς μοιάζει μια εφικτή νίκη για τους Ουκρανούς. Η αποχώρηση του Γερμάκ ενδεχομένως να σηματοδοτεί την αρχή ενός νέου κεφαλαίου και την προθυμία του Ζελένσκι να αγκαλιάσει την πραγματική αλλαγή που λαχταρά ο λαός της Ουκρανίας.

Η Ουκρανία και οι σύμμαχοι λένε εδώ και σχεδόν τέσσερα χρόνια πως θα κάνουν ότι πρέπει, ακριβώς στην ώρα που πρέπει, για να αναστρέψουν την πορεία του πολέμου. Ανέλαβαν δράση, αλλά ποτέ δεν έκαναν αρκετά. Η Ρωσία πάντα τους ξεπερνούσε και κάθε χρόνο η παλίρροια δεν άλλαζε.

Ευρώπη και Ουκρανία μπορούν να συνεχίσουν να επαναλαμβάνουν τις ίδιες υποσχέσεις, ελπίζοντας σε καλύτερες συνθήκες, ενώ θα εγκλωβίζονται στην τρέχουσα πορεία - έναν αργό, σκληρό πόλεμο που διαβρώνει την Ουκρανία και κουράζει τους εταίρους της μέχρι να γίνει αναπόφευκτη μια κακή ειρήνη. Ή μπορούμε να αποφασίσουμε μαζί να αλλάξουμε πορεία. 

Αυτό δεν είναι ένα επιχείρημα κατά της ελπίδας. Η ελπίδα έχει τη θέση της. Οι Ουκρανοί ζουν με αυτήν κάθε μέρα. Ελπίζουν ότι οι οικογένειές τους θα είναι ασφαλείς, η χώρα τους θα επιβιώσει και ότι η Ευρώπη θα την αντιμετωπίσει επιτέλους ως δική της χώρα. Αλλά η ελπίδα δεν μπορεί να αποτελεί και τη στρατηγική μας. Όπως έχουν σήμερα τα πράγματα, η ελπίδα κάνει ένα μεγάλο μέρος της δουλειάς που θα έπρεπε αντίθετα να κάνουν τα όπλα, οι κυρώσεις και οι δύσκολες πολιτικές επιλογές.

Ο Ντμίτρο Κουλέμπα ήταν υπουργός Εξωτερικών της Ουκρανίας από το 2020 έως το 2024. Είναι ανώτερος ερευνητής στο Belfer Center του Χάρβαρντ.

© 2025 Διατίθεται από το "The New York Times Licensing Group"