Σχέδιο Τραμπ: Σοβαρές παραχωρήσεις, ασαφείς εγγυήσεις

Για μια ακόμα φορά ο Ντόναλντ Τραμπ αιφνιδίασε τους πάντες με την πρότασή του για τον τερματισμό του πολέμου της Ουκρανίας, η οποία σε μεγάλο βαθμό αποτελεί αποτέλεσμα των διαβουλεύσεων του υπουργού Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο και του ειδικού απεσταλμένου του Τραμπ, Στιβ Γουίτκοφ με τη Μόσχα.

Ούτε οι άμεσα ενδιαφερόμενοι στο Κίεβο, ούτε οι έμμεσα, δηλαδή οι Ευρωπαίοι έδειξαν ιδιαίτερα ενθουσιασμένοι από τα όσα έχουν διαρρεύσει σχετικά. Οι Ευρωπαίοι ειδικά δεν είχαν λάβει καν επίσημα το περιεχόμενο του σχετικού σχεδίου, ενώ ο πρόεδρος Ζελένσκι ανακοίνωσε ότι έχει ενημερωθεί και φιλοδοξεί να το συζητήσει με τον Αμερικανό πρόεδρο. Αργότερα βρέθηκε αντιμέτωπος με ένα τελεσίγραφο επτά ημερών για να συμφωνήσει.

Η Ουκρανία βρίσκεται στη δύσκολη θέση να "πρέπει να επιλέξει ανάμεσα στην απώλεια της αξιοπρέπειάς της ή στην απώλεια του σημαντικότερου εταίρου της" είπε σε διάγγελμά του.

Τα βασικότερα σημεία του σχεδίου

Όπως επισημαίνεται ευρέως στον ευρωπαϊκό Τύπο, ένα σημαντικό πρόβλημα εντοπίζεται στο ότι το σχέδιο συμφωνίας περιλαμβάνει εδαφικές παραχωρήσεις από την Ουκρανία: Η Κριμαία και τα κατεχόμενα ουκρανικά εδάφη σε Ντονέτσκ και Λουχάνσκ θα αναγνωριστούν ως de facto ρωσικό έδαφος. Επιπλέον, το Σύνταγμα της Ουκρανίας θα της απαγορεύσει την ένταξή της στο ΝΑΤΟ. Το μέγεθος του ουκρανικού στρατού θα περιορίζεται σε 600.000 στρατιώτες. Η Ουκρανία θα υποχρεούται επίσης να παραμείνει απαλλαγμένη από πυρηνικά όπλα.

Θα της επιτραπεί -τουλάχιστον θεωρητικά- να ενταχθεί στην ΕΕ, αλλά δεδομένης της περίπλοκης κατάστασης, αυτό είναι απίθανο να συμβεί στο άμεσο μέλλον. Μια αμερικανορωσική ομάδα εργασίας για θέματα ασφάλειας θα παρακολουθεί την τήρηση των συμφωνιών και ένα "Συμβούλιο Ειρήνης" υπό την προεδρία του Τραμπ θα εγγυάται την τήρηση της συμφωνίας.

Ο στόχος είναι η έναρξη της εκεχειρίας μόλις όλες οι πλευρές εγκρίνουν το ειρηνευτικό σχέδιο και ολοκληρωθεί η στρατιωτική αποχώρηση στις συμφωνημένες θέσεις. Επίσης θα πρέπει να διεξαχθούν στην Ουκρανία εκλογές 100 ημέρες μετά την οριστικοποίηση της συμφωνίας.

Στις νότιες περιοχές Ζαπορίζια και Χερσώνα, η τρέχουσα γραμμή του μετώπου θα καθιερωθεί ως διαχωριστική γραμμή. Ο ρωσικός στρατός θα αποσυρθεί από τα προγεφυρώματα που κατέχει επί του παρόντος στις περιοχές Χάρκοβο και Σούμι. Η Ρωσία θα παραιτηθεί από οποιεσδήποτε περαιτέρω εδαφικές διεκδικήσεις. Τα εδαφικά ζητήματα θα μπορούσαν να επιλυθούν μόνο ειρηνικά. Διαφορετικά, όλες οι εγγυήσεις ασφαλείας θα ήταν άκυρες. Ο πυρηνικός σταθμός Ζαπορίζια θα τεθεί υπό τη δικαιοδοσία του Διεθνούς Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας (ΔΟΑΕ) και η ηλεκτρική ενέργεια που θα παραχθεί εκεί θα κατανεμηθεί ισόποσα μεταξύ Ουκρανίας και Ρωσίας.

Τι σημαίνουν οι εγγυήσεις ασφαλείας;

Σε αντάλλαγμα για αυτές τις παραχωρήσεις, η Ουκρανία λαμβάνει υπόσχεση για "αξιόπιστες εγγυήσεις ασφαλείας" από τις ΗΠΑ, αν και παραμένει ασαφές τι θα σημαίνει αυτό στην πράξη και αν η Μόσχα θα αντιμετωπίσει συνέπειες σε περίπτωση νέας επίθεσης.

Η Ρωσία, που ξεκίνησε τον παράνομο επιθετικό πόλεμο τον Φεβρουάριο του 2022, πρόκειται να παραιτηθεί από περαιτέρω εδαφικές διεκδικήσεις και να δεσμευτεί νομικά να παραιτηθεί από την επιθετικότητα κατά της Ευρώπης και της Ουκρανίας.

Η κυριαρχία της Ουκρανίας θα επιβεβαιωθεί. Η Ρωσία, η Ουκρανία και η Ευρώπη θα δηλώσουν ότι οι συγκρούσεις των τελευταίων 30 ετών έχουν τελειώσει. Θα συμφωνήσουν να μην επιτεθούν η μία στην άλλη. Η Ρωσία και οι ΗΠΑ θα επαναλάβουν τις συνομιλίες για τον έλεγχο των πυρηνικών όπλων. Θα συσταθεί ένα διεθνές ταμείο για την ανοικοδόμηση και την ανάπτυξη των ουκρανικών υποδομών.

Οι ΗΠΑ θα παράσχουν ιδιαίτερη βοήθεια στην επέκταση της ουκρανικής βιομηχανίας φυσικού αερίου. 100 δισεκατομμύρια δολάρια από κατασχεμένα ρωσικά κρατικά περιουσιακά στοιχεία θα διοχετευθούν σε προσπάθειες ανοικοδόμησης και επενδύσεων στην Ουκρανία υπό την ηγεσία των ΗΠΑ. Οι ΗΠΑ θα λάβουν το 50% τυχόν πιθανών κερδών.

Η ΕΕ θα συνεισφέρει 100 δισεκατομμύρια δολάρια στην προσπάθεια ανοικοδόμησης και θα απελευθερώσει κατασχεμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία. Τα υπόλοιπα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία θα επενδυθούν σε κοινοπραξίες και έργα με τις ΗΠΑ, με στόχο την παροχή κινήτρων για την αποτροπή αναζωπύρωσης της σύγκρουσης.

Τι λένε οι Ευρωπαίοι;

Η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, ανακοίνωσε διαβουλεύσεις σχετικά με τις νέες προτάσεις των ΗΠΑ. "Θα συζητήσουμε την κατάσταση τόσο με τους Ευρωπαίους αρχηγούς κρατών και κυβερνήσεων όσο και με τους ηγέτες εδώ στο περιθώριο της συνόδου κορυφής της G20", δήλωσε σε συνέντευξη Τύπου στο Γιοχάνεσμπουργκ.

Θα επικοινωνήσει επίσης με τον Ουκρανό Πρόεδρο Ζελένσκι. Παραμένει ζωτικής σημασίας να μην αποφασιστεί τίποτα χωρίς την Ουκρανία. Η φον ντερ Λάιεν δεν σχολίασε το περιεχόμενο του νέου σχεδίου. "Για να λειτουργήσει οποιοδήποτε σχέδιο, η Ουκρανία και οι Ευρωπαίοι πρέπει να είναι σύμφωνοι", δήλωσε η Ύπατη Εκπρόσωπος της ΕΕ, Κάγια Κάλλας.

Σύμφωνα με τη γερμανική κυβέρνηση, ο καγκελάριος Μερτς, ο Γάλλος Πρόεδρος Μακρόν και ο Βρετανός Πρωθυπουργός Στάρμερ διαβεβαίωσαν τον Ζελένσκι για την "πλήρη υποστήριξή τους στην πορεία προς μια διαρκή και δίκαιη ειρήνη" κατά τη διάρκεια της κοινής τηλεφωνικής τους επικοινωνίας.

Συμφώνησαν επίσης "ότι οποιαδήποτε συμφωνία που επηρεάζει τα ευρωπαϊκά κράτη, την Ευρωπαϊκή Ένωση ή το ΝΑΤΟ απαιτεί την έγκριση των Ευρωπαίων εταίρων ή συναίνεση μεταξύ των συμμάχων".

Τι λέει η γερμανική κυβέρνηση;

Ο Γερμανός υπουργός Εξωτερικών, Γιόχαν Βάντεφουλ επιμένει στη συμπερίληψη της Ουκρανίας και των Ευρωπαίων υποστηρικτών της στις διαπραγματεύσεις. Ο Βάντεφουλ δεν θεώρησε την ιδέα ολοκληρωμένο σχέδιο, αλλά μάλλον μια απόπειρα να έρθουν τα αντιμαχόμενα μέρη στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.

Η κυβέρνηση στο Κίεβο είναι που τελικά θα αποφασίσει ποιους συμβιβασμούς είναι διατεθειμένη να κάνει. "Δεν είμαστε διαιτητές εδώ, αλλά είμαστε ο συνήγορος της Ουκρανίας, επειδή η Ουκρανία υπερασπίζεται την ελευθερία της και την ελευθερία της Ευρώπης", δήλωσε ο Βάντεφουλ.

Από γερμανική οπτική γωνία, είναι σημαντικό "οι ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις να παραμείνουν ικανές να αμυνθούν", δήλωσε ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Στέφαν Κορνέλιους. Έμμεσα αποστασιοποιήθηκε από ένα σημείο του αμερικανικού σχεδίου που θα απαιτούσε από την Ουκρανία να μειώσει σημαντικά το μέγεθος των ενόπλων δυνάμεών της. Ο καγκελάριος Μερτς κατάφερε να συνομιλήσει τελικά με τον Τραμπ και ανέλαβε να ενημερώσει σχετικά και τυυς άλλους Ευρωπαίους.

Ποια είναι η αντίδραση της Ρωσίας;

Το Κρεμλίνο έλαβε το απόγευμα το αμερικανικό σχέδιο. Ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου Ντμίτρι Πεσκόφ δήλωσε ότι είναι ανοιχτοί σε διαπραγματεύσεις, αλλά οι λεπτομέρειες των προτάσεων δεν συζητούνται προς το παρόν.

Ο Πρόεδρος Βλάντιμιρ Πούτιν επισκέφθηκε χθες επιδεικτικά ένα διοικητήριο του ρωσικού στρατού και, εμφανιζόμενος με στολή παραλλαγής, επιβεβαίωσε τη δέσμευσή του στους πολεμικούς του στόχους. "Έχουμε τα κοινά μας καθήκοντα, τους κοινούς μας στόχους". Το πιο σημαντικό είναι να επιτευχθούν οι στόχοι της "ειδικής στρατιωτικής επιχείρησης", ανέφερε ο Πούτιν, σύμφωνα με το Κρεμλίνο. Ο πρόεδρος φέρεται να ενημερώθηκε από στρατηγούς για την προέλαση των στρατευμάτων του στην Ουκρανία.

Πώς πρέπει να αξιολογηθεί η πρόταση;

Επίσημα, το σχέδιο δεν έχει ακόμη παρουσιαστεί. Ωστόσο, αυτό που έχει διαρρεύσει μοιάζει περισσότερο "με μια λίστα ρωσικών μαξιμαλιστικών απαιτήσεων" σύμφωνα με την εκτίμηση γερμανικών ΜΜΕ.

Όσον αφορά τις ουκρανικές εδαφικές παραχωρήσεις που απαιτούνται στο αμερικανικό σχέδιο, ο Πρόεδρος Ζελένσκι δεν μπορεί να αποφασίσει μόνος του. Το Σύνταγμα ορίζει σαφώς ότι πρέπει να διεξαχθεί "δημοψήφισμα σε όλη την Ουκρανία", και αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει πλειοψηφία στη χώρα υπέρ της παραχώρησης εδαφών στη Ρωσία.

Αυτό που είναι διατεθειμένη να κάνει η Ουκρανία, ωστόσο, είναι να "παγώσει" την τρέχουσα γραμμή του μετώπου και στη συνέχεια να διεξάγει διαπραγματεύσεις. Ο Ζελένσκι τονίζει αυτή την προθυμία εδώ και μήνες, "και τώρα εξαρτάται από τη Ρωσία αν υπάρχει κάποια κίνηση, αν η Ρωσία θέλει πραγματικά ειρήνη".

Πηγή: ARD

Πηγή: Deutsche Welle