Δημογραφικό σκοινί-κορδόνι

Του Άγη Βερούτη

Όπως λέμε και σε πλειάδα σημειωμάτων της στήλης στα τελευταία τρία χρόνια (πάνω από 10), το Δημογραφικό είναι ένα πολυπαραγοντικό πρόβλημα που πρέπει να αντιμετωπίσει η ελληνική πολιτεία, αν θέλει να υπάρχει μελλοντικά. 

Χειροκροτήσαμε επίσης, τις πρόσφατες εξαγγελίες (των μικρών) φορολογικών παρεμβάσεων που στόχο έχουν να στηρίξουν οικογένειες με παιδιά, ενώ ξεκάθαρα αναγνωρίζουμε ότι αυτές ήταν μία πολύ καλή αρχή, αλλά σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να επαναπαυόμαστε ότι επαρκούν για την αντιμετώπιση του προβλήματος. 

Όπως άλλωστε αναφέρει και η Τράπεζα της Ελλάδος στην τελευταία Έκθεση της για την Νομισματική Πολιτική, συμφωνώντας με τη στήλη, οι φορολογικές παρεμβάσεις δεν αρκούν για την αντιμετώπιση του Δημογραφικού προβλήματος. Οι προτάσεις της έκθεσης της ΤτΕ είναι φυσικά εξαιρετικές: επενδύσεις σε παιδικούς σταθμούς για τη μεσαία τάξη και σίγουρα πέραν των οικονομικά αδύνατων, ευέλικτα ωράρια για τους γονείς που έχουν μικρά παιδιά, διεύρυνση της επιδοματική στήριξης για τις ηλικίες των φοιτητών για πολύτεκνες οικογένειες. 

Η βελτίωση του ρυθμού αναπλήρωσης του πληθυσμού της χώρας μας οφείλει να είναι προτεραιότητα για οποιαδήποτε κυβέρνηση στα επόμενα χρόνια. 

Σίγουρα είναι ένα μικρό βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση για την αντιμετώπιση του δημογραφικού, η φορολογική προτίμηση των οικογενειών με παιδιά, αν και προς το παρόν είναι ακόμη τσιγκούνικη με μόλις 2% ελάφρυνση ανά παιδί, όταν το κόστος ανατροφής εκτοξεύεται πάνω από τις €5.000 το χρόνο ανά παιδί στην εφηβεία, με τα φροντιστήρια τις αυξημένες ανάγκες για φαγητό και την κοινωνικοποίηση των εφήβων. 

Θετική είναι επίσης η οικονομική ενίσχυση αυτών των παιδιών όσο είναι φοιτητές, η επένδυση σε υποδομές παιδικών σταθμών για όλες τις οικογένειες και όχι μόνο τους πολύ φτωχούς, και φυσικά τα διάφορα μικρά προνόμια όπως τα αυτοκίνητα με κόκκινες πινακίδες κλπ.

Όμως παραμένει ζητούμενο, να καλυφθεί η απόσταση ανάμεσα στο "είσαι μόνος σου και βρες άκρη με το κόστος των παιδιών σου" και την πλήρη αναγνώριση ότι η κοινωνία έχει τεράστιο μεσομακροπρόθεσμο όφελος όταν αναπληρώνεται ο πληθυσμός χωρίς την ανάγκη εισερχόμενης μετανάστευσης. 

Για να λυθεί το Δημογραφικό πρέπει να μεταβληθεί προς τη διαμετρικά αντίθετη πλευρά η αντίληψη της ελληνικής κοινωνίας ότι η Τεκνοποίηση είναι πολυτέλεια ή βάρος, και είναι προτιμότερο αν το κάνει κάποιος "άλλος" και όχι οι ίδιοι. 

Είναι σίγουρο επίσης ότι αρκετές δεκαετίες παρά φύσιν συνδικαλιστικής διεκδικητικότητας και των τελικά προκύψαντων δυσανάλογα υψηλών συντάξεων, συγκριτικά με τις πενιχρές ασφαλιστικές εισφορές των παρελθόντων ετών, έδωσε στην ελληνική κοινωνία την αντίληψη ότι δεν υπάρχει όφελος στα γεράματα από πολλά παιδιά γιατί το κράτος πατερούλης θα σε φροντίσει στα γεράματα (από τα 52 ως τα 92) με σύνταξη 90% συμπλήρωσης του εισοδήματος σου, ακόμα και αν πλήρωσες αστείες εισφορές σε δραχμούλες στο σύνολο του εργασιακού βίου σου, όσο ενός έτους σημερινές συντάξεις που εισπράττεις.

Για να αλλάξει η αντίληψη στην κοινωνία υπέρ της τεκνοποίησης και της αναπλήρωσης του πληθυσμού, θα πρέπει να ξεκινήσουμε από τώρα να επαναφέρουμε τη φυσική ισορροπία σε όλα, και αυτή η φυσική προτίμηση όσων έχουν κάνει παιδιά έναντι όσων δεν έχουν, να αντικατοπτρίζεται τόσο στις κοινωνικές παροχές όσο και στη φορολόγηση. 

Θα πρέπει να βρεθεί ο τρόπος να φτάσει να μην πληρώνει καθόλου φόρο εισοδήματος όποιος γονιός μεγαλώνει 4 ή παραπάνω παιδιά. Επιπρόσθετα η σύνταξη ενός που έχει 3 ή 4 ενήλικα παιδιά να πληρώνουν ασφαλιστικές εισφορές προς κράτος, να είναι σημαντικά υψηλότερη από κάποιου που έχει ένα ή κανένα. Και οι πόροι για αυτή τη χρηματοδότηση μπορούν εύκολα να βρεθούν στις διαφορές ανάμεσα στις συντάξεις του ιδιωτικού και δημοσίου τομέα, που αδικαιολόγητα οι δεύτερες είναι τουλάχιστον 50% υψηλότερες παρόλο που και στις δύο περιπτώσεις τις πληρώνει ο ίδιος φορολογούμενος. 

Υπάρχουν σωρεία τέτοιων μηνυμάτων (signaling) που στέλνει το λάθος μήνυμα το οργανωμένο κράτος προς την κοινωνία και τα άτομα, όπου θεωρείται μαγκιά να κάνεις τη ζωή σου και τα ταξίδια σου άτεκνος και να περιμένεις μετά να πληρώνουν τη σύνταξη σου με τις εισφορές και τους φόρους τους τα παιδιά των άλλων που με μεγάλωσαν με προσωπική στέρηση και μόχθο. 

Στο χωριό μου αυτούς τους λέγανε free-loaders, ή άχθος αρούρης, και αν θέλουμε να λύσουμε κάποτε το Δημογραφικό και ως αντίληψη, πρέπει να μειώσουμε ως κοινωνία την επιβράβευση του free-loading. 

Τόσο η νοοτροπία του free-loading όσο και η καταπόνηση των πολύτεκνων από το ίδιο το κράτος, χρειάζεται να αλλάξει διαμετρικά αντίθετα. 

agissilaos@gmail.com