Η Ελλάδα στον κυκεώνα γεωπολιτικών εξελίξεων

Του Θοδωρή Γιάνναρου

Οι γεωπολιτικές εξελίξεις είναι όντως ραγδαίες και τα γεγονότα τρέχουν με μεγάλη ταχύτητα, επηρεάζοντας, όπως είναι φυσικό, και την Ελλάδα, η οποία παρακολουθεί τα τεκταινόμενα στον βαθμό που την αφορούν. Αυτές οι γεωπολιτικές εξελίξεις και η επικίνδυνη κατάσταση που διαμορφώνεται στην Ανατολική Ευρώπη, τη Βαλτική και τη Μαύρη Θάλασσα, οφείλονται –όπως έχει διαφανεί– στις ρωσικές παραβιάσεις με μη επανδρωμένα και κατασκοπευτικά αεροσκάφη εντός του εναέριου χώρου του ΝΑΤΟ.

Είναι αλήθεια εφικτό και σώφρον, αυτή τη χρονική στιγμή, να προβεί η Βορειοατλαντική Συμμαχία σε καταρρίψεις ρωσικών επανδρωμένων ή μη επανδρωμένων αεροσκαφών; Και τι θα σήμαινε αυτό στρατιωτικά για την Ευρώπη; Πώς θα αντιδρούσε η Αμερική; Πώς κάτι τέτοιο, δυνητικά, θα μπορούσε να επηρεάσει τη δική μας χώρα και σε ποιον βαθμό;

Το μόνο σίγουρο είναι πως η Ρωσία θα εντείνει αυτή την επιθετική της στάση στοχεύοντας την Ευρώπη. Αλλά τι μπορεί να αναμένουμε εμείς οι Ευρωπαίοι το επόμενο διάστημα; Τι, αλήθεια, φαίνεται να επιδιώκει τελικά ο Βλαντιμίρ Πούτιν; Τι παίζεται μετά τη συνάντηση, πριν από λίγο καιρό, που είχε ο Ντόναλντ Τραμπ με τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στον Λευκό Οίκο, και ποιες μπορεί να είναι οι επιπτώσεις αυτής της συνάντησης στις ελληνοτουρκικές σχέσεις; Μήπως θα δούμε μια μερική ή ολική επαναφορά της έντασης μεταξύ της χώρας μας και των "πειρατών" απέναντι, στο Αιγαίο, την Ανατολική Μεσόγειο και την Κύπρο;

Στη συνάντηση του Ερντογάν με τον Πρόεδρο των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, συζητήθηκε μόνο το ζήτημα των F-35 και τα "δώρα" εκατοντάδων δισεκατομμυρίων του πρώτου προς τον δεύτερο. Ο Ερντογάν άκουσε τον Τραμπ να του λέει πως αυτό θα συζητηθεί μόνο εφόσον η Τουρκία σταματήσει τα "οθωμανικά κολπάκια" με τη Ρωσία, διακόψει την ενεργειακή εξάρτησή της από αυτήν και υπογράψει με τις ΗΠΑ συμφωνία πολλών εκατοντάδων δισεκατομμυρίων για αγορά υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG), που θα είναι κατά πολύ ακριβότερο του ρωσικού, γεγονός που θα γονατίσει ακόμη περισσότερο την παραπαίουσα τουρκική οικονομία.

Από την άλλη, στο θέμα των κινητήρων του εγχώριου μαχητικού πέμπτης γενιάς KAAN, η διαδικασία αδειοδότησης από τις Ηνωμένες Πολιτείες έχει "κολλήσει" για τα καλά — αλλά ούτε λέξη σχετικά με αυτό από τον Ερντογάν· το κατάπιε αμάσητο. Το σίγουρο είναι πως η Τουρκία βρίσκεται αντιμέτωπη με σοβαρό πλήγμα στο πρόγραμμα του μαχητικού KAAN, λόγω των κυρώσεων CAATSA, ενώ η συνάντηση Ερντογάν–Τραμπ προκάλεσε και έντονες πολιτικές αντιδράσεις και εσωτερικές αντιπαραθέσεις, με κύριο θέμα το ότι ο πρόεδρος Ερντογάν μετέτρεψε την Τουρκία σε απλό πελάτη, γεμίζοντας τις τσέπες του Τραμπ με τις τουρκικές παραγγελίες. Μάλλον του Τραμπ του καλοάρεσε και θα καλεί τον Ερντογάν κάθε λίγο και λιγάκι στο γραφείο του για να τον "απομυζά".

Σχετικά τώρα με τις "διεκδικήσεις" στο Αιγαίο από την Τουρκία και τις "αποστρατιωτικοποιήσεις" των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου… εκεί τσιμουδιά — έκανε την κότα, γιατί απλά δεν τον έπαιρνε! Ας μην ξεχνάμε ότι η Αμερική, ειδικά αυτή την εποχή, η οποία ξεκίνησε αμέσως μετά τη ρωσική επίθεση στην Ουκρανία, θέλει το Αιγαίο Αρχιπέλαγος ασφαλές για τη μεταφορά οπλικών συστημάτων και πυρομαχικών προς την Ουκρανία, μέσω του θαλάσσιου διαύλου Σούδας–Αλεξανδρούπολης και από εκεί προς τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία, με τελικό παραλήπτη την Ουκρανία, για όσο διάστημα ο πόλεμος αυτός συνεχίζεται.

Ο Ζελένσκι αναφέρει, όποτε του δοθεί η ευκαιρία, πως η Ουκρανία εργάζεται πάνω σε μια συμφωνία τεραστίων διαστάσεων –γύρω στα 100 δισ. δολάρια– για αγορές οπλικών συστημάτων από τις Ηνωμένες Πολιτείες, συμπεριλαμβανομένων πυραύλων μεγάλου βεληνεκούς, για να πλήξει βαθιά μέσα στη Ρωσία, ακόμη και στην ίδια τη Μόσχα. Υποστηρίζει πως ο Πούτιν δεν θα περιορίσει την επιθετικότητά του στην Ουκρανία, όπως φαίνεται από τις δοκιμές αντίδρασης της ευρωπαϊκής αεράμυνας από τη Ρωσία, με τις πρόσφατες "εισβολές" σε αρκετές χώρες του ΝΑΤΟ.

Την Ελλάδα, ναι μεν, την ενδιαφέρουν αυτά που συμβαίνουν στην Ουκρανία και γύρω από αυτήν, αλλά μεγαλύτερη σημασία έχει το τι θα αντιμετωπίσουν οι Έλληνες από τις εξελίξεις αυτές.

Αν όντως ο Πρόεδρος των Ηνωμένων Πολιτειών, Ντόναλντ Τραμπ, έχει πράγματι αλλάξει το σκεπτικό και τη στάση του απέναντι στον Πούτιν και τη Ρωσία και τελικά προμηθεύσει την Ουκρανία με τα οπλικά συστήματα που ζήτησε ο Ζελένσκι, τότε ο τερματισμός του πολέμου μάλλον θα αργήσει ακόμη αρκετά. Μια τέτοια εξέλιξη, ωστόσο, θα ευνοούσε τα μάλα τη χώρα μας, κυρίως λόγω του διαύλου Σούδας–Αλεξανδρούπολης και της διαδρομής προς Βουλγαρία–Ρουμανία–Ουκρανία, για τη μεταφορά οπλικών συστημάτων και πυρομαχικών.

Στην Τουρκία θα υπάρξει μια περίοδος ανασύνταξης για τον "σουλτάνο" Ερντογάν, προκειμένου να "χτυπήσει" εκ νέου προς την Ελλάδα, μετά τον "τζίφο" που εισέπραξε από τον Τραμπ για F-35, F-16 Viper, κινητήρες για το KAAN κ.λπ., εκτός κι αν εγκαταλείψει την ενεργειακή εξάρτηση της Τουρκίας από τη Μόσχα και υπακούσει στις απαιτήσεις της Ουάσιγκτον στο θέμα των S-400. Πράγμα, ωστόσο, ιδιαίτερα δύσκολο για τον Ερντογάν, ο οποίος πρέπει να αντιμετωπίσει και τη ρηματική διακοίνωση της Αιγύπτου για την ΑΟΖ της στη ΝΑ Μεσόγειο, που βάζει "πάγο" στα σχέδια της Τουρκίας για υφαρπαγή τμήματος της ελληνικής ΑΟΖ νότια της Κρήτης. Από την άλλη, η συνέχιση των εργασιών στο πεδίο από αμερικανικούς πετρελαϊκούς κολοσσούς στα ύδατα της Κρήτης αποτελεί σημαντική επιτυχία για την Ελλάδα, ειδικά τώρα που το Ισραήλ, με το πανίσχυρο εβραϊκό λόμπι του στην Αμερική, στέκεται αγέρωχο και ακλόνητο απέναντι στους σχεδιασμούς του "σουλτάνου" των απέναντι.

Εν κατακλείδι: ναι μεν η Ελλάδα είναι αναπόσπαστο κομμάτι της Δύσης· ναι μεν βρίσκεται απέναντι σε σχέση με τη Ρωσία· αλλά σε καμία περίπτωση δεν θα την συνέφερε να τη μετατρέψει σε εχθρό της χώρας μας. Και προς αυτήν την κατεύθυνση πρέπει να εργαστούμε.

* Ο κ. Θοδωρής Γιάνναρος είναι μοριακός βιολόγος - γενετιστής