P. Swartz (Boston Consulting Group): "Η Ελλάδα ανακάμπτει – η παραγωγικότητα θα καθορίσει την επόμενη δεκαετία"

Του Στάθη Βασιλόπουλου

Σε μια εποχή συνεχών μεταβολών και αβέβαιων προοπτικών για την παγκόσμια οικονομία ο Paul Swartz, Οικονομολόγος και Εκτελεστικός Διευθυντής στο Κέντρο Μακροοικονομίας της Boston Conslulting Group (BCG), εκ των κορυφαίων συμβουλευτικών εταιρειών στον κόσμο, έρχεται στην Αθήνα με στόχο να "φωτίσει" τα σημεία καμπής της διεθνούς συγκυρίας. Κεντρικός ομιλητής στο BCG Athens Leadership Summit 2025, που θα πραγματοποιηθεί στις 22 Οκτωβρίου, ο κ. Swartz αναμένεται να παρουσιάσει τη δική του ανάλυση για την πορεία των μεγάλων οικονομιών μέσα στο νέο περιβάλλον. 

Με την "ψύχραιμη" ματιά ενός οικονομολόγου που αναλύει τακτικά τις παγκόσμιες μακροοικονομικές τάσεις σε συναντήσεις με ηγέτες, επενδυτές και υπεύθυνους χάραξης πολιτικής ο Paul Swartz υποστηρίζει ότι ο πραγματικός κίνδυνος δεν βρίσκεται στις ίδιες τις κρίσεις, αλλά στην αδυναμία να αναγνωρίσουμε τη φύση τους εγκαίρως.

Σε αποκλειστική του συνέντευξη στο Capital.gr oδιεθνής οικονομολόγος αναλύει και το παράδειγμα της Ελλάδας και τονίζει πως η επόμενη δεκαετία θα κριθεί σε παγκόσμιο επίπεδο από την ικανότητα των οικονομιών να μετατρέψουν την τεχνολογία και την "δημιουργική καταστροφή" σε πραγματική παραγωγικότητα.

-K. Swarzt, θα είστε ο κεντρικός ομιλητής στο Boston Consulting Group Athens Summit Leadership Summit που θα διεξαχθεί στις 22 Οκτωβρίου στην Αθήνα. Τι σημαντικό σκοπεύετε να μοιραστείτε με το κοινό που θα παρακολουθήσει το Συνέδριο; 

Είμαι ενθουσιασμένος που θα παρευρεθώ στο Ετήσιο Συνέδριο της Boston Consulting Group στην Αθήνα. Το Συνέδριο έρχεται σε μια χρονική συγκυρία, όπου το μακροοικονομικό περιβάλλον χαρακτηρίζεται από αυξημένη πολυπλοκότητα, κάτι που δημιουργεί σύγχυση και αβεβαιότητες για την κατεύθυνση της παγκόσμιας οικονομίας. Η οικονομία των ΗΠΑ, η κινητήρια δύναμη των τελευταίων ετών, παρουσιάζει αδυναμίες. Η Ευρώπη, η οποία βρέθηκε απέναντι σε δυσκολίες τα τελευταία χρόνια, φαίνεται να έχει γυρίσει σελίδα. Και η Κίνα είναι αντιμέτωπη με προκλήσεις στην πορεία διατήρησης σταθερής και βιώσιμης ανάπτυξης. Στόχος μου είναι εισφέρω στη μακροοικονομική συζήτηση, δίνοντας μια εικόνα για τα τακτικά πλεονεκτήματα που διαθέτει, αλλά και για τα στρατηγικά εμπόδια που έχει μπροστά της η Ευρώπη.

-Οι τρέχουσες γεωπολιτικές εντάσεις — περιλαμβανομένων των συγκρούσεων στην Ουκρανία και άλλες περιοχές — επηρεάζουν τις αγορές παγκοσμίως. Ποιοι κίνδυνοι θεωρείτε ότι είναι οι πιο απειλητικοί για την παγκόσμια οικονομία;

Οι γεωπολιτικές συγκρούσεις εμπεριέχουν αναμφίβολα μια τραγική διάσταση, αλλά η οικονομική τους σημασία συχνά υπερεκτιμάται. Σπανίως αυτές οι συγκρούσεις αποτελούν την κύρια πηγή του παγκόσμιου μακροοικονομικού κινδύνου. Αντίθετα, οι κίνδυνοι κατανοούνται καλύτερα εξετάζοντας τις μεγάλες οικονομίες του πλανήτη. Στην περίπτωση των ΗΠΑ, η αργή ανάπτυξη και η στασιμότητα στην αγορά εργασίας συνυπάρχουν με έναν δυσάρεστα υψηλό πληθωρισμό, κρατώντας τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής επιφυλακτικούς όσον αφορά στη χαλάρωση των μέτρων. Αυτό καθιστά τον Αμερικανό καταναλωτή- που θεωρείται ο ακρογωνιαίος λίθος της παγκόσμιας ανάπτυξης – περισσότερο ευάλωτο αυτή τη στιγμή σε σύγκριση με το παρελθόν. 

-Στρέφοντας το βλέμμα στην Ευρώπη, πώς θα αξιολογούσατε τη σημερινή οικονομική της κατάσταση και τις πιθανές προκλήσεις που θα αντιμετωπίσει στο άμεσο μέλλον;

Τα καλά νέα για την Ευρώπη είναι ότι έχει σε μεγάλο βαθμό ξεφύγει από την προβλεπόμενη "αναπόφευκτη" ύφεση, διατηρώντας μια οικονομική ανάπτυξη που παραμένει σταθερή. Αρκετά εμπόδια μετατρέπονται σε πλεονεκτήματα. Κάποια είναι γνωστά- όπως η προοπτική για αυξημένες δημόσιες δαπάνες στον τον τομέα τη Άμυνας. Και κάποια άλλα, λιγότερο προφανή, όπως η αγορά κατοικίας, που από σημαντικό εμπόδιο στην ανάπτυξη τα προηγούμενα χρόνια, πλέον συνεισφέρει με έναν- μικρό μεν-αλλά θετικό ρυθμό. Η αλλαγή αυτή, από -30 μονάδες βάσης σε +20 μονάδες βάσης, προσθέτει περίπου μισή ποσοστιαία μονάδα στην ανάπτυξη. Ακόμη και το εμπόριο, που πολλοί θεωρούν ότι θα είναι η επόμενη "πληγή" για την ευρωπαϊκή οικονομία, φαίνεται να είναι λιγότερο προβληματικό: αν και θα παραμείνει εμπόδιο, η υπερβολικά αρνητική επίδραση που αναμενόταν για το 2024 μειώνει σημαντικά τις πιθανές απώλειες στο μέλλον. 

-Η Ελλάδα έχει διαγράψει μια αξιοσημείωτη οικονομική πορεία τα τελευταία χρόνια. Μέσα από αυτήν την πορεία ποια θα λέγατε ότι είναι τα δυνατά και αδύνατα σημεία της;

Η Ελλάδα βρέθηκε στο επίκεντρο της παγκόσμιας μακροοικονομικής συζήτησης στο αποκορύφωμα της ευρωπαϊκής κρίσης χρέους, αλλά μόλις ο κίνδυνος που απειλούσε το χρηματοπιστωτικό σύστημα περιορίστηκε, η συζήτηση προχώρησε. Ωστόσο, η Ελλάδα αναγκάστηκε για πάνω από μια δεκαετία σε μια επώδυνη οικονομική προσαρμογή. Πολλές φορές, σε ομιλίες μου στο αμερικανικό κοινό, έχω επισημάνει ότι η ανεργία στις ΗΠΑ κατά τη διάρκεια της Μεγάλης Ύφεσης της δεκαετίας του 1930 ήταν μικρότερη από αυτήν που είχε να αντιμετωπίσει η Ελλάδα τα τελευταία 15 χρόνια. Ωστόσο, από αυτή την σύγκριση αναδύεται και μια θετική προοπτική. Όταν οι ΗΠΑ επέστρεψαν σε χαμηλά ποσοστά ανεργίας, η παραγωγικότητα εκτοξεύτηκε τις δεκαετίες του 1950 και του 1960, με την έντονη ζήτηση για εργασία και τις τεχνολογικές καινοτομίες να στηρίζουν την ισχυρή ανάπτυξη.

Η εντυπωσιακή βελτίωση της ελληνικής οικονομίας και η επιστροφή σε χαμηλότερα ποσοστά ανεργίας, στα επίπεδα πριν από την Παγκόσμια Χρηματοπιστωτική Κρίση, θα μπορούσε να ενισχύσει παρόμοιες δυναμικές ανάπτυξης. Ταυτόχρονα, όμως, η μείωση του πληθυσμού και της προσφοράς εργασίας θέτει κάποιους περιορισμούς. Οι χαμηλότεροι ρυθμοί ανάπτυξης καθιστούν την οικονομία πιο ευάλωτη σε σοκ και για αυτό απαιτείται η διατήρηση των δεικτών χρέους σε υγιή επίπεδα. Αυτό σημαίνει ότι η οικονομική πολιτική θα πρέπει να βασίζεται σε συγκρατημένους προϋπολογισμούς και πρωτογενή πλεονάσματα, περιορίζοντας ενδεχομένως την ικανότητα για επενδύσεις που θα μπορούσαν να αξιοποιήσουν ένα ισχυρότερο μακροοικονομικό περιβάλλον.

-Κοιτάζοντας στο μέλλον, ποιοι πιστεύετε ότι θα είναι οι βασικοί παράγοντες επιτυχίας για τις οικονομίες στην Ευρώπη και παγκοσμίως, κατά την επόμενη δεκαετία;

Μακροπρόθεσμα, η επιτυχία της οικονομίας εξαρτάται από την αύξηση της παραγωγικότητας, η οποία επιτρέπει τη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου. Κεντρικό ρόλο σε αυτό, δεν παίζουν μόνο οι επενδύσεις σε νέες τεχνολογίες, αλλά και η ικανότητα της οικονομίας να προωθεί τη λεγόμενη "δημιουργική καταστροφή" και να μετακινεί εργατικό δυναμικό, μετατρέποντας την καινοτομία σε πραγματική αποδοτικότητα. Ακόμα πιο σημαντικό από τα στρατηγικά επενδυτικά κίνητρα είναι η ικανότητα της οικονομίας να προσαρμόζεται στις πιέσεις μιας περιορισμένης και ακριβής εργασίας, αποφεύγοντας κρίσεις που αφήνουν μακροπρόθεσμες επιπτώσεις. 

-Το βιβλίο σας με τίτλο "Shocks, Crises, and False Alarms", που συγγράψατε από κοινού με τον Philipp  Carlsson-Szlezak, διερευνά τον τρόπο αξιολόγησης του μακροοικονομικού κινδύνου. Ποια από τα περιεχόμενα του βιβλίου πιστεύετε ότι είναι πιο σχετικά με το σημερινό περιβάλλον;

Στο βιβλίο προτείνουμε τρεις βασικούς κανόνες για την προσέγγιση των μακροοικονομικών κινδύνων. Πρώτον, την αμφισβήτηση των καταστροφικών προβλέψεων. Ενώ υπάρχουν πραγματικοί κίνδυνοι, ο δημόσιος διάλογος συχνά υπερθεματίζει την αρνητική τους διάσταση. Οι ηγέτες θα πρέπει να αναρωτιούνται τι θα απαιτούνταν πραγματικά για να ανατραπούν αυτές οι προβλέψεις και γιατί οι πολιτικές απαντήσεις πιθανόν να απέτυχαν σε αυτό. 

Δεύτερον, την απόρριψη της νοοτροπίας του κυρίαρχου μοντέλου. Πολύ συχνά η οικονομία περιορίζεται σε μεμονωμένες προβλέψεις, που αντιμετωπίζονται ως απόλυτες και αξιόπιστες. Χρειάζεται μια πιο ευέλικτη και ‘’ταπεινή’’ προσέγγιση, που αποδέχεται την αβεβαιότητα αντί να προσποιείται ότι την επιλύει. 

Τρίτον , την υιοθέτηση του οικονομικού εκλεκτικισμού: η ορθή κρίση απέναντι στην μακροοικονομία απαιτεί γνώση από πολλούς κλάδους: μερικές φορές η πολιτική είναι καθοριστική, άλλες φορές η ιστορία ή η ανθρώπινη ψυχολογία, ενώ συχνά και πολλοί άλλοι τομείς είναι απαραίτητοι. Η αναγνώριση της διεπιστημονικής φύσης του τι έχει σημασία και πότε, είναι το κλειδί για την ανάπτυξη μια σωστής μακροοικονομικής κρίσης.