Του Χάρη Φλουδόπουλου
Η Ευρωπαϊκή Ένωση έκανε σήμερα ένα ακόμη καθοριστικό βήμα για την ενεργειακή της ανεξαρτησία από τη Ρωσία. Στη συνεδρίαση του Συμβουλίου Υπουργών Ενέργειας που πραγματοποιήθηκε στο Λουξεμβούργο, οι υπουργοί ενέκριναν ομόφωνα το σχέδιο για σταδιακή κατάργηση των εισαγωγών ρωσικού φυσικού αερίου και πετρελαίου έως την 1η Ιανουαρίου 2028, επιβεβαιώνοντας το χρονοδιάγραμμα που είχε προτείνει η Κομισιόν τον περασμένο Ιούνιο.
Η απόφαση σηματοδοτεί τη μεγαλύτερη θεσμική δέσμευση της Ε.Ε. μετά την ενεργειακή κρίση του 2022 για πλήρη απεξάρτηση από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα – έναν στόχο που αποτελεί πλέον όχι μόνο ζήτημα ασφάλειας εφοδιασμού, αλλά και στρατηγικής αυτονομίας της Ένωσης απέναντι στη Μόσχα.
Σύμφωνα με την επίσημη ανακοίνωση του Συμβουλίου της Ε.Ε., η σταδιακή κατάργηση των εισαγωγών προβλέπει τρία στάδια:
Από 1 Ιανουαρίου 2026: Τερματισμός όλων των νέων συμβολαίων προμήθειας ρωσικού φυσικού αερίου.
Από 30 Ιουνίου 2026: Λήξη των βραχυπρόθεσμων υφιστάμενων συμβολαίων.
Από 1 Ιανουαρίου 2028: Οριστικό τέλος και στα μακροχρόνια συμβόλαια, με πλήρη απαγόρευση εισαγωγών ρωσικού φυσικού αερίου και πετρελαίου σε όλη την Ε.Ε.
Η απόφαση, που υιοθετήθηκε με την υποστήριξη όλων των κρατών-μελών, θα αποτελέσει πλέον τη διαπραγματευτική θέση του Συμβουλίου στις τελικές συνομιλίες με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και την Κομισιόν, ώστε το μέτρο να λάβει δεσμευτική μορφή εντός του έτους.
Το Συμβούλιο προχώρησε σε σημαντικές τροποποιήσεις της πρότασης της Κομισιόν, ώστε να καταστεί το πλαίσιο πιο αποτελεσματικό αλλά και πιο ρεαλιστικό.
Προβλέπεται πλέον προληπτικό καθεστώς αδειοδότησης για όλες τις εισαγωγές φυσικού αερίου — ρωσικού και μη — ώστε να διασφαλιστεί ότι το εμπάργκο θα εφαρμοστεί στην πράξη:
Για ρωσικό αέριο ή φορτία υπό μεταβατική περίοδο, οι εισαγωγείς θα πρέπει να υποβάλουν πλήρη στοιχεία (ημερομηνία, διάρκεια, ποσότητες, τυχόν τροποποιήσεις) τουλάχιστον ένα μήνα πριν την είσοδο στην τελωνειακή επικράτεια της Ε.Ε.
Για μη ρωσικό αέριο, απαιτείται τεκμηρίωση πέντε ημέρες πριν την είσοδο.
Στην περίπτωση μεικτών φορτίων LNG, θα πρέπει να αποδεικνύεται επακριβώς το ποσοστό ρωσικού και μη ρωσικού αερίου, ώστε να επιτρέπεται η είσοδος μόνο των μη ρωσικών ποσοτήτων.
Για να περιοριστεί η γραφειοκρατία, το Συμβούλιο προβλέπει ότι το καθεστώς προέγκρισης δεν θα ισχύει για εισαγωγές από χώρες που πληρούν συγκεκριμένα κριτήρια ενεργειακής διαφάνειας και στρατηγικής συνεργασίας με την Ε.Ε. — η Κομισιόν θα καταρτίσει τη σχετική λίστα εντός πέντε ημερών από την έναρξη ισχύος του Κανονισμού.
Η Ε.Ε. έχει διδαχθεί από την εμπειρία των τελευταίων ετών, όταν ρωσικό LNG εισαγόταν έμμεσα μέσω τρίτων χωρών. Για τον λόγο αυτό, το νέο πλαίσιο εισάγει μηχανισμό παρακολούθησης που θα αποτρέπει τη μεταμφίεση ρωσικού αερίου ως "μη ρωσικού" σε διαδικασίες transit, δηλαδή σε ροές που περνούν από την Ε.Ε. χωρίς να εισέρχονται επίσημα στην αγορά της.
Η Ευρωπαϊκή Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (ACER) θα έχει ενισχυμένο ρόλο στην ανταλλαγή πληροφοριών με τις εθνικές ρυθμιστικές αρχές, ενώ η Κομισιόν θα επανεξετάσει την εφαρμογή του Κανονισμού δύο χρόνια μετά την έναρξή του.
Κάθε κράτος-μέλος θα κληθεί να καταρτίσει εθνικό σχέδιο διαφοροποίησης, με στόχο τη σταδιακή αντικατάσταση του ρωσικού φυσικού αερίου με εναλλακτικές πηγές και προμηθευτές.
Εξαιρούνται μόνο τα κράτη που μπορούν να αποδείξουν ότι δεν λαμβάνουν πλέον ούτε άμεσα ούτε έμμεσα ρωσικό αέριο. Το ίδιο ισχύει και για τις χώρες που εξακολουθούν να εισάγουν ρωσικό πετρέλαιο, οι οποίες θα πρέπει να καταθέσουν αντίστοιχα σχέδια με στόχο τον τερματισμό των εισαγωγών έως το 2028.
Μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία το 2022, η Ε.Ε. περιόρισε δραστικά τις εισαγωγές ρωσικού πετρελαίου και άνθρακα, αλλά το φυσικό αέριο παρέμεινε το πιο περίπλοκο πεδίο απεξάρτησης, λόγω της εξάρτησης πολλών χωρών από τις ροές μέσω αγωγών. Παρά τη σημαντική μείωση –οι εισαγωγές ρωσικού αερίου στην Ε.Ε. έχουν πέσει από το 40% το 2021 σε κάτω από 10% το 2025– το Κρεμλίνο εξακολουθεί να αντλεί δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως από τις εξαγωγές LNG και αγωγών προς την Ευρώπη.
Η σημερινή απόφαση αποσκοπεί στο να στερήσει τη Μόσχα από αυτά τα έσοδα, όπως χαρακτηριστικά σημείωσε το Reuters, επιταχύνοντας τη στροφή της Ε.Ε. σε εναλλακτικές πηγές ενέργειας και προμηθευτές.
Οι χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, που εξακολουθούν να λαμβάνουν φυσικό αέριο μέσω του TurkStream και του αγωγού Δράζμπα, θα χρειαστεί να προσαρμοστούν πιο γρήγορα. Παράλληλα, κράτη όπως η Ουγγαρία και η Σλοβακία, που είχαν εκφράσει ενστάσεις για το χρονοδιάγραμμα, φαίνεται ότι τελικά αποδέχθηκαν την πρόταση υπό την προϋπόθεση παροχής τεχνικής και οικονομικής στήριξης για την αντικατάσταση των ρωσικών ποσοτήτων.
Για τη Δυτική Ευρώπη, η απόφαση εδραιώνει μια πορεία που ήδη έχει δρομολογηθεί: η Γερμανία, η Γαλλία και η Ιταλία έχουν αυξήσει θεαματικά τις εισαγωγές LNG, κυρίως από τις Ηνωμένες Πολιτείες και το Κατάρ, ενώ οι νέες υποδομές FSRU και αγωγών εντός της Ένωσης διευκολύνουν την εσωτερική ανακατανομή των ροών.
Η σταδιακή αποχώρηση της Ρωσίας από την ευρωπαϊκή αγορά αναμένεται να ενισχύσει ακόμη περισσότερο τον ρόλο των Ηνωμένων Πολιτειών ως κορυφαίου προμηθευτή LNG, αλλά και να ανοίξει νέα περιθώρια για τη Νορβηγία, το Αζερμπαϊτζάν και την Αλγερία.
Ήδη, το 2025, το αμερικανικό LNG καλύπτει σχεδόν το 50% των εισαγωγών της Ε.Ε., ενώ νέες εγκαταστάσεις υγροποίησης στις ΗΠΑ και την Αφρική αναμένεται να αυξήσουν περαιτέρω την προσφορά την επόμενη διετία.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπολογίζει ότι η πλήρης απεξάρτηση από τη Ρωσία θα κοστίσει σε επενδύσεις και μεταβατικές υποδομές περί τα 40 δισ. ευρώ, ωστόσο εκτιμά ότι το ενεργειακό όφελος και η ενίσχυση της στρατηγικής αυτονομίας της Ευρώπης δικαιολογούν πλήρως το κόστος.
Σημειώνεται ότι η απεξάρτηση από τα ρωσικά καύσιμα δεν αποτελεί μόνο γεωπολιτική επιλογή. Συνδέεται άμεσα με τους κλιματικούς στόχους του Green Deal, καθώς η επιτάχυνση των ΑΠΕ, της αποθήκευσης και του ηλεκτρισμού χαμηλών εκπομπών αποτελεί το φυσικό υποκατάστατο των εισαγόμενων ορυκτών καυσίμων.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Κομισιόν, η Ευρώπη θα χρειαστεί να αυξήσει την παραγωγή πράσινης ενέργειας κατά τουλάχιστον 25% έως το 2030 για να καλύψει το ενεργειακό κενό από τη Ρωσία, ενισχύοντας παράλληλα τη διασύνδεση των δικτύων και τη διαφοροποίηση των πηγών.
Η σημερινή απόφαση αποτελεί και ένα ισχυρό πολιτικό μήνυμα: τρία χρόνια μετά την εισβολή στην Ουκρανία, η Ευρώπη δείχνει αποφασισμένη να τερματίσει οριστικά την ενεργειακή εξάρτηση από το ρωσικό καθεστώς.
Αξιωματούχοι των Βρυξελλών ανέφεραν στο Reuters ότι υπήρξε "ισχυρή πολιτική βούληση" να ολοκληρωθούν οι διαπραγματεύσεις με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο μέχρι το τέλος του έτους, ώστε το νομοθετικό πλαίσιο να τεθεί σε ισχύ στις αρχές του 2026.
Με τον τρόπο αυτό, η Ε.Ε. στοχεύει να αποτρέψει την υπογραφή νέων συμβολαίων ή την παράταση υφιστάμενων μέσω θυγατρικών ή τρίτων χωρών, ένα "παραθυράκι" που αρκετά κράτη-μέλη είχαν εκμεταλλευθεί τα προηγούμενα χρόνια.
Η ΕΕ ετοιμάζει ρήξη με τον "σκιώδη στόλο" και επανακαθορίζει τα όρια της ναυτιλιακής κυριαρχίας.
Οποιαδήποτε μείωση ενδέχεται να αρχίσει να εμφανίζεται στα στοιχεία εισαγωγών του Δεκεμβρίου ή του Ιανουαρίου.
Σήμερα ο Ουκρανός πρόεδρος ζήτησε να πραγματοποιηθεί "στο άμεσο μέλλον" συνάντηση του Συνασπισμού των Προθύμων.
Ένα νέο κεφάλαιο για την ευρωπαϊκή άμυνα ανοίγει ο "Χάρτης Πορείας για τη Διατήρηση της Ειρήνης και της Αμυντικής Ετοιμότητας 2030".
Προς οριστικοποίηση η απόφαση για τον τερματισμό των εισαγωγών ρωσικού φυσικού αερίου – Παράταση για Ουγγαρία και Σλοβακία.
Σύμφωνα με ουκρανικά ΜΜΕ.
Στο επίκεντρο οι προβλέψεις IEA για αυξανόμενη υπερπροσφορά και η νέα συνάντηση Τραμπ - Πούτιν.
"Χρειαζόμαστε κατάπαυση του πυρός και, το σημαντικότερο, εγγυήσεις ασφαλείας", είπε ο Ζελένσκι.
Στις 8.30 ώρα Ελλάδος έφτασε ο Ζελένσκι στον Λευκό Οίκο για την τρίτη συνάντησή του με τον Τραμπ, μετά την επιστροφή του Ρεπουμπλικάνου στην εξουσία. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ είπε στον Ουκρανό ομόλογό του...
Οι Ρωσικοί Σιδηρόδρομοι απασχολούν περίπου 700.000 άτομα.
Πλήττοντας τη μεγαλύτερη πηγή εσόδων της Μόσχας.
