Προειδοποίηση: Η χρηματιστηριακή αγορά των ΗΠΑ μοιάζει με φούσκα

Ίσως θυμάστε την ύφεση που ακολούθησε την κατάρρευση των μετοχών dot-com το 2001 ή ακόμα χειρότερα, τη στεγαστική κρίση του 2008. Και στις δύο περιπτώσεις μια νέα ιδέα - το διαδίκτυο, τίτλοι που υποστηρίζονται από στεγαστικά δάνεια και τα παράξενα παράγωγα που απελευθέρωσε - έπεισε τους επενδυτές να ρίξουν υπερβολικά χρήματα στην αγορά, δημιουργώντας κερδοσκοπικές φούσκες των οποίων το αναπόφευκτο σκάσιμο δημιούργησε μεγάλο οικονομικό πόνο.

Πιστεύουμε ότι πλέον ήρθε η ώρα να ονομάσουμε την τρίτη φούσκα του αιώνα μας: τη φούσκα της Τεχνητής Νοημοσύνης. Αν και κανείς δεν μπορεί να είναι σίγουρος, πιστεύουμε ότι αυτό είναι πιο πιθανό να ισχύει, παρά όχι. Οι επενδύσεις στην Τεχνητή Νοημοσύνη έχουν φτάσει να είναι τόσο τεράστιες - με τους επενδυτές επιχειρηματικών κεφαλαίων μόνο να διοχετεύουν σχεδόν 200 δισ. δολ. στον συγκεκριμένο τομέα φέτος. Επιπλέον, οι επενδύσεις σε κέντρα δεδομένων έχουν τριπλασιαστεί από το 2022. Μαζί, αυτές οι επενδύσεις οδηγούν την ανάπτυξη σε ολόκληρη την οικονομία, δίνοντας ώθηση στη χρηματιστηριακή αγορά και δημιουργώντας ολοένα και πιο εντυπωσιακές αποτιμήσεις στις τεχνολογικές εταιρείες που οδηγούν την επανάσταση της Τεχνητής Νοημοσύνης.

Στις χρηματοοικονομικές αγορές, μια φούσκα δημιουργείται όταν το επίπεδο της επένδυσης σε ένα περιουσιακό στοιχείο αποσυνδέεται σε μόνιμη βάση από τα κέρδη που το συγκεκριμένο περιουσιακό στοιχείο θα μπορούσε εύλογα να αποφέρει. Αν και οι επενδυτές πάντα κάνουν τις τοποθετήσεις τους με βάση ένα μέλλον άγνωστο σε αυτούς, οι φούσκες σχηματίζονται όταν ένα μεγάλο μέρος της επενδυτική κοινότητας επενδύει συνεχώς, ολοένα και περισσότερο, σε ένα περιουσιακό στοιχείο, δίνοντας μικρή προσοχή στα πιθανά κέρδη και πότε αυτά θα υλοποιηθούν. 

Οι επενδύσεις στην Τεχνητή Νοημοσύνη ταιριάζουν σε αυτό το μοτίβο. Η OpenAI έχει αναφέρει ότι χρειάζεται τουλάχιστον 1 τρισ. δολ. για να επενδύσει σε κέντρα δεδομένων που παρέχουν την υπολογιστική ισχύ και τον αποθηκευτικό χώρο για την εκπαίδευση και τη λειτουργία της Τεχνητής Νοημοσύνης, ωστόσο τα έσοδα της εταιρείας αναμένεται να ανέλθουν σε μόλις 13 δισ. δολ. φέτος. Και από το ντεμπούτο του ChatGPT, ενός εύκολα προσβάσιμου chatbot Τεχνητής Νοημοσύνης, στα τέλη του 2022, ο S&P 500 έχει διογκωθεί κατά σχεδόν δύο τρίτα, με μόνο επτά εταιρείες - οι οποίες έχουν επενδύσει σε μεγάλο βαθμό στην Τεχνητή Νοημοσύνη - να οδηγούν περισσότερο από το μισό αυτής της ανόδου. 

Ας δούμε τον δείκτη τιμής προς κέρδη (P/E) – μια κοινή μέτρηση για το πόσο αποτιμώνται τα μελλοντικά κέρδη μιας εταιρείας σε σχέση με τα τρέχοντα – στις εταιρείες που επενδύουν σε μεγάλο βαθμό στην Τεχνητή Νοημοσύνη. Ο δείκτης είναι σε επίπεδα που δεν έχουν παρατηρηθεί από τη φούσκα των dot-com του 2000. Οι μετοχές της Nvidia, κατασκευάστριας τσιπ τεχνητής νοημοσύνης, διαπραγματεύονται περίπου 55 φορές τα κέρδη, σχεδόν διπλάσια απ' ό,τι ήταν πριν από μια δεκαετία. Και σύμφωνα με τις δικές μας εκτιμήσεις, το μερίδιο της οικονομίας που αφιερώνεται στις επενδύσεις στην Τεχνητή Νοημοσύνη είναι σήμερα κατά ένα τρίτο μεγαλύτερο από το μερίδιο της οικονομίας που εκείνη την περίοδο αφορούσε τις επενδύσεις στο διαδίκτυο. Όλα αυτά οδηγούν σε ένα συμπέρασμα: Στην περίπτωση που η μέτρια απόδοση της Τεχνητής Νοημοσύνης ή ο αργός ρυθμός υιοθέτησης της κλονίσουν τις υψηλές προσδοκίες των επενδυτών για τα κέρδη τους, αυτή η πιθανή "φούσκα" θα σκάσει. Και πολλοί άνθρωποι, όχι μόνο οι πλούσιοι επενδυτές, θα υποστούν το πλήγμα. Η υιοθέτηση της Τεχνητής Νοημοσύνης, τόσο από εταιρείες όσο και από ιδιώτες, σαφώς αυξάνεται, αλλά μένει να δούμε αν αυτό θα δημιουργήσει τεράστια κέρδη ή οφέλη στην παραγωγικότητα.

Φυσικά, δεν μπορούμε να αποκλείσουμε την πιθανότητα αυτή τη φορά τα πράγματα να είναι διαφορετικά και - αντίθετα με τις φούσκες των σιδηροδρόμων και του διαδικτύου - η Τεχνητή Νοημοσύνη να είναι μια τεχνολογία που θα μεταμορφώσει την εποχή της, υλοποιώντας σχετικά γρήγορα τα οικονομικά οφέλη που έχει υποσχεθεί. Εφόσον συμβεί κάτι τέτοιο, ας πούμε μέσα στα επόμενα πέντε έως δέκα χρόνια, τα μελλοντικά κέρδη από την Τεχνητή Νοημοσύνη θα μπορούσαν να δικαιολογήσουν τις επενδύσεις που βλέπουμε σήμερα (σε αυτό το πνεύμα ο διευθύνων σύμβουλος της Microsoft, Σάτια Ναντέλα δήλωσε πρόσφατα: "Ελπίζω να μην χρειαστούμε 50 χρόνια"). Είναι επίσης αδύνατο να γνωρίζουμε πότε ακριβώς βρισκόμαστε στο αποκορύφωμα μιας φούσκας. Αυτός άλλωστε είναι ο βασικός λόγος που οι επενδυτές τείνουν να συσσωρεύουν συνεχώς νέα κεφάλαια.

Ωστόσο παραμένουμε επιφυλακτικοί. Δείτε τι συνέβη με το διαδίκτυο. Στη φούσκα των dot-com στα τέλη της δεκαετίας του 1990, ο ενθουσιασμός για την επανάσταση του διαδικτύου επέτρεψε στην pets.com να αντλήσει πάνω από 80 εκατ. δολ. σε μια αρχική δημόσια προσφορά, παρά το γεγονός ότι το επιχειρηματικό της μοντέλο, το οποίο περιελάμβανε υψηλές δαπάνες για την πώληση μη κερδοφόρων προμηθειών για κατοικίδια, ήταν στην καλύτερη περίπτωση αμφισβητήσιμο. Λιγότερο από εννέα μήνες μετά τη δημόσια προσφορά της η εταιρεία χρεοκόπησε, ενώ λίγο αργότερα ακολούθησαν και πολλές άλλες καταρρεύσεις. Η πεποίθηση ότι το διαδίκτυο θα γινόταν μια μετασχηματιστική τεχνολογία τελικά ήταν σωστή, αλλά οι επενδυτές κατά τη διάρκεια της φούσκας των dot-com έκαναν λάθος σχετικά με τους νικητές και το χρόνο που θα χρειαζόταν τελικά για να αναδειχθούν. 

Ο οικονομικός αντίκτυπος από το σκάσιμο της φούσκας της Τεχνητής Νοημοσύνης δεν θα είναι μόνο η απώλεια των τρισεκατομμυρίων δολαρίων που επενδύονται σήμερα στην προώθηση της τεχνολογίας. Η χρηματιστηριακή αγορά, ένα από τα πιο λαμπερά μέρη της οικονομίας μας σήμερα το οποίο εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την ευφορία της Τεχνητής Νοημοσύνης, θα καταρρεύσει επίσης. Αυτό, με τη σειρά του, θα μειώσει το "φαινόμενο του πλούτου" ή τον τρόπο με τον οποίο τα κέρδη της χρηματιστηριακής αγοράς υποστηρίζουν τις καταναλωτικές δαπάνες.

Χρησιμοποιώντας δεδομένα από τον οικονομολόγο Μαρκ Ζάντι, διαπιστώσαμε ότι τα τελευταία δύο χρόνια, οι πραγματικές καταναλωτικές δαπάνες έχουν αυξηθεί κατά 17% για τα πλουσιότερα νοικοκυριά που κατέχουν δυσανάλογα μεγάλο ποσοστό μετοχών, ενώ για την μεσαία τάξη παρέμειναν σταθερές. Ο Ζάντι εκτιμά ότι το φαινόμενο πλούτου της Τεχνητής Νοημοσύνης ενισχύει την πραγματική αύξηση του ΑΕΠ κατά περίπου 0,4 ποσοστιαίες μονάδες (λίγο κάτω από 100 δισ. δολ.) σε σύγκριση με το αποκορύφωμα της φούσκας των dot-com, όταν ήταν στις 0,6 ποσοστιαίες μονάδες.

Υπάρχει πάντως και μια μικρή θετική πλευρά. Από όσο μπορούμε να διακρίνουμε, η ζημιά από μια πιθανή φούσκα της Τεχνητής Νοημοσύνης δεν αναμένεται να πλησιάσει το μακελειό από την έκρηξη της φούσκας των κατοικιών στις ΗΠΑ και την οικονομική κρίση που ακολούθησε το 2007 και το 2008. Ενώ οι τράπεζες, η ιδιωτική πίστη και τα ιδιωτικά κεφάλαια δανείζουν σε μεγάλο βαθμό εταιρείες που κατασκευάζουν και μισθώνουν κέντρα δεδομένων Τεχνητής Νοημοσύνης, αυτό το χρέος φαίνεται να είναι σε μικρότερο βαθμό κατανεμημένο και ενσωματωμένο στο παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα σε σύγκριση με την κρίση του 2007. Επιπλέον, οι κίνδυνοι σήμερα δεν φαίνεται να είναι συστηματικά υποτιμημένοι, ένας παράγοντας που έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην εξάπλωση της κρίσης σε ολόκληρο τον πλανήτη όταν έσκασε η φούσκα των ακινήτων. Μεγάλοι δανειολήπτες στον τομέα της Τεχνητής Νοημοσύνης όπως η CoreWeave, πληρώνουν 9% στο χρέος τους, πολύ πάνω από το τρέχον επιτόκιο μηδενικού κινδύνου για τα 10ετή κρατικά ομόλογα που είναι κοντά στο 4%.

Η οικονομία μας αντιμετωπίζει πραγματικούς κινδύνους. Εάν η Τεχνητή Νοημοσύνη έχει δημιουργήσει μια φούσκα και οι επενδυτές αρχίσουν να ανησυχούν για τις αποτιμήσεις σε σχέση με τις αναμενόμενες αποδόσεις, η φούσκα αυτή θα σκάσει. Οι επακόλουθες απώλειες πλούτου και ο αντίκτυπος στις καταναλωτικές δαπάνες θα μπορούσαν, για άλλη μια φορά, να είναι υφεσιακές, αν και υπάρχει μεγάλη πιθανότητα ο αντίκτυπος να μην είναι τόσο άσχημος όσο στην προηγούμενη φούσκα. Ομολογουμένως, αυτά δεν είναι καλά νέα. Αλλά θα μπορούσαν να είναι και χειρότερα.

© 2025 Διατίθεται από το "The New York Times Licensing Group"