Προσχέδιο Προϋπολογισμού 2026: Μετρημένα και νοικοκυρεμένα, με προσδοκία

Στο τέλος μιας χρονιάς που κυριαρχήθηκε από διεθνή αβεβαιότητα και ήπια πολιτική ένταση, η κατάθεση του προσχεδίου προϋπολογισμού λειτουργεί σαν τεστ αξιοπιστίας. Όχι μόνο για την οικονομία, αλλά και για τη συνοχή του κυβερνητικού αφηγήματος.

Το προσχέδιο του κρατικού προϋπολογισμού για το 2026, που κατατέθηκε στη Βουλή την Δευτέρα 6 Οκτωβρίου, αποτυπώνει μια οικονομία που αφήνει πίσω της την περίοδο της αβεβαιότητας και επιχειρεί να περάσει σε φάση θεσμικής κανονικότητας. Δεν υπόσχεται εντυπωσιακές ανατροπές· επιδιώκει όμως σταθερή, μεθοδική πρόοδο. Με ρυθμό ανάπτυξης 2,4%, πρωτογενές πλεόνασμα (Γενικής Κυβέρνησης, σε δημοσιονομική βάση) 2,8% του ΑΕΠ και πληθωρισμό γύρω στο 2,2%, η κυβέρνηση παρουσιάζει έναν προϋπολογισμό ισορροπίας, που δίνει έμφαση στη συνέπεια και όχι στον εντυπωσιασμό.

Αν δει κανείς τους αριθμούς, η εικόνα γίνεται καθαρότερη· μια οικονομία που δεν θριαμβεύει, αλλά προχωρά συνεχώς μπροστά με συνέπεια και σταθερότητα:
 

Το ονομαστικό ΑΕΠ αναμένεται να φτάσει τα €260,9 δισ., με τις ιδιωτικές επενδύσεις να αυξάνονται κατά 10,2% και την ανεργία να υποχωρεί στο 8,6%. Οι δείκτες αυτοί υπερβαίνουν κατά πολύ τους μέσους όρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπου η ανάπτυξη για το 2026 εκτιμάται γύρω στο 1,5% και η ανεργία περίπου στο 5,7%. Ωστόσο, η σύγκριση αποκαλύπτει και την ανισορροπία: η ελληνική οικονομία αναπτύσσεται ταχύτερα, αλλά με χαμηλότερους πραγματικούς μισθούς και υψηλότερο κόστος δανεισμού για τις επιχειρήσεις. Η πρόοδος είναι ορατή, αλλά δεν είναι ακόμη συμμετρική.

Στο κοινωνικό επίπεδο, η εικόνα παραμένει πιο άνιση. Το διαθέσιμο εισόδημα αυξάνεται με ρυθμούς χαμηλότερους από τον πληθωρισμό των τελευταίων ετών, ενώ το κόστος στέγασης και ενέργειας εξακολουθεί να πιέζει τα νοικοκυριά. Η μακροοικονομική σταθερότητα δεν έχει ακόμη μεταφραστεί σε πραγματική αίσθηση ασφάλειας.

Το 2026 είναι επίσης η πρώτη χρονιά εφαρμογής του νέου ευρωπαϊκού πλαισίου δημοσιονομικής εποπτείας. Η Ελλάδα καλείται να αποδείξει ότι μπορεί να διατηρεί πλεονάσματα όχι επειδή το απαιτεί η Κομισιόν ή ο ESM, αλλά επειδή το υπαγορεύει η δική της δημοσιονομική ωριμότητα. Σε αυτό το πλαίσιο, το πρωτογενές πλεόνασμα 2,8% του ΑΕΠ (με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο γύρω στο 1%) λειτουργεί σαν σήμα αξιοπιστίας. Δείχνει ότι η χώρα δεν χρειάζεται πια επιτήρηση για να τηρεί δημοσιονομική πειθαρχία. 

Η αποκλιμάκωση του δημόσιου χρέους στο 137,6% του ΑΕΠ είναι ένα ακόμη κρίσιμο σημείο. Η μείωση είναι σταδιακή, αλλά διατηρεί την Ελλάδα σε τροχιά σύγκλισης με την Ε.Ε., όπου ο μέσος λόγος χρέους βρίσκεται κοντά στο 87% του ΑΕΠ (στο 81% για τους 27 της Ε.Ε.). Παρά τη διαφορά, η ελληνική πορεία εμφανίζεται σταθερότερη και, κυρίως, ελεγχόμενη. Η αποκλιμάκωση του πληθωρισμού δεν είναι δεδομένη, σε ένα περιβάλλον όπου η ενέργεια και οι γεωπολιτικές εντάσεις μπορούν να ανατρέψουν κάθε πρόβλεψη μέσα σε μήνες.
Οι φορολογικές ελαφρύνσεις και εισοδηματικές ενισχύσεις του 2026 ανέρχονται σε 1,76 δισ. ευρώ, ενώ τα έσοδα αυξάνονται κατά 2,649 δισ. ευρώ. Πρόκειται για προσεκτική εξισορρόπηση: αρκετή για να δώσει ανάσα, όχι όμως για να αναδιαμορφώσει το εισοδηματικό τοπίο. Το προσχέδιο του προϋπολογισμού φέτος, δεν προβάλλει υποσχέσεις παροχολογίας. Προβάλλει την εικόνα μιας κυβέρνησης που προτιμά τη δημοσιονομική συνέπεια από τη ρητορική των παροχών. 

Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι, σύμφωνα με το Σύνταγμα, ο οριστικός προϋπολογισμός πρέπει να εισαχθεί στη Βουλή τουλάχιστον σαράντα ημέρες πριν από την έναρξη του οικονομικού έτους. Η διαδικασία αυτή επιτρέπει τροποποιήσεις και επικαιροποιήσεις στα μεγέθη, ιδίως μετά τη διαβούλευση με τους Ευρωπαίους. Επομένως, τα νούμερα του προσχεδίου αποτελούν την βάση εκκίνησης, όχι το τελικό αποτέλεσμα και μπορούμε να είμαστε βέβαιοι ότι θα υπάρξουν κάποιες αλλαγές. Αποτελεί παράδοση άλλωστε… 

Ο προϋπολογισμός του 2026 τελικά, μπορούμε να πούμε πως είναι περισσότερο πολιτική δήλωση παρά λογιστική αποτύπωση. Υπόσχεται συνέπεια χωρίς ενθουσιασμό· σταθερότητα χωρίς υπερβολές. Αντανακλά μια χώρα που επιλέγει να εδραιώσει την αξιοπιστία της παρά να τη διακινδυνεύσει.

Με απλά λόγια, η Ελλάδα εισέρχεται πλέον σε μια εποχή κανονικότητας, χωρίς τυμπανοκρουσίες. Το ζητούμενο δεν είναι πλέον να αποδειχθεί η σοβαρότητα της μέσω της επαλήθευσης των εκτιμήσεων, αλλά η ανθεκτικότητα της κοινωνίας. Μπορεί η ανάπτυξη του 2,4% να μετατραπεί σε πραγματικό αίσθημα προόδου; Μπορεί μια οικονομία που έμαθε να ζει υπό επιτήρηση να διαχειριστεί την ελευθερία της χωρίς να τη φοβάται; Θα καταφέρουμε να νοιώσουμε την περιβόητη σύγκλιση, στην καθημερινότητά μας;

Πέτρος Λάζος
petros.lazos@capital.gr