Ο εφιάλτης ενός αναθεωρητή

Το τελευταίο διάστηµα βλέπω τον ίδιο εφιάλτη ξανά και ξανά.

Βρισκόµαστε στη δεκαετία του 2050. Τα εγγόνια µου σπουδάζουν στο κολέγιο και παρακολουθούν το µάθηµα της σύγχρονης αµερικανικής ιστορίας. Στο βιβλίο διαβάζουν ότι κρίσιµο σηµείο καµπής για τις Ηνωµένες Πολιτείες ήταν οι προεδρικές εκλογές του 2020, όπου ο Τζόζεφ Ρ. Μπάιντεν Τζούνιορ επικράτησε µε νοθεία έναντι του Ντόναλντ Τζ. Τραµπ. Το 2024 ο κ. Τραµπ επέστρεψε στον προεδρικό θώκο και άρχισε να αποκαθιστά τη ζηµιά που είχε γίνει όχι µόνο από τον κ. Μπάιντεν, αλλά και από µια σειρά Δηµοκρατικών και Ρεπουµπλικανών προέδρων.

Η αµερικανική οικονοµία δεν ήταν τόσο ισχυρή τις τελευταίες δεκαετίες, ωστόσο οι Αµερικανοί είναι πολύ πιο αυτάρκεις σε σύγκριση µε το παρελθόν. Έχουν συνειδητοποιήσει ότι δεν χρειάζονται όλα τα αγαθά, τα τρόφιµα, τις ταινίες και τους ανθρώπους που κάποτε εισέρρεαν στη χώρα. Τα ταξίδια εκτός ΗΠΑ είναι υπερτιµηµένα.

Οι Αµερικανοί αποδέχτηκαν τη Μείζονα Σφαίρα Συνευηµερίας της Ανατολικής Ασίας. Οι σοφοί Αµερικανοί πρόεδροι αναγνώρισαν ότι οι λαοί της Ασίας µπορούσαν να πάρουν τις δικές τους αποφάσεις χωρίς την αµερικανική βοήθεια, κι έτσι αποφεύχθηκε ο Γ' Παγκόσµιος Πόλεµος.

Μια παρόµοια συνθήκη ειρήνης έχει επικρατήσει στα δυτικά της Ευρασίας. Η Ρωσία έχει εντάξει εκ νέου στη σφαίρα επιρροής της την Ουκρανία, τη Γεωργία, τις τρεις χώρες της Βαλτικής, τη Μολδαβία και την ανατολική Πολωνία. Ο κόσµος γλίτωσε από ακόµα έναν πυρηνικό πόλεµο όταν η Ουάσινγκτον έπαψε να κάνει υποδείξεις στη Μόσχα για το πώς να συµπεριφέρεται στους γείτονές της.

Οι περιγραφές του βιβλίου Ιστορίας για τα γεγονότα του πιο µακρινού παρελθόντος διαφέρουν από αυτά που είχα διδαχθεί. Σύµφωνα µε τους συγγραφείς του βιβλίου, ο Β' Παγκόσµιος Πόλεµος δεν θα έπρεπε να είχε γίνει. Τα εγγόνια µου δεν µπορούν να πιστέψουν ότι σχεδόν µισό εκατοµµύριο Αµερικανοί πέθαναν άσκοπα, όταν ο πρόεδρος Φραγκλίνος Ρούσβελτ παρενέβη για να εµποδίσει τη Γερµανία να βρει τη θέση που της άξιζε στην Ευρώπη. Η αντι-γερµανική υστερία στις Ηνωµένες Πολιτείες είχε προκληθεί από κατασκευασµένες ιστορίες για στρατόπεδα συγκέντρωσης και µαζικές δολοφονίες Εβραίων. Σύµφωνα µε το εν λόγω βιβλίο ιστορίας, πράγµατι κάποιοι Εβραίοι πέθαναν στην Ευρώπη, όµως η σύγκρουση αυτή δεν διέφερε από άλλες εθνοτικές συγκρούσεις ανά τον κόσµο. Η ψευδής ιστορική εκδοχή ότι η Γερµανία ήταν απειλή παρέσυρε τους Αµερικανούς να πιστέψουν ότι αποστολή τους ήταν να σώσουν τα κράτη από υποτιθέµενους δικτάτορες. Αυτή η εσφαλµένη αντίληψη οδήγησε σε µία από τις πιο λανθασµένες κατανοµές πόρων στην ιστορία της ανθρωπότητας, καθώς οι Ηνωµένες Πολιτείες έχυσαν αίµα και ξόδεψαν οικονοµικούς πόρους σε στρατιωτικές βάσεις και ανθρώπινο δυναµικό όχι µόνο στην Ευρώπη, αλλά και σε ολόκληρο τον κόσµο.

Στη δεκαετία του 2020 µια γενιά µελετητών που αναθεώρησαν την οπτική των ιστορικών γεγονότων, γνωστή ως Νέοι Ιστορικοί, είχε αρχίσει να ερµηνεύει εκ νέου πολλά γεγονότα της αµερικανικής Ιστορίας. Έδωσαν στους Αµερικανούς να καταλάβουν ότι ο πρόεδρος Αβραάµ Λίνκολν δεν υπήρξε ήρωας. Τουναντίον, οδήγησε τη χώρα σε έναν αιµατηρό και άσκοπο Εµφύλιο Πόλεµο, όπου σκοτώθηκαν περίπου 600.000 άνθρωποι. Αυτός ο πόλεµος δεν είχε ως αιτία την κατάργηση του θεσµού της δουλείας. Αντιθέτως, αντανακλούσε τις "ιµπεριαλιστικές" φιλοδοξίες των πολιτικών στην Ουάσινγκτον, οι οποίοι έβλεπαν τις φυλετικές διακρίσεις ως αφορµή για να επεκτείνουν την εξουσία της οµοσπονδιακής κυβέρνησης. Αυτή η αρπάγη της εξουσίας υπονόµευσε το αµερικανικό σύστηµα δηµοκρατικής αυτοδιοίκησης, που ήταν και ο στόχος των θεµελιωτών του, ένα σύστηµα στο οποίο οι επιµέρους πολιτείες είναι ελεύθερες να κάνουν τις δικές τους επιλογές. Ορισµένοι πολιτικοί που ενστερνίστηκαν την οπτική της Νέας Ιστορίας πρότειναν ακόµα και να αποµακρυνθεί το µνηµείο του Αβραάµ και στη θέση του να τοποθετηθεί το άγαλµα του πρώην προέδρου Τραµπ.

Οι Νέοι Ιστορικοί προκάλεσαν διχογνωµία όταν άρχισαν να ξεδιπλώνουν το αφήγηµά τους. Η κυβέρνηση κακώς επέβαλε τη διδασκαλία της Νέας Ιστορίας στις σχολικές αίθουσες της χώρας. Προς έκπληξή τους, όµως, οι αναθεωρητές διαπίστωσαν ότι δεν χρειαζόταν να πιέσουν τον κόσµο να αποδεχθεί τη δική τους εκδοχή για το αµερικανικό παρελθόν. Αρκετοί ήταν αυτοί που υποστήριζαν εδώ και χρόνια ότι οι Ηνωµένες Πολιτείες ήταν µια αυτοκρατορική δύναµη που για πολύ καιρό προσπαθούσε να επιβάλει τη θέλησή της στον υπόλοιπο κόσµο. Οι προοδευτικοί άρχισαν να βλέπουν τους Νέους Ιστορικούς όχι ως εχθρούς, αλλά ως εν δυνάµει συµµάχους. Τα εγγόνια µου δυσκολεύονται να καταλάβουν πώς είναι δυνατόν οι άνθρωποι να ζουν σε πλάνη για τόσα χρόνια.

Στον κόσµο τη δεκαετία του 2050 επικρατεί ειρήνη. Κάθε χώρα έχει το δικαίωµα να ακολουθεί τις δικές της παραδόσεις και δεν υπάρχει πρόβληµα αν αυτές διαφέρουν από των Ηνωµένων Πολιτειών. Η κυβέρνηση κάθε κράτους έχει το δικαίωµα να ελέγχει τα µέσα µαζικής ενηµέρωσης, εφόσον το επιθυµεί. Την ίδια πρακτική ακολουθούν και οι Ηνωµένες Πολιτείες.

Σε αυτό το όνειρο, συνειδητοποιώ πόσο εύκολο είναι να ελέγχει κάποιος το ιστορικό αφήγηµα στην εποχή του Διαδικτύου. Από εποχής Εµφυλίου Πολέµου µέχρι την ψηφιακή εποχή το ιστορικό αφήγηµα ελεγχόταν από µια µικρή οµάδα αριστερών της ελίτ που έκαναν πλύση εγκεφάλου στους Αµερικανούς ώστε να πιστέψουν τη δική τους εκδοχή για τα γεγονότα. Το Διαδίκτυο απελευθέρωσε τους χρήστες από τον έλεγχο αυτών των αριστερών και πλέον οι χρήστες ακούν όποια εκδοχή της Ιστορίας τούς συµφέρει.

Αναρωτιέµαι µήπως ζω µια πλάνη όλα αυτά τα χρόνια, αρχής γενοµένης από το αφήγηµα της Ιστορίας που µου "πλάσαραν" κατά την παιδική µου ηλικία. Καθώς πετάω (από το Διεθνές Αεροδρόµιο "Ντόναλντ Τζ. Τραµπ") πάνω από την Ουάσινγκτον, αναρωτιέµαι αν πράγµατι θέλω να ξυπνήσω.

Ο Francis Fukuyama είναι πολιτικός επιστήµονας, συνεργάτης στο Ινστιτούτο Διεθνών Σπουδών Freeman Spogli του Πανεπιστηµίου Στάνφορντ.

©2025 The New York Times Company and Francis Fukuyama