Πόσο πραγματική είναι η στροφή Τραμπ υπέρ Ουκρανίας

Του Κώστα Ράπτη 

Προσέξετε τι επιθυμείτε, γιατί μπορεί και να εκπληρωθεί. Στη θέση που περιγράφει το γνωστό αυτό ευφυολόγημα βρίσκονται οι Ευρωπαίοι σύμμαχοι των ΗΠΑ, μετά τη "στροφή" που σηματοδότησε η ανάρτηση του Ντόναλντ Τραμπ σχετικά με την ουκρανική κρίση. 

Στον άμεσο απόηχο της πολυσυζητημένης ήδη (και εν πολλοίς ασυνάρτητης) ομιλίας του στη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών και της συνάντησής του με τον Ουκρανό πρόεδρο, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, ο ένοικος του Λευκού Οίκου έσπευσε μέσω Truth Social να πάρει πίσω όλα όσα υποστήριζε τους προηγούμενους μήνες σχετικά με τον πόλεμο Ρωσίας και Ουκρανίας. 

Το ουκρανικό δεν είναι "ο πόλεμος του Μπάιντεν που δεν έπρεπε να αρχίσει", αλλά έχει πλέον τις ευλογίες του νυν ενοίκου του Λευκού Οίκου. Δεν είναι μια "μάταιη ανθρωποσφαγή" που πρέπει να σταματήσει το συντομότερο, αλλά αντιθέτως είναι ένας πόλεμος που "μπορεί να κερδηθεί". Η προοπτική του δεν είναι οι αναπόφευκτες εδαφικές παραχωρήσεις από μέρους της Ουκρανίας, αλλά η εκ νέου άσκηση κυριαρχίας εντός των προπολεμικών συνόρων, ίσως δε και η επέκταση πέρα από αυτά. Η δε Ρωσία δεν είναι πιθανός εταίρος σε αμοιβαία επωφελείς συμπράξεις, αλλά αντικείμενο οικονομικών πιέσεων, που θα τη γονατίσουν.

Ακόμη και με τα μέτρα του Ντόναλντ Τραμπ, η τοποθέτηση αυτή συνιστά μείζονα αιφνιδιασμό.

"Καλή τύχη σε όλους!"

Ο ίδιος ο Αμερικανός πρόεδρος αναφέρει ότι η αλλαγή της στάσης του οφείλεται στο ότι γνώρισε και κατανόησε πλήρως τη στρατιωτική και οικονομική κατάσταση της Ουκρανίας και της Ρωσίας. Για την τελευταία, μάλιστα, υποστήριξε ότι αποτελεί "χάρτινη τίγρη", η οποία έχει μεγάλα οικονομικά προβλήματα.

Ήταν βέβαια προφανές ότι τα ανοίγματα που είχε επιχειρήσει ο Τραμπ προς την πλευρά της Μόσχας, αμέσως μετά την επάνοδό του στην εξουσία, είχαν καταλήξει σε αδιέξοδο. Όμως η δημόσια οριστικοποίηση του τέλους του "φλερτ" με τον Πούτιν δεν παύει να αποτελεί ηχηρή εξέλιξη. Ή μήπως δεν πρόκειται για τέλος, αλλά απλώς για ένα μεγαλειώδες "νίπτω τας χείρας μου", απευθυνόμενο πρωτίστως σε συμμάχους;

Οι Ευρωπαίοι, που έδιναν μάχη οπισθοφυλακής κατά τη διάρκεια των επαφών Πούτιν - Τραμπ, είναι βέβαια σαφές ότι και τώρα καλούνται να πληρώσουν τον λογαριασμό. 

Σύμφωνα με τον Τραμπ, η νίκη της Ουκρανίας θέλει "χρόνο, υπομονή και οικονομική υποστήριξη της Ευρώπης και, ιδίως, του ΝΑΤΟ". Η μόνη δέσμευση των ΗΠΑ είναι "να προμηθεύουν όπλα στο ΝΑΤΟ". Και το πιο χαρακτηριστικό: ο Τραμπ έκλεισε την ανάρτησή του γράφοντας: "Καλή τύχη σε όλους!"…
"Πίσω από αυτή την απροσδόκητη αισιοδοξία κρύβεται μια υπόσχεση για μειωμένη εμπλοκή των ΗΠΑ και μετατόπιση της ευθύνης για τον τερματισμό του πολέμου στην Ευρώπη. Καλύτερα η αλήθεια παρά οι ψευδαισθήσεις", σημείωσε αμέσως ο Πολωνός πρωθυπουργός, Ντόναλντ Τουσκ.

Πολύ πρόσφατα ο Αμερικανός πρόεδρος έθετε προκλητικά στους Ευρωπαίους συμμάχους του το ερώτημα, αν είναι έτοιμοι πρώτοι αυτοί να διακόψουν πραγματικά τις εισαγωγές ρωσικών υδρογονανθράκων και να εγκαινιάσουν πόλεμο δασμών με την Κίνα, ώστε να "στραγγαλισθεί" οικονομικά η στρατιωτική μηχανή της Ρωσίας. "Αυτή είναι η αρχή ενός παιχνιδιού απόδοσης ευθυνών", δήλωσε Ευρωπαίος αξιωματούχος που επικαλούνται οι Financial Times, προσθέτοντας: "Οι ΗΠΑ γνώριζαν ότι η Ε.Ε. θα ήταν αδύνατον να αποδεχθεί δασμούς στην Κίνα και στην Ινδία".

Η μετατόπιση είναι "εντυπωσιακή", αλλά ο Τραμπ "θέτει πολύ υψηλό πήχη", σημείωσε κατά το ίδιο δημοσίευμα ένας Γερμανός αξιωματούχος.

Ακόμη και στο ζήτημα των καταγγελλόμενων παραβιάσεων του εναέριου χώρου ευρωπαϊκών χωρών από ρωσικά drones και μαχητικά ο Αμερικανός πρόεδρος επιλέγει την οδό της πλειοδοσίας, με αποτέλεσμα ο Γάλλος ομόλογός του να παρεμβαίνει κατευναστικά. "Εάν κάποιος μας προκαλέσει και πάλι, θα πρέπει να αντιδράσουμε λίγο πιο δυναμικά", δήλωσε ο Εμανουέλ Μακρόν. Ωστόσο, απέναντι σε αυτές τις προκλήσεις "δεν πρόκειται να ανοίξουμε πυρ", πρόσθεσε, αντικρούοντας τον Αμερικανό ομόλογό του, που είχε προλάβει να αποφανθεί ότι θα έπρεπε σε τέτοιες περιπτώσεις να καταρρίπτονται τα εισερχόμενα αεροσκάφη. 

Αναζητείται σωσίβιο στα δεσμευμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία

Τα προβλήματα για την πλευρά των θιασωτών της συνέχισης του πολέμου είναι, ελλείψει ενεργού αμερικανικής εμπλοκής, πολλαπλά: προβλήματα συνοχής, χρηματοδότησης και στενότητας στρατιωτικού προσωπικού. Εξού και ο Γερμανός καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς πρότεινε να δοθεί στην Ουκρανία δάνειο ύψους 140 δισ. ευρώ από τα δεσμευμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία σε ευρωπαϊκή επικράτεια, με τα κράτη-μέλη να παρέχουν τις σχετικές εγγυήσεις.

"Αυτό το δάνειο θα αποπληρωθεί μόνο όταν η Ρωσία αποζημιώσει την Ουκρανία για τις ζημιές που της προκάλεσε", έγραψε ο Μερτς σε άρθρο του στους Financial Times. "Τώρα είναι η στιγμή να εφαρμόσουμε έναν αποτελεσματικό μοχλό, που θα διαταράξει το κυνικό παιχνίδι με το οποίο ο Ρώσος πρόεδρος αγοράζει χρόνο και να τον φέρουμε στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων", πρόσθεσε, υποστηρίζοντας μάλιστα ότι με αυτόν τον τρόπο "θα στέλναμε και στην Ουάσινγκτον το σωστό μήνυμα, ότι πρέπει να βαδίσουμε μαζί στον δρόμο προς μια δίκαιη και διαρκή ειρήνη".

Η απουσία νομικού εδάφους και οι εκρηκτικές επιπτώσεις μιας τέτοιας κίνησης για την αξιοπιστία της Ευρώπης ως χρηματοπιστωτικού κέντρου δεν μοιάζει να τον απασχολούν. Απασχολούν όμως τον Μακρόν, που εμφανίζεται πιο επιφυλακτικός.

Ο Τραμπ, πάλι, βραχυπρόθεσμα αντιμετωπίζει τα μεγαλύτερα προβλήματα συμμορφώσεως με τη "νέα γραμμή" από την ευρωπαϊκή κυβέρνηση που του ήταν η φιλικότερη όλων, ήτοι την ουγγρική, η οποία αρνείται να διακόψει τις εισαγωγές ρωσικών υδρογονανθράκων. Εξού και ο Ούγγρος πρωθυπουργός, Βίκτορ Όρμπαν, είχε τηλεφωνική επικοινωνία με τον Τραμπ, με τον οποίο συζήτησε για "την ενεργειακή ασφάλεια στην κεντρική Ευρώπη". Η διακοπή των εισαγωγών από τη Ρωσία θα κατέστρεφε την ουγγρική οικονομία, απάντησε χωρίς περιστροφές ο Όρμπαν. 

Ρωσικές αντιδράσεις

Η Μόσχα, από την πλευρά της, εμφανίζεται ψύχραιμη. "Το γεγονός ότι η Ουκρανία ενθαρρύνεται με κάθε δυνατό τρόπο να συνεχίσει τις εχθροπραξίες και το επιχείρημα ότι μπορεί να κερδίσει και να πάρει κάτι πίσω είναι, κατά την άποψή μας, ένα λανθασμένο επιχείρημα. Η δυναμική στην πρώτη γραμμή μιλάει από μόνη της", δήλωσε ο εκπρόσωπος του Κρεμλίνου, Ντμίτρι Πεσκόφ.

Σε σκληρότερους τόνους, που του είναι αρεστοί, ο πρώην πρόεδρος της Ρωσίας, νυν αντιπρόεδρος του Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας, Ντμίτρι Μεντβέντεφ, δήλωσε ότι ο Τραμπ "έχει ολισθήσει σε μια εναλλακτική πραγματικότητα" και προέβλεψε ότι θα κάνει ξανά στροφή 180 μοιρών. "Το κύριο πράγμα είναι να συνεχίσει να αλλάζει τη θέση του κατά 180 μοίρες σε κάθε πιθανό ζήτημα", πρόσθεσε χαρακτηριστικά.

Οι δίαυλοι, πάντως, δεν έχουν κοπεί. Οι υπουργοί Εξωτερικών των ΗΠΑ, Μάρκο Ρούμπιο, και της Ρωσίας, Σεργκέι Λαβρόφ, είχαν συνάντηση στο περιθώριο της Γενικής Συνελεύσεως των Ηνωμένων Εθνών στη Νέα Υόρκη, με τον δεύτερο να υπογραμμίζει "τον απαράδεκτο χαρακτήρα των ελιγμών του Κιέβου και ορισμένων ευρωπαϊκών πρωτευουσών, που έχουν ως στόχο τη διαιώνιση της σύγκρουσης", κατά τη σχετική ανακοίνωση του ρωσικού υπουργείου Εξωτερικών.