Σάββατο, 20-Σεπ-2025 20:00
Ο "Γάλλος ασθενής" της Ευρωζώνης

Του Κώστα Ράπτη
Η εβδομάδα αυτή σημαδεύτηκε, σε ό,τι αφορά την Eυρωζώνη, από μια πρωτιά: την (πρόσκαιρη) διαμόρφωση των αποδόσεων των δεκαετών ομολόγων της (κατοχυρωμένης ως "προβληματικής") Ιταλίας κάτω από το επίπεδο αυτών της Γαλλίας. Γεγονός ενδεικτικό του συνδυασμού πολιτικής κρίσης, δημοσιονομικής πίεσης και κοινωνικού αναβρασμού που μαστίζει τη χώρα του Εμανουέλ Μακρόν.
Αρκεί να θυμίσει κανείς ότι εδώ και μία δεκαετία η Γαλλία εμφανίζει διαδοχικά κύματα κοινωνικής αναταραχής (από τη Nuit Debout του 2016 και τα "Κίτρινα Γιλέκα" του 2018), ενώ ο τελευταίος ισοσκελισμένος Προϋπολογισμός χρονολογείται από τη δεκαετία του ’70, με τον τότε υπουργό Οικονομικών που τον συνέταξε να περιφέρεται, αιωνόβιος πλέον, στα κανάλια ως μέγα αξιοθέατο.
Τα αριθμητικά δεδομένα είναι εύγλωττα: το γαλλικό δημόσιο χρέος ανέρχεται στο 114% του ΑΕΠ (έναντι ορίου 60% που προβλέπει το Σύμφωνο του Μάαστριχτ), ενώ το δημοσιονομικό έλλειμμα ανέρχεται φέτος στο 5,8%, με τη χώρα να έχει τεθεί από πέρσι σε καθεστώς αυξημένης επιτήρησης από την Κομισιόν.
Ο Σεμπαστάν Λεκορνί, τέταρτος κατά σειρά πρωθυπουργός της μοιραίας δεύτερης μακρονικής πενταετίας, βρέθηκε, προτού καλά-καλά αναλάβει καθήκοντα, αντιμέτωπος με μαζικές αντιδράσεις εναντίον της λιτότητας, που αποτελεί το κεντρικό χαρακτηριστικό του εκπονούμενου Προϋπολογισμού του 2026.
Όμως, σε αντίθεση με το αμέσως προηγούμενο κύμα κινητοποιήσεων της 10ης Σεπτεμβρίου, το οποίο είχε προκύψει αρχικά από ζύμωση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης διά της πρωτοβουλίας "Ας μπλοκάρουμε τα πάντα!", αυτό που συνέβη την Πέμπτη ήταν η συνένωση των δυνάμεων (για πρώτη φορά μετά το 2023) και των οκτώ εργατικών ομοσπονδιών της Γαλλίας, ενώ υπήρξαν και άλλες δράσεις, όπως οι αποκλεισμοί δρόμων και οι καταλήψεις σχολείων από μαθητές.
Υπολογίζεται ότι πάνω από 1 εκατομμύριο άτομα συμμετείχαν, κατά τους συνδικαλιστές, στις περίπου 250 απεργιακές συγκεντρώσεις σε όλη τη χώρα, ενώ δεν έλειψαν και τα επεισόδια βίας, κυρίως στην περιοχή του Παρισιού, με τις αστυνομικές αρχές να κάνουν ενίοτε εκτεταμένη χρήση δακρυγόνων και να ανακοινώνουν την προσαγωγή περίπου 150 ατόμων.
"Ο Προϋπολογισμός θα αποφασισθεί στους δρόμους", διαμήνυσαν οι απεργοί. Και αν αυτό μπορεί απλώς να θεωρηθεί υπερφίαλη ρητορική, παραμένει ανοικτό το ερώτημα κατά πόσον ο Προϋπολογισμός θα εγκριθεί εκεί όπου προβλέπεται θεσμικά, δηλαδή στο Κοινοβούλιο.
Ο προερχόμενος από την Κεντροδεξιά Λεκορνί, μέχρι τώρα υπουργός Άμυνας, συνέχισε τις επαφές του με τις ηγεσίες των πολιτικών κομμάτων, στο πλαίσιο των προσπαθειών του για την εξασφάλιση της στήριξης ή έστω της ανοχής της πλειοψηφίας των μελών της Γαλλικής Εθνοσυνέλευσης στο υπό διαμόρφωση νέο κυβερνητικό σχήμα. Ο νεοδιορισθείς πρωθυπουργός συναντήθηκε την Πέμπτη με την ηγεσία του Σοσιαλιστικού Κόμματος, ο γραμματέας του οποίου, Ολιβιέ Φορ, άφησε να εννοηθεί, μετά τη συνάντηση, πως δεν έμεινε ικανοποιημένος από αυτά που άκουσε. Οι ψήφοι των Σοσιαλιστών βουλευτών είναι καθοριστικής σημασίας για τη διαμόρφωση των πλειοψηφιών στο πλαίσιο της Γαλλικής Εθνοσυνέλευσης.
Υπενθυμίζεται ότι ήδη από το 2022 το προσκείμενο στον Μακρόν κοινοβουλευτικό μπλοκ είχε απολέσει την πλειοψηφία, ενώ μετά τις ευρωεκλογές του 2024 και την πρωτοβουλία του ενοίκου των Ηλυσίων να προκηρύξει εν μέσω θέρους πρόωρες βουλευτικές εκλογές η Γαλλική Εθνοσυνέλευση είναι πρακτικά τριχοτομημένη ανάμεσα στις δυνάμεις της (Κεντρο)αριστεράς που πρώτευσαν, τους συμμάχους του προέδρου και τον ακροδεξιό Εθνικό Συναγερμό των Μαρίν Λεπέν και Ζορντάν Μπαρντελά. Η νομοθέτηση συχνά γίνεται διά της προσφυγής στο άρθρο 49.3 του Συντάγματος (ήτοι το γαλλικό αντίστοιχο της πράξης νομοθετικού περιεχομένου), ενώ αλλεπάλληλες είναι οι καταθέσεις προτάσεων μομφής, ώστε να συμπαρασυρθούν τα επίμαχα νομοθετήματα.
Το ότι ο Εθνικός Συναγερμός αποφεύγει να στηρίζει προτάσεις μομφής της Αριστεράς και αντιστρόφως αποτελεί το μυστικό της παραμονής των κυβερνήσεων μειοψηφίας στην εξουσία, αλλά όχι και απόλυτο κανόνα: η σύμπραξη των δύο "άκρων" στο γύρισμα του έτους επέφερε την πτώση της κυβέρνησης Μπαρνιέ, ενώ ο επόμενος πρωθυπουργός, Φρανσουά Μπαϊρού, επέλεξε να επιδιώξει ο ίδιος την επιβεβαίωση της εμπιστοσύνης του Κοινοβουλίου εν όψει επερχόμενου Προϋπολογισμού, με αποτέλεσμα να προκαλέσει την προ ημερών πτώση του (σε μια κίνηση "ηρωικής εξόδου", όπως εκτιμούν οι καχύποπτοι, με το βλέμμα στραμμένο στις προεδρικές εκλογές του 2027, στις οποίες ο Μακρόν δεν δύναται να θέσει υποψηφιότητα).
Το πάλαι ποτέ "Νέο Λαϊκό Μέτωπο" αποτελεί βέβαια παρελθόν, με τους Σοσιαλιστές να έχουν διαχωρίσει τη θέση τους από την υπό τον Ζακ-Λικ Μελανσόν "Ανυπότακτη Γαλλία" της ριζοσπαστικής Αριστεράς. Ωστόσο, παρά την προθυμία τους να αποτελέσουν μέρος μιας επόμενης κυβερνητικής συμμαχίας, εξακολουθούν να αποκλείονται από τον Μακρόν, ο οποίος, στις αλλεπάλληλες εντολές σχηματισμού κυβέρνησης που υποχρεώνεται να δίνει, επιμένει να επιλέγει πρωθυπουργούς από το δικό του μπλοκ, και μάλιστα εκείνα τα πρόσωπα που θα γίνονταν ευκολότερα ανεκτά από τον Εθνικό Συναγερμό.
Εννοείται ότι η "Ανυπότακτη Γαλλία", που εστιάζει στην απαίτηση απομάκρυνσης του ίδιου του προέδρου, έχει προαναγγείλει κατάθεση πρότασης μομφής στην κυβέρνηση Λεκορνί, προτού καν αυτή συγκροτηθεί.
Και ενώ η διέξοδος της προκήρυξης νέων βουλευτικών εκλογών είναι πλέον θεσμικά εφικτή, μετά την παρέλευση δωδεκαμήνου από τις προηγούμενες, πολιτικά το σενάριο αυτό αποκλείεται, καθώς οι κάλπες δεν αναμένεται να δώσουν ανατροπή των συσχετισμών (πέρα από την περαιτέρω μείωση των εδρών του προεδρικού μπλοκ, το οποίο στον περσινό δεύτερο γύρο είχε στηριχθεί από την Αριστερά, σε όσες περιφέρειες η αναμέτρηση δινόταν με την Ακροδεξιά).
Το βαθύτερο πρόβλημα έγκειται στο γεγονός ότι, μετά το "κλείδωμά" της σε κοινό νόμισμα με τη Γερμανία, η Γαλλία δεν έχει άλλα εργαλεία αντιμετώπισης της υποχώρησης της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων από τα δημοσιονομικά. Αλλά στην προνομιακή φορολογική αντιμετώπιση των επιχειρήσεων ήρθε να προστεθεί επί του νυν προέδρου και η εμμονή στη φοροαπαλλαγή του ίδιου του μεγάλου πλούτου, καθιστώντας μονόδρομο την περικοπή των (υψηλότερων στην Ευρωζώνη) κοινωνικών παροχών.
Σε αυτό το τοπίο, ωστόσο, η χώρα του Μακρόν δηλώνει έτοιμη να πρωταγωνιστήσει στον επανεξοπλισμό της Ευρώπης, διαθέτοντας 413 δισ. ευρώ για να εκσυγχρονιστεί ο πυρηνικός εξοπλισμός της Γαλλίας, σε συνδυασμό με νέες τεχνολογίες μη επανδρωμένων αεροσκαφών και έμφαση στις υπηρεσίες πληροφοριών, αλλά και στην τεχνητή νοημοσύνη. Πρόκειται για το ήμισυ περίπου του ποσού που προβλέπεται να διοχετευθεί πανευρωπαϊκά στην άμυνα μέχρι το 2030, καθώς η γαλλική στρατιωτική βιομηχανία είναι η τελευταία εναπομείνασα σε ακμαία κατάσταση στην ήπειρο. Οι δε δαπάνες επανεξοπλισμού εξαιρούνται, σε ποσοστό μέχρι 1,5% ετησίως, από τους κοινοτικούς δημοσιονομικούς περιορισμούς, που γίνονται όλο και πιο αισθητοί στη δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρωζώνης.