Ενσωμάτωση Οδηγίας για ποινικά αδικήματα - Απορρίφθηκε από τη ΝΔ η ένσταση αντισυνταγματικότητας του άρθρου 18

Κατά πλειοψηφία απορρίφθηκε η ένταση αντισυνταγματικότητας που κατέθεσε ο ΣΥΡΙΖΑ κατά του άρθρου 18 του νομοσχεδίου, όπως βελτιώθηκε από τον υπουργό Δικαιοσύνης Γιώργο Φλωρίδη, με το οποίο θεσπίζεται, υπό όρους η δυνατότητα αποκλεισμού κατηγορουμένου από μέρος ή το σύνολο των στοιχείων μιας ποινικής δικογραφίας που τον αφορά, εάν αυτή ενδέχεται να θέσει σε άμεσο και σοβαρό κίνδυνο τη ζωή τρίτου προσώπου ή είναι απολύτως απαραίτητη για την προστασία σημαντικού δημοσίου ή την εθνική ασφάλεια και η οποία εμπεριέχεται στην Οδηγία (ΕE) 2024/1226 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 24ης Απριλίου 2024 για τον ορισμό των ποινικών αδικημάτων και της προστασίας των κυρώσεων περιοριστικών μέτρων της Ένωσης.

Η ένσταση αντισυνταγματικότητας του άρθρου 18 απορρίφθηκε από την κοινοβουλευτική πλειοψηφία της ΝΔ, ενώ όλα τα κόμματα της Αντιπολίτευσης τάχθηκε "υπέρ" τη αντισυνταγματικότητας της διάταξης.

Ο υπουργός Δικαιοσύνης Γιώργος Φλωρίδης απέρριψε τις αιτιάσεις της Αντιπολίτευσης κατά του άρθρου 18, που βάσισε την ένταση αντισυνταγματικότητας στο άρθρο 6 της ΕΣΔΑ και στο άρθρο 20 του Συντάγματος. Ανέφερε ότι για το άρθρο 6 της ΕΣΔΑ υπάρχουν επανειλημμένες αποφάσεις από το 2000 έως το 2008 του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, που αναφέρει "ότι το δικαίωμα στην αποκάλυψη σχετικών αποδεικτικών στοιχείων δεν είναι απόλυτο", σημειώνοντας ότι "για τις ποινικές υποθέσεις, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, αναφέρει ότι μπορεί να υπάρχουν αντικρουόμενα συμφέροντα όπως είναι η εθνική ασφάλεια, η ανάγκη προστασίας μαρτύρων που διατρέχουν κίνδυνο αντιποίνων και για αυτό σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να είναι αναγκαίο να αποκρύπτονται στοιχεία προκειμένου να διαφυλαχθούν θεμελιώδη δικαιώματα τρίτων".

Ο κ. Φλωρίδης, απευθυνόμενος στους βουλευτές της Αντιπολίτευσης που τους χαρακτήρισε "δικαιωματιστές" τους ρώτησε "σε τι ακριβώς διαφωνείτε με αυτά που έχει αποφανθεί το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο;".

Ο υπουργός υπενθύμισε την προϊστορία της διάταξης αυτής, με την ανάλογη του 2014-2019 που είχε και πάλι με Οδηγία συμπεριληφθεί στην Ποινική μας Δικονομία και ενσωματώθηκε τότε στο εθνικό μας δίκαιο με την ψήφο και των βουλευτών του ΠΑΣΟΚ λέγοντας ότι εκείνη σε σχέση με την σημερινή δεν είχε: τον σαφή προσδιορισμό ότι μόνο δικαστές και εισαγγελείς μπορούν να περιορίσουν την πρόσβαση κατηγορουμένου στην δικογραφία. Δεν είχε την ευθεία παραπομπή στις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Δικαιωμάτων του Ανθρώπων όπως η παρούσα. Δεν προέβλεπε πως σε περίπτωση ενδεχόμενης προφυλάκισης του κατηγορουμένου δεν μπορεί να του περιοριστεί η πρόσβαση στην δικογραφία. Δεν παρείχε την δυνατότητα στον κατηγορούμενο να προσφύγει στο Δικαστικό Συμβούλιο για να προσβάλει την απαγόρευσή της πρόσβασής του στην δικογραφία.

Ο κ. Φλωρίδης είπε ότι "ο δικαστής και ο εισαγγελέας θα πρέπει να μπορεί να προστατέψει τη ζωή των μαρτύρων σε σοβαρές υποθέσεις όπως είναι αυτές που αφορούν τρομοκρατικές ομάδες ή των κυκλωμάτων ναρκεμπόρων". Ο υπουργός καταλόγισε στους βουλευτές της Αντιπολίτευσης ότι "εσάς τους δικαιωματιστές με αυτά που λέτε, οι ζωές των μαρτύρων δεν σας ενδιαφέρουν. Ο ατελείωτος υποτιθέμενος δικαιωματισμός σας στην πραγματικότητα εξαντλείται στην προστασία των δικαιωμάτων των δολοφόνων. Είστε παντελώς αδιάφοροι κατά πόσο θα κινδυνεύσουν οι ζωές κάποιων άλλων αθώων ανθρώπων, που θέλουν να συμβάλουν στην αποκάλυψη της αλήθειας"

Απευθυνόμενος στον ΣΥΡΙΖΑ, ο κ. Φλωρίδης είπε "εσάς σας ενδιαφέρουν μόνο τα δικαιώματα των σκληρών εγκληματιών" για αυτό και "το 2015, με το νόμο Παρασκευόπουλου, της κυβέρνησης Τσίπρα και με πρόεδρο της Βουλής την κυρία Κωνσταντοπούλου αποφυλακίστηκε όλο το βαρύ έγκλημα της χώρας" και συμπλήρωσε πως "αυτή διάταξη αποκαλύπτει τις προτιμήσεις σας".

Για δε την αρνητική στάση του ΠΑΣΟΚ στην διάταξη του άρθρου 18 ο υπουργός σχολίασε "πως δεν περίμενα 11 χρόνια μετά να έρθει και να καταψηφίσει σε κάτι που είχε εισηγηθεί ως Κυβέρνηση. Και μάλιστα όταν η τότε διάταξη είχε λιγότερες εγγυήσεις. Στην πραγματικότητα αυτό που μας λέει σήμερα το ΠΑΣΟΚ αναδρομικά, είναι πως όσα είχε ψηφίσει τότε ως Κυβέρνηση ήταν αντισυνταγματικά!".

Νωρίτερα, ο εισηγητής του ΣΥΡΙΖΑ Θεόφιλος Ξανθόπουλος υποστήριξε την ένταση της Αντισυνταγματικότητας "ως μια αυτονόητη πρωτοβουλία σε μια ρύθμιση που αλλάζει ουσιαστικά το υφιστάμενο δικαιικό καθεστώς για τον κατηγορούμενο, περιστέλλοντος ουσιαστικά στα δικαιώματα του κατηγορουμένου." Ο κ. Ξανθόπουλος είπε ότι με την διάταξη αυτή "κατά την άποψή μας παραβιάζεται κατάφορα το δικαίωμα ακροάσεως του κατηγορουμένου στην ποινική δίκη, ειδικότερα το άρθρο 20 του Συντάγματος και στο δικαίωμα δίκαιης δίκης άρθρο 6 της ΕΣΔΑ". Ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ ανέφερε ότι "παρόμοιο περιεχόμενο διάταξης είχε θεσπιστεί με το Ν. 4236/2014 άρθρο 12, αλλά καταργήθηκε με το νέο ΚΠΔ το 2019, καθώς κρίθηκε ως αχρείαστη, ασύμβατη με το συναφές υποκείμενο νομικό πλαίσιο". Ο κ. Ξανθόπουλος, υπενθύμισε ότι και τότε το 2014 - 2019 είχαν εκφραστεί επικριτικά και σημαντικοί καθηγητές ποινικού δικαίου και συμπλήρωσε ότι "δεν εφαρμόστηκε ούτε μια φορά". Ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ αναγνώρισε ότι "το Σύνταγμα μπορεί να μην απαγορεύει στον κοινό νομοθέτη να καθορίζει τον τρόπο άσκησης του δικαιώματος ακρόασης του κατηγορουμένου, εάν ο τρόπος αυτός δεν περιορίζει τα δικαιώματά του και δεν αναιρεί την ουσία τους. Μάλιστα εάν τεθούν περιορισμοί αυτοί δεν πρέπει να οδηγούν άμεσα ή έμμεσα σε κατάλυση προστατευόμενου ατομικού δικαιώματος". Ο ύποπτος ή ο κατηγορούμενος θα πρέπει , υπογράμμισε ο κ. Ξανθόπουλος "πρέπει να είναι σε θέση να εκφράσει τις απόψεις του και να αντικρούσει κάθε κατηγορία και κάθε επιβαρυντικό στοιχείο". Σχετικά με τον ισχυρισμό ότι το άρθρο 18 είναι δεσμευτικό ως προς την Οδηγία της ΕΕ που ενσωματώνεται, ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ σχολίασε ότι η παρούσα Οδηγία έχει ακριβώς το αντίθετο πνεύμα με τον περιορισμό ή την περιστολή δικαιωμάτων. Ο εισηγητής της πρότασης του ΣΥΡΙΖΑ είπε ότι στην διατύπωση του άρθρου 18 δεν ορίζεται για πόσο διάστημα και σε ποιο ακριβώς διαδικαστικά στάδια θα υπάρχει αυτός ο αποκλεισμός. Δεν εξαιρούνται περιπτώσεις πλημμελημάτων δηλαδή ελαφριών εγκλημάτων.

Ο βουλευτής της ΝΔ Δημήτρης Καιρίδης απέρριψε την ένσταση αντισυνταγματικότητας είπε ότι "σήμερα, η συγκεκριμένη ρύθμιση ισχύει σε όλες τις χώρες - μέλη της ΕΕ με εξαίρεση μιας χώρας". Η διάταξη αυτή, πρόσθεσε ο κ. Καιρίδης, "στόχο έχει να προστατεύονται ύψιστα αγαθά όπως είναι για παράδειγμα η δημόσια ασφάλεια". Η ρύθμιση αυτή, θύμισε ο βουλευτής της ΝΔ "είχε θεσπιστεί το 2014, με Οδηγία του 2012 από την συγκυβέρνηση Σαμαρά - Βενιζέλου ( αυτό έχει σημασία για το τι θα κάνει το ΠΑΣΟΚ σήμερα) και ίσχυσε μέχρι την αλλαγή των Ποινικών Κωδίκων το 2019 επί της κυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ". Ο κ. Καιρίδης επισήμανε ότι στο άρθρο 18 εισάγονται μια σειρά από συγκεκριμένες εγγυήσεις" και σταχυολόγησε έξι περιορισμούς που είναι "η απαγόρευση πρόσβασης αφορά μόνο την προδικασία και όχι την κύρια δίκη, άρα κανείς δεν πρόκειται να καταδικαστεί, χωρίς να έχει πρόσβαση την κατηγορία του. Ο όποιος αποκλεισμός θα πρέπει να είναι πλήρως εμπεριστατωμένος και αιτιολογημένος. Τον αποφασίζει Δικαστικό Συμβούλιο. Η άρνηση αυτή θα πρέπει να συμβατή με όσα ορίζονται στην Σύμβαση Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και τη νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου του Στραβούργου. Η απαγόρευση μπορεί να γίνει για πολύ συγκεκραμένα αδικήματα με υπέρ ατομικό χαρακτήρα όπως είναι η διαφθορά, η τρομοκρατία. Παρέχεται σε αντίθεση με την διάταξη του 2014 δίνεται η δυνατότητα στον κατηγορούμενό να υποβάλλει αντιρρήσεις και να οδηγηθεί η απόφαση απαγόρευσης σε νέα δικαστική κρίση". Ο βουλευτής της ΝΔ υποστήριξε ότι με όλες αυτές τις εγγυήσεις υπερκαλύπτονται οι εγγυήσεις των δικαιωμάτων του κατηγορούμενου και δεν "υπάρχει κανένας πιο ευαίσθητος από εμάς σε αυτά τα δικαιώματα". Κάλεσε μάλιστα το ΠΑΣΟΚ "να μην ακυρώσει τον εαυτόν του που το 2014 είχε υπερψηφίσει την ανάλογη διάταξη από έναν μόνο και μόνο υπερβάλλοντα αντιπολιτευτικό ζήλο"

Ο κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος του ΠΑΣΟΚ - ΚΙΝΑΛ Δημήτρης Μάντζος τάχθηκε υπέρ της αντισυνταγματικότητας του άρθρου τόσο όπως είπε "σε δύο άξονες, νομικό και πολιτικό- δικαιοπρακτικό". Στο νομικό επίπεδο είπε ότι "κάθε περιορισμός στο δικαίωμα πρόσβασης του κατηγορουμένου στην δικογραφία θίγει το δικαίωμα της ακροάσεως σύμφωνα με τις ευρωπαϊκές και εθνικές εγγυητικές διατάξεις". Επεσήμανε ότι τόσο από τον δημόσιο διάλογο όσο και με ενάργεια σημείωσε ο νομικός κόσμος στα υπομνήματά που κατέθεσαν στην Βουλή προκύπτει ότι "υπάρχει σοβαρό ζήτημα μη συμβατότητας του άρθρου 18 του σχεδίου νόμου όπως εισάγεται με το άρθρο 20 του Συντάγματος και το άρθρο 6 της ΕΣΔΑ" και υιοθέτησε την θέση που εξέφρασε στην ακρόαση φορέων η Ολομέλεια των Δικηγορικών Συλλόγων της χώρας. Ο κ. Μάντζος είπε ότι ο όρος "εθνική ασφάλεια" είναι αόριστος. Υποστήριξε ότι "η Οδηγία δεν έχει στόχο την περιστολή των δικαιωμάτων του κατηγορούμενου όπως εισηγείται η Κυβέρνηση αλλά το ακριβώς αντίθετο την πρόσβαση του κατηγορούμενου στην πρόσβασή του στην δικογραφία" κάτι που καταδεικνύεται στο άρθρο 10 της Οδηγίας. Ο κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος απαντώντας στο "πολιτικο- δικαιοπρακτικό" άξονα της αντίθεσης του ΠΑΣΟΚ στο άρθρο 18 είπε ότι "είναι άστοχη η επίκριση ότι το 2014 το ΠΑΣΟΚ τότε είχε ψηφίσει ανάλογη διάταξη" λέγοντας ότι "δεν υπάρχουν θέσφατα" και "από τότε έχουν συμβεί αδιάληπτα πολλά και σοβαρά πράγματα σε σχέση με το Κράτος δικαίου στην πατρίδα μας. Με κορωνίδα την υπόθεση των υποκλοπών της ΕΥΠ και των κακόβουλων τηλεφωνικών λογισμικών, μια δίδυμη επίθεση σε βάρος αρχηγού κόμματος, υπουργών , αρχηγών των ΕΔ, δημοσιογράφων κ.λ.π πολιτών που εκθέτει διεθνώς την χώρας". Ο κ. Μάντζος ανέφερε ότι κάτω όλα αυτά "δεν έχουμε την παραμικρή ικμάδα εμπιστοσύνης στην Κυβέρνηση σε τέτοιες διατάξεις που φέρνει"

Ο κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος του ΚΚΕ Νίκος Καραθανασόπουλος ανέφερε ότι "το κόμμα του από την πρώτη στιγμή έχει καταγγείλει την σχετική διάταξη τονίζοντας ότι ενισχύει την επίθεση στα δικαιώματα του κατηγορούμενου. Αποτελεί παραβίαση του από ότι απομείνει από το τεκμήριο της αθωότητας". Η διάταξη αυτή είπε ο βουλευτής του ΚΚΕ "δεν είναι κεραυνός εν αιθρία, αντίθετα είναι ένα ακόμη συμπλήρωμα στην ενίσχυση της καταστολής σε περιόδους που επιταχύνεται η πολεμική διαδικασία" Ο κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος του ΚΚΕ είπε "ο πρώτος και κύριος στόχος της ρύθμισης αυτής είναι ο λαός, το εργατικό λαϊκό κίνημα σε μια προσπάθεια να τυλίξετε σε μια κόλλα χαρτί την πάλη και τους αγώνες του λαού, να εντείνεται την καταστολή και την τρομοκρατία" Ο κ. Καραθανασόπουλος σχολιάζοντας τις αντιρρήσεις με το άρθρο 18 των υπολοίπων κομμάτων της Αντιπολίτευσης είπε ότι "παρά την αντάρα που σήμερα σηκώνουν, δεν λένε κουβέντα ότι οι γενικοί όροι που συμπεριλαμβάνονται στην διάταξη είναι βασικό στοιχείο του λεγόμενου Κράτους - Δικαίου της ΕΕ, αξιοποιώντας όλα τα εργαλεία που έχει στην φαρέτρα της". Με την διάταξη αυτή, είπε ο βουλευτής του ΚΚΕ, "επιβεβαιώνεται ότι δεν μπορεί να υπάρχει δίκαιη δίκη στο καπιταλιστικό σύστημα της εκμετάλλευσης του λαού για το Κεφάλαιο"

Ο κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος της Ελληνικής Λύσης Κωνσταντίνος Χήτας είπε ότι θεωρεί και αυτός αντισυνταγματικό το άρθρο 18, αλλά η κοινοβουλευτική αυτή διαδικασία της έντασης αντισυνταγματικότητας "είναι όπως πάντα προσχηματική και ατελέσφορή καθώς αποφασίζει η ότι θέλει η κυβερνητική πλειοψηφία". Ο κ. Χήτας ανέφερε ότι όσο δεν υπάρχει Συνταγματικό Δικαστήριο, που "θα μπορούσε να κρίνει την συνταγματικότητα των νόμων, τότε πάντα θα είμαστε πάντα χαμένοι".

Ο κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος της Νέας Αριστεράς Δημήτρης Τζανακόπουλος υποστήριξε την αντισυνταγματικότητα του άρθρου 18 και είπε ότι εδώ "περιορίζεται το δικαίωμα του κατηγορουμένου με έναν αόριστο και γενικόλογο νομικό τρόπο που θέτει ευθέως τη δίκαιη δίκη κατά παράβαση του άρθρου 20 του Συντάγματος". Ο βουλευτής αντέκρουσε τον ισχυρισμό του κοινοβουλευτικού εκπροσώπου της ΝΔ ότι την διάταξή αυτή την έχουν υιοθετήσει όλες της χώρες της ΕΕ πλην μιας. Χαρακτηριστικά επισήμανε ότι στο γερμανικό δίκαιο προβλέπεται μεν η δυνατότητα περιορισμού, αλλά μόνο για λόγους παρεμπόδισης της έρευνας και όχι για λόγους εθνικής ασφάλειας ή δημοσίου συμφέροντος. Και μόλις ολοκληρωθεί η έρευνα παρέχεται και πάλι στο γερμανικό δίκαιη η πλήρη πρόσβαση στον κατηγορούμενο η πρόσβαση στην δικογραφία. Ο κ. Τζανακόπουλος πρόσθεσε ότι μέσα στο άρθρο 18 όπως αυτό εισάγεται δεν προβλέπεται ότι μόλις ολοκληρωθεί η προδικασία ο κατηγορούμενος θα ανακτήσει το δικαίωμά του πρόσβασης στην δικογραφία. Ο κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος της Ν Αριστεράς είπε ότι δεν συνεπάγεται ότι επειδή υπάρχει νομολογία από το ΕΔΑ αυτή είναι και συμβατή με το εθνικό μας δίκαιο και Σύνταγμα. Η διάταξη του άρθρου 18, υπογράμμισε ο κ. Τζανακόπουλος δεν απορρέει ως υποχρέωση της Οδηγίας.

Η κοινοβουλευτική εκπρόσωπος της Νίκης Ασπασία Κουρουπάκη τάχθηκε και αυτή "υπέρ" της αντισυνταγματικότητας και υποστήριξε ότι ο αποκλεισμός κατηγορουμένου στην δικογραφία που τον αφορά με αόριστες και γενικότερες αιτιολογίες ισοδυναμεί με πλήγμα στο θεμελιώδες δικαίωμα της δίκαιης δίκης" κάτι που "εάν χαθεί, τότε δεν θα μιλάμε για Δικαιοσύνη, αλλά για ερεβώδεις μηχανισμούς εξουσίας" Η διάταξη αυτή, είπε η βουλευτής της Νίκης είναι σε άντίθεση με το άρθρο 20 παρ. 1του Συντάγματος "πλήττεται το κύρος της δικαιοσύνης και κατακρημνίζεται το Κράτος - Δικαίου και μάλιστα με ένα υπουργό Δικαιοσύνης που είναι δικηγόρος" προσθέτοντας πως "γεννιούνται πολλά ερωτήματα" συσχετίζοντας την εισαγωγή αυτού του άρθρου με τις υποθέσεις της τραγωδίας των Τεμπών και των υποκλοπών. Υποστήριξε ότι "η Οδηγία προβάλλει την δυνατότητα της σχετικής θέσπισης και όχι την υποχρέωση".

Η πρόεδρος της Πλεύσης Ελευθερίας Ζωή Κωνσταντοπούλου υποστήριξε την αντισυνταγματικότητα του άρθρου 18 λέγοντας "ότι οι διατάξεις του δεν είναι τόσο περιορισμένες όσο οι περισσότεροι έχουν αντιληφθεί. Είναι πολύ σοβαρότερες και πολύ ευρύτερες. Δεν κατατείνουν μόνο στον περιορισμό των δικαιωμάτων του κατηγορουμένου, αλλά σε περιορισμούς και κεκτημένα δικαιώματα από την εποχή των μεγαλύτερων επαναστάσεων και ιστορικότερων διακηρύξεων ανθρωπίνων δικαιωμάτων". Η κυρία Κωνσταντοπούλου είπε μεταξύ άλλων πως " η διάταξη αυτή, είναι αντίστοιχη με εκείνες που στήθηκαν τα δικαστήρια του Κουαντάναμο, σε διαδικασίες πλήρους άρνησης δικαιώματος που δικαιολογούσαν μέχρι και βασανιστήρια στο όνομα της εθνικής ασφάλειας και της τρομοκρατίας". Η κυρία Κωνσταντοπούλου, παράλληλα αναφέρθηκε εκτενώς στην υπόθεση του κλεισίματος της δικογραφίας των Τεμπών από τον Ανακριτή υποστήριξε πως το άρθρο 18 του νομοσχεδίου που έρχεται σήμερα και θεσπίζεται ο περιορισμός πρόσβασης του κατηγορουμένου στην δικογραφία συμπαρασύρει, σύμφωνα με το άρθρο 107 της ΠΚ, και τα δικαιώματα πρόσβασης σε έγγραφα και στοιχεία της δικογραφίας που υποστηρίζουν την κατηγορία. Αυτό σημαίνει είπε η πρόεδρος της Πλεύσης Ελευθερίας ότι οι γονείς και τα θύματα των Τεμπών με αυτή την διάταξη δεν θα μπορούν να έχουν πρόσβαση στην δικογραφία προκειμένου να διευκολύνετε ακόμα περισσότερο το μπάζωμα του εγκλήματος. Πρόκειται είπε για μια διάταξη ευθείας παρέμβαση και στην υπόθεση των υποκλοπών και του ΟΠΕΚΕΠΕ. Η κυρία Κωνσταντοπούλου είπε ότι το κόμμα της στην συνέχεια θα καταθέσει ένσταση αντισυνταγματικότητα και για το άρθρο 19 του νομοσχεδίου που θεσπίζει τη νομική υπευθυνότητα.

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ