Χειμερία νάρκη ή γεμιστά της επόμενης μέρας;

Του Χρήστου Χωμενίδη

Ποιοι πέφτουν σε χειμερία νάρκη;

Οι αρκούδες. Τα ερπετά. Οι νυχτερίδες και οι σκίουροι. Και ορισμένοι Έλληνες πολιτικοί, ιδίως εάν έχουν διατελέσει πρωθυπουργοί.

Στα ζώα, η χειμερία νάρκη διαρκεί όσο ο χειμώνας. Μόλις πάρουν να λιώνουν τα χιόνια στα βουνά, οι αρκούδες θα χασμουρηθούν, θα τεντωθούν, θα ακούσουν το γουργουρητό του άδειου στομαχιού τους και θα ξεχυθούν σε αναζήτηση τροφής. Μόλις φυσήξει το ανοιξιάτικο αεράκι, τα φίδια θα εγκαταλείψουν τις τρύπες τους. Στους αδένες πίσω από τα μάτια τους, θα έχει συσσωρευθεί επί μήνες δηλητήριο. Αλίμονο σε όποιο θήραμα βρεθεί μπροστά τους…

Οι Έλληνες πρωθυπουργοί πέφτουν σε νάρκη αφού χάσουν την εξουσία. Η κομψή λέξη είναι "αποσύρονται" - αποσύρονται επειδή έλαβαν το μήνυμα της κάλπης. "Δεν θέλω η παρουσία μου να λειτουργήσει ως τροχοπέδη…" λένε μεγαλόψυχα. Ποντάρουν, στην πραγματικότητα, στο ότι ο λαός θα τους νοσταλγήσει. Θα καταλάβει την αξία τους και θα τους καλέσει πίσω.

Ο Ελευθέριος Βενιζέλος υπέστη δεινή και απροσδόκητη ήττα στις εκλογές του 1920. Αγνόησε κάποιες προτροπές, από τη βρετανική πρεσβεία προερχόμενες, να κηρύξει δικτατορία. Παρέδωσε το πηδάλιο στους βασιλόφρονες και αναχώρησε για το Παρίσι. Σε λιγότερο από δύο χρόνια, η Σμύρνη καιγόταν. Δέχθηκε κατόπιν εκκλήσεων να διαπραγματευτεί τη συνθήκη της Λωζάνης μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή. Την υπέγραψε εκπροσωπώντας την Ελλάδα, στις 24 Ιουλίου 1923. Στις εκλογές της 16ης Δεκεμβρίου, στις οποίες ο Βενιζέλος δεν ήταν υποψήφιος βουλευτής, οι Λαϊκοί απείχαν και το κόμμα του, των Φιλελευθέρων, έλαβε 50,7%. Τον Ιανουάριο του 1924, ορκίστηκε πρωθυπουργός.

Έπρεπε δηλαδή να συμβεί μια κολοσσιαία συμφορά, να αφανιστούν οι Έλληνες από τον Πόντο κι από τα παράλια της Ιωνίας για να επιστρέψει ο Βενιζέλος.

Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής τα βρόντηξε τον Ιούνιο του 1963, μετά τη δολοφονία του Γρηγόρη Λαμπράκη, αφού συγκρούστηκε σφοδρότατα με το Παλάτι και είπε το περίφημο "Ποιος Κυβερνάει αυτόν τον Τόπο;" Στις εκλογές του Νοεμβρίου επανήλθε και ηγήθηκε της ΕΡΕ, η οποία έχασε με 3% διαφορά από την Ένωση Κέντρου. Τον Φεβρουάριο του 1964, ο Γεώργιος Παπανδρέου κατήγαγε θρίαμβο, συγκέντρωσε 52.7%. Ενάμισι χρόνο αργότερα συνέβη η Αποστασία, που οδήγησε στη Χούντα.

Επί ένδεκα ολόκληρα χρόνια ο Καραμανλής ιδιώτευε σε ένα διαμέρισμα στη λεωφόρο Φος στο Παρίσι. Οι δηλώσεις του για τα ελληνικά πράγματα στάθηκαν αραιές και μετρημένες. Κατέκρινε ασφαλώς τους δικτάτορες. Ακόμα όμως και αν προσέβλεπε στην προσωπική του επαναδραστηριοποίηση, ουδόλως την προετοίμαζε. Εάν είχε πετύχει η "πολιτικοποίηση" των Παπαδόπουλου-Μαρκεζίνη, η Ιστορία θα είχε προσπεράσει τον Καραμανλή. Πολιτικός που είναι ακόμα εν ενεργεία έχει πει σε εμένα προσωπικά ότι το βράδυ του Πολυτεχνείου τον είχε εκλιπαρήσει να μπει σε ένα αεροπλάνο και να έρθει στην Αθήνα. Δεν εισακούστηκε. Οκτώ μήνες αργότερα, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής προσγειώθηκε στο Ελληνικό ως Μεσσίας. Αφού είχαν εισβάλει οι Τούρκοι στην Κύπρο, η χώρα βρισκόταν στα πρόθυρα του πολέμου και η γενική επιστράτευση που είχαν κηρύξει τα ανδρείκελα του Ιωαννίδη είχε αποτύχει παταγωδώς.

Η Μεταπολίτευση συνέβη, η Τρίτη Ελληνική Δημοκρατία οικοδομήθηκε, στις στάχτες της δεύτερης κατά τον 20ό αιώνα εθνικής μας τραγωδίας.

Εδώ και μήνες συζητιέται η επιστροφή του Αλέξη Τσίπρα. Όσα γράφω παραπάνω ακυρώνουν, πιστεύω, κάθε σύγκριση με πολιτικές νεκραναστάσεις του παρελθόντος. 

Πρώτον, ο κύριος Τσίπρας δεν έπεσε ποτέ σε χειμερία νάρκη. Λαγοκοιμάται απλώς. Κάποιος κακεντρεχής θα έλεγε ότι παριστάνει τον ψόφιο κοριό. Όποτε το κρίνει αναγκαίο είτε σκόπιμο για τον ίδιο, παρεμβαίνει δημόσια. 

Δεύτερον, η πατρίδα μας δεν φαίνεται προσώρας να κινδυνεύει από καμία -Θεός φυλάξοι- καταστροφή.

Τρίτον και κυριότερον; Οι ιστορικοί ηγέτες αξιοποίησαν τα χρόνια της αναγκαστικής αποστρατείας τους για να ανανεωθούν σε βάθος, να καλλιεργηθούν περαιτέρω, να επαναπροσδιορίσουν τους στόχους του έθνους. 

Ο Ελευθέριος Βενιζέλος προσαρμόστηκε ιδιοφυώς στα νέα δεδομένα, έτεινε κλάδον ελαίας προς την Τουρκία, συμφιλιώθηκε πανηγυρικά με τον Κεμάλ και εξασφάλισε ήρεμα νερά μέχρι το 1955. Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής προετοίμασε μέσα σε έξι χρόνια την Ελλάδα για την επόμενη χιλιετία. Έκλεισε τις πληγές του παρελθόντος - το γλωσσικό, το καθεστωτικό, εν μέρει και το εμφύλιο τραύμα με τη νομιμοποίηση του ΚΚΕ. Και πέτυχε την ένταξή μας στην ΕΟΚ. Ακόμα και ο Ανδρέας Παπανδρέου, παρά την κλονισμένη του υγεία, έθεσε από το 1993 μέχρι το 1996 τα θεμέλια του εκσυγχρονισμού που επρόκειτο να υλοποιήσει -με παλινωδίες έστω και αντιφάσεις- ο Κώστας Σημίτης. 

Έχει ο Αλέξης Τσίπρας αναστοχαστεί και αναθεωρήσει; Από όσο αντιλαμβάνομαι, όλος του ο γκαϊλές -τι ωραία λέξη για τον καημό!- είναι να δικαιώσει τα πεπραγμένα του τη δεκαετία της κρίσης. Ιδίως δε κατά το καλοκαίρι του 2015. Κομίζει στον δημόσιο χώρο καινούργιες ιδέες που τον έχουν συνεπάρει; Δεν άκουσα, δεν διάβασα καμία.

Ένα κενό χαρισματικής ηγεσίας διαπιστώνει, στον χώρο που εκτείνεται από το Πασόκ μέχρι την Πλεύση Ελευθερίας. Κι ένα "rebranding” δηλαδή ανακαίνιση του εαυτού του επιχειρεί υπό την καθοδήγηση ειδικών. Ώστε να προβληθεί ως ο αντίπαλος πόλος του ταχέως φθειρόμενου -δημοσκοπικά τουλάχιστον- Κυριάκου Μητσοτάκη.

Έχει ελπίδες επιτυχίας; Για να απαντήσω, πρέπει να ξεχάσω τον παραλληλισμό με τη χειμερία νάρκη. Και να θυμηθώ τον φίλο μου, εξαιρετικό σεφ, Αριστοτέλη Μέγκουλα. 

Στο εστιατόριο του στην Κέρκυρα (συγχωρήστε μου την "τοποθέτηση προϊόντος", την αξίζει και με το παραπάνω), στο Pomo D’Oro, σερβίρει ο Μέγκουλας ένα έδεσμα που το ονομάζει "γεμιστά της επόμενης μέρας". Νοστιμότατα, ξυπνούν παιδικές μας αναμνήσεις, από την εποχή που στα νοικοκυριά δεν πεταγόταν τίποτα, τίποτα δεν περιφρονούνταν ως δήθεν αποφάγι. 

Τα έχει ωστόσο ο Αριστοτέλης, τα γεμιστά, στα πρώτα πιάτα. Για να σου ανοίγουν την όρεξη. Το κυρίως, το χορταστικό μενού, έπεται.-         

* Ο Χρήστος Χωμενίδης είναι συγγραφέας