Εκλογολογίες και κομματικοί σχεδιασμοί

Του Μανόλη Καψή

Τα δημοσιογραφικά ρεπορτάζ κινούνται σε προεκλογικούς ρυθμούς. Πώς θα προσεγγίσει ο Μητσοτάκης τους αναποφάσιστους, οι σκέψεις που γίνονται στο Μαξίμου για αλλαγή του εκλογικού συστήματος και πάει λέγοντας. Σε σημείο να γίνεται λόγος ακόμα και για πρόωρες εκλογές. Μοιάζει και είναι σενάριο επιστημονικής φαντασίας.

Ακόμα και η αναμενόμενη εμφάνιση του Κυριάκου Μητσοτάκη στη ΔΕΘ με τις γνωστές παροχές του Σεπτεμβρίου εντάσσεται πάντως, σύμφωνα με το ρεπορτάζ, σε μια εκλογική στρατηγική. Να καταφέρει να "ρεφάρει" λίγο στις δημοσκοπήσεις, να πλησιάσει λέει το 30%, ώστε από εκεί να μπορέσει να διεκδικήσει το ποσοστό που απαιτείται για την αυτοδυναμία. Δηλαδή, μπορεί η σημερινή κυβέρνηση, με δεδομένη τη φθορά της — έτσι όπως αποτυπώνεται σε όλες τις μετρήσεις και τις αναλύσεις — να ελπίζει ότι θα διεκδικήσει την αυτοδυναμία; Να πλησιάσει έστω το 38% του εκλογικού σώματος; Ακόμα και επισείοντας, χωρίς να είναι λάθος η επισήμανση, τουναντίον, τον κίνδυνο της πολιτικής αστάθειας και των οικονομικών κινδύνων που ένα πολιτικό αδιέξοδο συνεπάγεται, το σχέδιο μοιάζει τελείως απίθανο.

Τα προεκλογικού τύπου πάντως ρεπορτάζ επιμένουν. Ένα από τα τελευταία θέματα αφορούσε τους αναποφάσιστους. Ποιοι είναι, πόσοι είναι, τι πιστεύουν και πώς μπορούν τα κόμματα και ειδικά η κυβέρνηση να τους προσεγγίσουν. Υπολογίζονται κοντά στο 15% του εκλογικού σώματος και, προφανώς, όπως κερδίσει τη μερίδα του λέοντος από αυτό το ποσοστό, θα κερδίσει πιθανώς και τις εκλογές. Είναι νέοι σε ηλικία, κάτω από τα 40, οι γυναίκες είναι περισσότερες και άλλοι έχουν στο παρελθόν ψηφίσει Μητσοτάκη αλλά τώρα το σκέφτονται (περίεργο), ενώ άλλοι έχουν ψηφίσει ΣΥΡΙΖΑ και τώρα τα ξανασκέφτονται (αυτό και αν είναι περίεργο). Υπάρχουν βέβαια και ψηφοφόροι άλλων κομμάτων που εμφανίζονται εξίσου απαισιόδοξοι και απογοητευμένοι (γιατί άραγε;).

Πολλοί όμως είναι αυτοί που δηλώνουν μεν αναποφάσιστοι, αλλά στις τελευταίες εκλογές δεν πήγαν καν να ψηφίσουν. Και αυτοί που δεν ψηφίζουν πια στις εκλογές είναι εκατομμύρια ψηφοφόροι. Ενδεικτικά, στις εκλογές του 2009 ψήφισαν 7 εκατομμύρια ψηφοφόροι, στις εκλογές του Μαΐου του 2023, έξι εκατομμύρια. Μπορούν αυτούς τους αποστασιοποιημένους ψηφοφόρους να τους κερδίσουν πίσω τα κόμματα; Μοιάζει απίθανο.

Αυτούς τους απογοητευμένους από το πολιτικό σύστημα ψηφοφόρους θα τους προσεγγίσει και θα τους κερδίσει η φθαρμένη από τα σκάνδαλα και τις δικαστικές περιπέτειες σημερινή κυβέρνηση; Πολύ αμφιβάλω. Μπορεί να ελπίζει σε καλύτερη τύχη το ΠΑΣΟΚ του Νίκου Ανδρουλάκη, ένα remake του παλαιού ΠΑΣΟΚ της Αλλαγής; Που εξαντλεί την εφευρετικότητά του σε έναν κατάλογο γκρίνιας και κατηγοριών εναντίον της κυβέρνησης; Επίσης αμφιβάλω. Μήπως θα έχει καλύτερη τύχη ο Αλέξης Τσίπρας με το νέο κόμμα που ετοιμάζει, αν το σχεδιάζει γι’ αυτές τις εκλογές; Εκείνοι δηλαδή που ζητούν κάτι νέο στην πολιτική, θα το βρουν στην επανεμφάνιση του παλαιού Τσίπρα με νέα ενδύματα;

Το άλλο μεγάλο θέμα είναι το εκλογικό σύστημα. Μήπως μια δόση ακόμα πιο ενισχυμένης αναλογικής μπορεί να επιτρέψει την αυτοδυναμία; Μήπως η λύση για τον κίνδυνο της πολιτικής αστάθειας και του αδιεξόδου — αφού στην Ελλάδα κανείς δεν συνεργάζεται με κανέναν και κανένα κόμμα δεν συνεργάζεται με κανένα κόμμα — είναι ένα μπόνους 50 εδρών για το πρώτο κόμμα, όποιο κι αν είναι, όσο χαμηλό κι αν είναι το ποσοστό του; Ο πρωθυπουργός λέει ότι το αποκλείει, αλλά το συζητούν όλοι οι γύρω του και το θέλουν και οι βουλευτές. Προφανώς. Πώς αλλιώς θα επανεκλεγούν;

Υπήρξε μάλιστα και αρθρογραφία, με σοβαρούς σχολιαστές να διατυπώνουν την άποψη ότι ανάμεσα στην τήρηση μιας πρωθυπουργικής υπόσχεσης και στην πολιτική ανωμαλία, είναι καλύτερο για τον πρωθυπουργό να αθετήσει μια υπόσχεση. Σιγά. Πρώτη φορά θα είναι; (Αυτό είναι δικό μου σχόλιο, όχι των αρθρογράφων). Χωρίς φυσικά να είναι καθόλου βέβαιο, ακόμα και στο ενδεχόμενο αλλαγής του εκλογικού συστήματος, ότι η Νέα Δημοκρατία θα είναι σε θέση να κερδίσει την απόλυτη πλειοψηφία των εδρών.

Με το βλέμμα στις επερχόμενες εκλογές ερμηνεύονται και οι τελευταίες εκρήξεις του κυβερνητικού εκπροσώπου, κυρίως εναντίον του ΠΑΣΟΚ και ειδικά εναντίον του Αλέξη Τσίπρα. Πώς αλλιώς "θα μαζέψει" τον κόσμο της η κυβέρνηση και το κυβερνών κόμμα, αν δεν πολωθούν τα πράγματα, φανατιστούν οι ψηφοφόροι, ξυπνήσουν οι κομματικές ταυτίσεις; Αν δεν στηθεί ένας "μπαμπούλας" να τρομάξει το παραδοσιακό κοινό της παράταξης; Πιθανότατα δεν περιποιεί ιδιαίτερη τιμή στην κυβέρνηση να επικαλείται μονίμως το επιχείρημα ότι οι "άλλοι είναι χειρότεροι", αλλά ως ένα σημείο το κόλπο πιάνει. Το αντισύριζα μέτωπο είναι εκεί εν υπνώσει, ο κ. Τσίπρας είναι ικανός να το επαναφέρει στη ζωή.

Δηλαδή, υπάρχει και ενδεχόμενο πρόωρων εκλογών; Αυτό μοιάζει και είναι σενάριο επιστημονικής φαντασίας. Όχι βέβαια γιατί διαψεύδει όλα τα ευφάνταστα σχετικά σενάρια ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, ούτε γιατί ο πρωθυπουργός θεωρεί την εξάντληση της θητείας θέμα προσωπικής αξιοπιστίας. Ούτε γιατί η προσφυγή σε πρόωρες εκλογές πρέπει να συνοδεύεται από μια πραγματική αιτία· διαφορετικά οι ψηφοφόροι πολλές φορές τιμωρούν τον επισπεύδοντα και τη μικροκομματική του σκοπιμότητα. Κυρίως γιατί υπό τις παρούσες συνθήκες οι προοπτικές της κυβέρνησης μοιάζουν απογοητευτικές και δεν ξέρω κανέναν πρωθυπουργό και καμία κυβέρνηση που να βάζουν στη λοταρία την εξουσία που ήδη διαθέτουν.

Μπορεί να αλλάξει τόσο ριζικά το κλίμα σε δύο χρόνια ώστε να αποφύγουμε το αδιέξοδο που μοιάζει να υπόσχονται οι σημερινοί συσχετισμοί; Απίθανο, αλλά κανείς δεν ξέρει τι μπορεί να προκύψει σε ένα τόσο ασταθές διεθνές περιβάλλον.