Η αφιέρωση της Μαρίας Φαραντούρη στη Λίνα Μενδώνη

Του Μανόλη Καψή

Μέγα θόρυβο προκάλεσε στα social media η κίνηση της Μαρίας Φαραντούρη να αφιερώσει στην υπουργό Πολιτισμού ένα τραγούδι του Θεοδωράκη από το Άξιον Εστί, το πολύ γνωστό "Της αγάπης αίματα". Διάφοροι κοινωνικοί αγωνιστές του πληκτρολογίου, αυτοί που σκοτώνουν την ώρα τους διαφημίζοντας αυτάρεσκα στο facebook την πολιτική τους ευαισθησία και την ηρωική τους ιδιοσυγκρασία, νομίζοντας ότι γράφουν σε "σαμιζντάτ" (και προσδοκώντας εναγωνίως καρδούλες και αποδοχή, κυρίως αποδοχή), εξέφρασαν τον αποτροπιασμό τους για το γεγονός ότι η τραγουδίστρια – σύμβολο της αντίστασης – συμβιβάστηκε με την εξουσία. Και ποια εξουσία…

Ένας μάλιστα έφθασε στο σημείο να διαπιστώσει ότι αυτή η απλή αφιέρωση ενός τραγουδιού από μια τραγουδίστρια σε μια πολιτικό, αποκαλύπτει "την κρίση της πολιτισμικής μνήμης στην Ελλάδα", δραματικό γεγονός που υποθέτω εκείνη τη στιγμή στη Μικρή Επίδαυρο, ακούγοντας την κ. Φαραντούρη, σας διέφυγε τελείως. Αντιλαμβάνεστε όμως τη σημασία του πράγματος. Και σαν να μην έφθανε αυτό, η αφιέρωση της Φαραντούρη – μας εξήγησε ο ακτιβιστής των κοινωνικών δικτύων – δείχνει και "την καταναλωτική αφομοίωση της μνήμης"... ό,τι και αν σημαίνει αυτό, αλλά υποψιάζομαι ότι είναι κάτι πολύ κακό και δυσοίωνο και οφείλουμε να το προσέξουμε. Μπορεί και να κολλάει επίσης.

Εξηγώντας λίγο μετά ότι το "τραγούδι που κάποτε τραγουδιόταν με ρίγος στα στάδια της εξορίας και της οργής (σσ. εννοεί το Παναθηναϊκό Στάδιο και το Στάδιο Καραϊσκάκη, όπου δόθηκαν οι συναυλίες του Μίκη Θεοδωράκη μεταπολιτευτικά, αλλά γιατί ήταν της εξορίας και της οργής τα ίδια τα στάδια δεν μας το εξηγεί) γίνεται τώρα μια αφιέρωση σε υπουργική παρουσία." Κουράγιο, εύχομαι κάποια στιγμή να το ξεπεράσει, και να αφομοιώσει και την κατανάλωση και την κρίση της μνήμης. Θα τον παρακολουθώ και στο Instagram για άλλες σημαντικές πολιτικές παρεμβάσεις και για οτιδήποτε νεότερο θα σας ενημερώνω ανελλιπώς.

Τέλος πάντων, οι περισσότεροι το πήραν λιγότερο βαριά, αλλά ένιωσαν εξίσου θυμωμένοι με την αφιέρωση, πιθανώς γιατί θεωρούν ότι το τραγούδι σχεδόν τους ανήκει, ίσως περισσότερο και από ό,τι ανήκει στον δημιουργό του και στην τραγουδίστρια που πρώτη το ερμήνευσε. Συνεπώς οφείλουν να δώσουν τη συναίνεσή τους πριν από οποιαδήποτε αφιέρωση και σίγουρα δεν έχουν καμία διάθεση να το αφιερώσουν στη Μενδώνη του Μητσοτάκη γαμ@@. Δικαίωμά τους βέβαια, αυτό υποθέτω σημαίνει επιτυχία για ένα τραγούδι. Να το θεωρεί ο ακροατής δικό του, έστω και αν απλώς το ακούει στο ραδιόφωνο. Άντε και να το άκουσε και live μια φορά, στα νιάτα του, "στα στάδια της εξορίας και της οργής". Αλλά υποθέτω ότι και η Μαρία Φαραντούρη από την πλευρά της, δικαιούται να το αφιερώνει όπου θέλει.

Υπάρχει βεβαίως ένα ακόμα πρόβλημα. Η Μαρία Φαραντούρη είναι σύμβολο και με τα σύμβολα δεν παίζεις, εκτός κι αν είσαι ο Μιτεράν. Είναι σύμβολο αντίστασης, μας θύμισαν οι γνωστοί μας σχολιαστές ή – όπως λυρικά διατυπώθηκε στα social media, εκεί όπου το βαρύγδουπο πουλάει και ταιριάζει και με την πολύ μεγάλη εντύπωση που έχουν οι συγγραφείς για τον εαυτό τους – είναι "το ηχητικό αποτύπωμα της αντίστασης". Καμία αντίρρηση, αλλά ορισμένοι παρατήρησαν ότι, αν δεν κάνουν λάθος, η Μαρία Φαραντούρη είναι σύμβολο αντίστασης στη χούντα, και προφανώς η αφιέρωση σε μια πολιτική εκπρόσωπο μιας δημοκρατικά εκλεγμένης κυβέρνησης μάλλον ταιριάζει με το παρελθόν της. Σε κάθε περίπτωση, σε άλλους αρέσει και σε άλλους δεν αρέσει, αυτά έχει η δημοκρατία, επιλέγεις ό,τι θέλεις, δεν μπορούμε να συμφωνούμε όλοι, αλλά σίγουρα δεν είναι προσβολή. Με εξαίρεση φυσικά όσους πιστεύουν ότι η χούντα δεν τελείωσε το ’73 και ότι σήμερα ζούμε μια άλλη χούντα, αλλά σε αυτή την περίπτωση δεν μπορούμε να κάνουμε και πολλά, διότι οι σύντροφοι είναι, ως γνωστόν, "ανίκητοι" και, λυπάμαι, και ανίατοι. Ευτυχώς πάντως τελείωσαν οι ζέστες που σίγουρα επιδεινώνουν το πρόβλημα.

Μήπως τελικά το πρόβλημα είναι ότι το τραγούδι – ή καλύτερα το ποίημα – που μιλάει για τον πόλεμο, την Κατοχή και την Αντίσταση, αλλά και τον έρωτα, ανήκει στην αριστερά και δεν δικαιούται να το "μαγαρίζει" η υπουργός του ακροδεξιού Μητσοτάκη, Λίνα Μενδώνη; Μάλλον αυτό θα είναι το πρόβλημα και η αιτία του θυμού για τους απογόνους της δρακογενιάς και όσους μοστράρουν την αριστεροσύνη τους στο διαδίκτυο. Κάτι σατανάδες βέβαια τους θύμισαν ότι ο Μίκης Θεοδωράκης υπήρξε υπουργός του πατρός Μητσοτάκη και στα γεράματά του ήταν με κάτι στρατηγούς και παπάδες στους δρόμους και στις πλατείες για τη "Μακεδονία ξακουστή", ενώ ο Οδυσσέας Ελύτης ήταν μάλλον συντηρητικών πεποιθήσεων άνθρωπος, αλλά τίποτα από αυτά δεν έκαμψε το ηθικό των διαμαρτυρομένων. Και ο πόλεμος και η Κατοχή και η Αντίσταση προφανώς, να μην σου πω και ο έρωτας – σιγά οι ξενέρωτοι οι δεξιοί μην ξέρουν από τέτοια – ανήκουν στην αριστερά. Τελεία και παύλα.

Αυτός ο μίνι πολιτισμικός πόλεμος, τόσο τυπικά ελληνικός και τόσο αφόρητα κωμικός, που ξέσπασε στα κοινωνικά δίκτυα με αφορμή την αφιέρωση της Μαρίας Φαραντούρη στη Λίνα Μενδώνη, δεν μας εκπλήσσει φυσικά. Μας θυμίζει πόσο έτοιμοι είμαστε εμείς οι Έλληνες να κατεδαφίσουμε τα ινδάλματά μας και να ακυρώσουμε προσωπικότητες, κυρίως όμως, πόσο έτοιμοι είμαστε να τσακωθούμε για το παραμικρό. Ακόμα και για μια αφιέρωση.