Πώς εξηγείται η εμμονή Τραμπ με τους δασμούς

Τον περασμένο Ιούλιο, το Bloomberg Businessweek ταξίδεψε στο Μαρ-α-Λάγκο για μια συνέντευξη του Ντόναλντ Τραμπ σχετικά με την οικονομία σε περίπτωση που επέστρεφε στον Λευκό Οίκο. Η δημοσιογραφική ομάδα έφυγε προβληματισμένη από το πόσο πρόθυμος ήταν ο Τραμπ να μιλήσει για τον Γουίλιαμ ΜακΚίνλεϊ, 25ο πρόεδρο των ΗΠΑ. Δύο φορές, ο Τραμπ τον ανέφερε αυθόρμητα, χαρακτηρίζοντάς τον ως τον "πιο υποτιμημένο πρόεδρο", εκείνον που "έκανε τη χώρα πλούσια".

Ο ΜακΚίνλεϊ ήταν ένθερμος οπαδός του προστατευτισμού και συντάκτης του Νόμου περί Δασμών του 1890, ο οποίος αύξησε τους μέσους εισαγωγικούς δασμούς σε σχεδόν 50% - μεταξύ των υψηλότερων συντελεστών στην ιστορία των ΗΠΑ. Εκ των υστέρων, η εμμονή του Τραμπ με τον άνθρωπο που με θαυμασμό αποκαλούσε "Βασιλιά των Δασμών" ήταν μια ένδειξη που προμήνυε τον παγκόσμιο εμπορικό πόλεμο που θα εξαπέλυε την "Ημέρα της Απελευθέρωσης", στις 2 Απριλίου.

Το σαρωτικό δασμολογικό καθεστώς του Τραμπ αναστάτωσε τις αγορές, οδηγώντας τον S&P 500 στο χείλος μιας bear market και στέλνοντας τις αποδόσεις των αμερικανικών ομολόγων στα ύψη. Οι κολοσσοί της Wall Street, συμπεριλαμβανομένων πολλών που είχαν υποστηρίξει τον Τραμπ, αντέδρασαν με ανησυχία. Ο Κεν Γκρίφιν χαρακτήρισε τους δασμούς "τεράστιο πολιτικό λάθος". Ο Μπιλ Άκμαν προειδοποίησε για "οικονομικό πυρηνικό πόλεμο". Ο Τζέιμι Ντάιμον προέβλεψε με ζήλο μια ύφεση ως το "πιο πιθανό αποτέλεσμα". Η κλίμακα και η αιφνίδια φύση της επίθεσης του Τραμπ στους εμπορικούς εταίρους των ΗΠΑ μεγέθυνε τον αντίκτυπο και δημιούργησε πανικό. Κανείς δεν είχε καταλάβει ακριβώς τι ερχόταν. Οι επενδυτές θεωρούσαν ότι έπρεπε να τον παίρνουν "στα σοβαρά, όχι όμως κατά κυριολεξία", δηλαδή ότι παρόλο που είναι ανατρεπτικός και απρόβλεπτος, τελικά λαχταρούσε μια ακμάζουσα χρηματιστηριακή αγορά και την έγκριση επιτυχίας που θα του προσέδιδε. Έτσι, θεωρητικά δεν θα έκανε ποτέ τίποτε που θα την έθετε πραγματικά σε κίνδυνο.

Ο ίδιος ο νυν υπουργός Οικονομικών Σκοτ Μπέσεντ, δήλωνε πέρσι ότι "οι δασμοί είναι πληθωριστικοί" και πρόσθετε: "Το δασμολογικό όπλο θα είναι πάντα γεμάτο στο τραπέζι, αλλά σπάνια θα χρησιμοποιείται".

"Συνδρομή”

Η απότομη στροφή του Τραμπ στις 9 Απριλίου - παύση δασμών στις περισσότερες χώρες λίγες ημέρες μετά την ανακοίνωσή τους - ενέτεινε την σύγχυση γύρω από έναν εμπορικό πόλεμο που ήδη φαίνεται προορισμένος να καθορίσει τη δεύτερη θητεία του. Μολονότι χαλάρωσε ορισμένα μέτρα, κλιμάκωσε άλλα, αυξάνοντας τους δασμούς στα κινεζικά προϊόντα στο 145%. Οι ενέργειες του Τραμπ αναμένεται να αναδιαμορφώσουν το παγκόσμιο εμπόριο και τις συμμαχίες, ενώ παράλληλα θέτουν υπό αμφισβήτηση τη θέση του δολαρίου ως παγκόσμιου αποθεματικού νομίσματος. Μόλις το 16% των Αμερικανών δήλωναν στις 8 Απριλίου ότι πιστεύουν ότι οι δασμοί του Τραμπ θα βελτιώσουν την οικονομική τους ευημερία, ενώ το 55% πιστεύει ότι οι δασμοί θα τους βλάψουν.

Αφού όλοι παρερμήνευσαν τις προθέσεις του Τραμπ, το ερώτημα των πολλών τρισεκατομμυρίων δολαρίων είναι τι θα μπορούσε να κάνει στη συνέχεια. Είναι πολύ πιθανό να μην γνωρίζει ούτε ο ίδιος. 

Κατά τη διάρκεια της συνέντευξης Τραμπ στο BBW, ο Bernd Lembcke, επί χρόνια διευθυντής του Mar-a-Lago, έτυχε να περνά από εκεί. Ο Τραμπ ζήτησε από τον Λέμπκε να μας πει το κόστος μιας συνδρομής στη λέσχη: 700.000 δολάρια. Η τιμή σύντομα θα αυξανόταν. "Τον Οκτώβριο θα φτάσουμε στο 1 εκατομμύριο δολάρια".

Το μήνυμα του Τραμπ ήταν σαφές: αφότου είχε εξασφαλίσει το χρίσμα των Ρεπουμπλικανών και είχε χτίσει ένα σταθερό προβάδισμα έναντι του Μπάιντεν, η πρόσβαση στο Mar-a-Lago -και στον ίδιο τον Τραμπ- θα ήταν πολύτιμη.

Εν μέσω της αναταραχής της επιβολής δασμών, ο Τραμπ και οι σύμμαχοί του προέβαλαν μια σειρά από (αντιφατικές) δικαιολογίες για τα κίνητρα και τους στόχους του: προστασία και δημιουργία αμερικανικών θέσεων εργασίας, επιστροφή της μεταποίησης, εξάλειψη εμπορικών ελλειμμάτων, τιμωρία της Κίνας και απόσπαση παραχωρήσεων από αχάριστους συμμάχους των ΗΠΑ. Δεδομένης της επιθετικής του προσπάθειας να αναδιαμορφώσει το παγκόσμιο εμπόριο μέσω της απειλής αμερικανικών δασμών, μια διαφορετική εξήγηση μπορεί να φωτίσει καλύτερα την κοσμοθεωρία του Τραμπ.

Εξήγηση

Ο Steve Bannon, πρώην επικεφαλής στρατηγικός σύμβουλος του Τραμπ, είπε πρόσφατα ότι ο τελευταίος βλέπει τις ΗΠΑ από την οπτική γωνία του κατασκευαστή ακινήτων - κι αυτό εξηγεί την ισχυρή του παρόρμηση να επιβάλει δασμούς σε ξένες χώρες. "Το μήνυμα που στέλνει ο Τραμπ είναι ότι η αμερικανική αγορά πρέπει να θεωρείται premium", εξήγησε ο Bannon. "Και θα πρέπει να πληρώσετε ένα premium για να αποκτήσετε πρόσβαση σε αυτήν". Με άλλα λόγια, οι ΗΠΑ είναι σαν το Mar-a-Lago: μια αποκλειστική, "χρυσή” περιοχή στην οποία άλλοι θα διεκδικούν να εισέλθουν. "Αυτός είναι ο πυρήνας του οικονομικού του μοντέλου", συνέχισε ο Μπάνον, "ότι οι ξένοι θα πρέπει να πληρώνουν για να αποκτούν πρόσβαση μέσω της "χρυσής θύρας”. Δεν είναι δασμοί όπως τους γνωρίζουμε παραδοσιακά. Είναι μια νέα ροή εσόδων για να μειωθεί το φορολογικό βάρος στις εγχώριες εταιρείες και τους πολίτες".

Κάθε πρόεδρος φιλοδοξεί να αφήσει το ανεξίτηλο σημάδι του στην ιστορία. Οι ενέργειές του  Τραμπ καθιστούν σαφές ότι η πίστη του στους δασμούς ως προωθητικό παράγοντα της αμερικανικής ανανέωσης - μια ανεκμετάλλευτη πηγή εθνικής ευημερίας, ένα είδος δωρεάν γεύματος - είναι η κινητήρια δύναμη της προεδρίας του.

Εάν ο Τραμπ κατασταλάξει τελικά σε επιθετικούς δασμούς, ίσως να ξεκαθαρίσουμε ποιος έχει τελικά δίκιο: εκείνος ή οι οικονομολόγοι, οι τραπεζίτες και οι επενδυτές που προειδοποιούν ότι η προσέγγισή του θα συρρικνώσει το παγκόσμιο εμπόριο, θα αναζωπυρώσει τον πληθωρισμό, θα βλάψει την οικονομία των ΗΠΑ και θα κάνει την Αμερική φτωχότερη, πιο αδύναμη και πιο απομονωμένη.

Απόδοση - Επιμέλεια: Γιώργος Δ. Παυλόπουλος