Αλλαγή εποχής

Του Βασίλη Κοντογιαννόπουλου

Οι κάλπες της απλής αναλογικής έστειλαν εκκωφαντικά μηνύματα που υπερβαίνουν τους εκλογικούς συσχετισμούς που προέκυψαν.

Οι πολίτες με την ψήφο τους απέρριψαν το αίτημα για πολιτική αλλαγή. Την εναλλαγή δηλαδή των κομμάτων στην εξουσία. Ψήφισαν αλλαγή εποχής. Ανέθεσαν δε στον Κυρ. Μητσοτάκη την ευθύνη της μετάβασης.

Αλλαγή εποχής

Το αποτέλεσμα των εκλογών της 21ης Μαΐου μπορεί να χαρακτηριστεί ως ένα ιστορικά μοναδικό αποτέλεσμα. Δεν είναι ιστορικό το ποσοστό που συγκέντρωσε η ΝΔ. Στο παρελθόν έχει επιτύχει μεγαλύτερα ποσοστά. Είναι, όμως, πρώτη φορά που ένα κόμμα, έπειτα από διακυβέρνηση τεσσάρων ετών, αντί φθοράς, αυξάνει την εκλογική του δύναμη. Είναι πρώτη φορά που η διαφορά ανάμεσα στο πρώτο και το δεύτερο κόμμα ξεπερνά τις 20 μονάδες. Είναι πρώτη φορά που το πρώτο κόμμα συγκεντρώνει περισσότερες ψήφους από το δεύτερο, το τρίτο και το τέταρτο μαζί. Και είναι πρώτη φορά, μετά τις εκλογές του 1974, που ο δικομματισμός δίνει τη θέση του στο λεγόμενο εκλογικό σύστημα του "ενάμισι κόμματος".

Αυτό που προσδίδει ιστορική διάσταση στο αποτέλεσμα της 21ης Μαΐου είναι ότι για πρώτη φορά μετά τις εκλογές του 1981 ανετράπη ο πολιτικός συσχετισμός μεταξύ Κεντροδεξιάς και Αριστεράς. Η Αριστερά έγινε μειοψηφική. Για 40 χρόνια πλειοψηφούσε σε πολιτικό και κοινωνικό επίπεδο. Οι δυνάμεις της Κεντροδεξιάς και των δεξιότερα της ΝΔ κομμάτων και κομματιδίων πλειοψηφούν με 49,5% έναντι 46% των δυνάμεων της Αριστεράς και της κεντροαριστεράς (ΣΥΡΙΖΑ, ΠΑΣΟΚ, ΚΚΕ, ΜΕΡΑ 25, Πλεύση Ελευθερίας, ΑΝΤΑΡΣΥΑ κλπ). Το αποτέλεσμα αυτό αποτελεί προσωπική επιτυχία του Κυρ. Μητσοτάκη που αναδεικνύεται κυρίαρχος στην πολιτική ζωή της χώρας.

Με αυτά τα δεδομένα, έπειτα από 50 σχεδόν χρόνια κλείνει ο κύκλος της Μεταπολίτευσης και μπαίνουμε σε νέο ιστορικό κύκλο. Η Ελλάδα είναι έτοιμη να γυρίσει σελίδα. 

Η μετάβαση στη νέα εποχή προϋποθέτει πρωτίστως αναγνώριση των αιτιών που μας οδήγησαν στη χρεοκοπία και τη δεκάχρονη κρίση. Όχι μόνο οικονομική αλλά και πολιτική.

"Σύντροφοι, όλοι μαζί χρεοκοπήσαμε τη χώρα"

Η Αριστερά επαναλαμβάνει συνεχώς ότι για τη χρεοκοπία ευθύνονται τα δύο κόμματα ΝΔ και ΠΑΣΟΚ που εναλλάσσονταν στην εξουσία. Το ποιος χρεοκόπησε τη χώρα προκύπτει από την κατανόηση του τι μας χρεοκόπησε. Τρεις υπήρξαν οι σημαντικότερες αιτίες: 

1. Η υπέρμετρη διόγκωση του δημόσιου τομέα από τις αλόγιστες πελατειακές προσλήψεις όλων των κομμάτων που κυβέρνησαν. Παράλληλα, η κατάργηση της αξιολόγησης και της ιεραρχίας, καθώς και η συνδιοίκηση με τους κομματικούς συνδικαλιστές οδήγησαν στην αυτονόμηση του κράτους από την εξυπηρέτηση των αναγκών των πολιτών, καθώς και στη μετατροπή του κρατικοδίαιτου συνδικαλισμού από πυλώνα της δημοκρατίας σε μάστιγα της κοινωνίας.

2. Ο δημοσιονομικός εκτροχιασμός. Κράτος και πολίτες ξοδεύαμε περισσότερα από τα έσοδά μας. 

3. Η άρνηση προσαρμογής στις μεταβαλλόμενες συνθήκες πραγματοποιώντας τις αυτονόητες μεταρρυθμίσεις με σημαντικότερη αυτή του Ασφαλιστικού, από φόβο του πολιτικού κόστους.

Η κύρια ευθύνη βαρύνει ασφαλώς τα δύο κόμματα που άσκησαν την εξουσία, ΠΑΣΟΚ και ΝΔ, εξαιρώντας την περίοδο του Κων. Καραμανλή και την εκσυγχρονιστική προσπάθεια του Κώστα Σημίτη. Η Αριστερά, όμως, με όλες τις εκδοχές της, ήταν εκείνη που υπερθεμάτιζε στις παροχές, χαρακτηρίζοντας τες "ψίχουλα", ενώ εναντιωνόταν λυσσαλέα σε κάθε μεταρρύθμιση.

Παραφράζοντας τη ρήση του Θοδ. Πάγκαλου "σύντροφοι, όλοι μαζί χρεοκοπήσαμε τη χώρα".

Νέα πολιτική και κοινωνική πλειοψηφία

Οι κάλπες της 21ης Μαΐου αποτελούν καμπή στην πολιτική ζωή της χώρας. Επιβεβαιώνεται η πολιτική κυριαρχία της Κεντροδεξιάς έναντι της Αριστεράς και της Κεντροαριστεράς, αλλά και του Κυρ. Μητσοτάκη έναντι όλων των πολιτικών του αντιπάλων.

Διαμορφώνεται μια νέα πολιτική και κοινωνική πλειοψηφία. Μεσαία τάξη και νέες δυναμικές κοινωνικές ομάδες, νέοι αλλά και λαϊκά στρώματα, μέσα από μια διαδικασία πολιτικο-ιδεολογικής ωρίμανσης, αποφορτίστηκαν από ανορθολογικές και ιδεολογικές φαντασιώσεις και απελευθερώθηκαν από διαχωριστικές γραμμές και κομματικές ένταξης του παρελθόντος. Στο πρόσωπο του Κυρ. Μητσοτάκη βρήκαν ένα σύγχρονο Ευρωπαίο πολιτικό με τολμηρό μεταρρυθμιστικό λόγο, χωρίς ιδεολογικές προκαταλήψεις. Πλεονέκτημά του η φιλελεύθερη ιδεολογικοπολιτική του ταυτότητα, ο πραγματισμός, ο επαγγελματισμός και η τεχνοκρατική άσκηση της διακυβέρνησης. Προτέρημά του το θάρρος αναγνώρισης των λαθών του αλλά και η βούληση να τα διορθώνει. 

Η νέα διαχωριστική γραμμή που διαπερνά οριζόντια την πολιτική και κοινωνική πραγματικότητα δεν τοποθετείται πλέον μεταξύ Δεξιάς και Αριστεράς. Τοποθετείται μεταξύ μιας φιλελεύθερης ορθολογικής και προοδευτικής πλειοψηφίας που εκφράζεται από τη ΝΔ. Και μιας ανορθολογικής και οπισθοδρομικής μειοψηφίας που εκφράζεται κυρίως από μια τυχοδιωκτική και μια αναχρονιστική αριστερά. Μια αριστερά που αδυνατεί να προσαρμοστεί στη νέα πραγματικότητα. Μια αριστερά που ταυτίζει την ελευθερία με την ασυδοσία, την τάξη με την ανομία, την πρόοδο με την οπισθοδρόμηση, την ισότητα με την ισοπέδωση. 

Μολονότι η ΝΔ εκφράζει κατά βάση τα συντηρητικά στρώματα της ελληνικής κοινωνίας, το πολιτικό εύρος, "από τη δημοκρατική δεξιά μέχρι τις παρυφές της αριστεράς" και το μεταρρυθμιστικό D.N.A. που της προσέδωσε ο ιδρυτής της Κων. Καραμανλής, της επέτρεψαν, παρά τις ανατροπές στο πολιτικό σκηνικό, που σημειώθηκαν τα χρόνια της κρίσης, να εξακολουθεί να πρωταγωνιστεί στην ελληνική πολιτική σκηνή. Παράλληλα, αναδεικνύεται και το ισχυρότερο κεντροδεξιό κόμμα στον ευρωπαϊκό χώρο. Κάτι που δεν ισχύει ούτε για το ΠΑΣΟΚ που υπήρξε κατά βάση ένα προσωποπαγές κόμμα δημιούργημα του Ανδρέα Παπανδρέου ούτε για τον ΣΥΡΙΖΑ που ήταν προϊόν της συγκυρίας της κρίσης και του επικοινωνιακού χαρίσματος του Αλέξη Τσίπρα.

Τα δομικά στοιχεία της πολιτικής ταυτότητας της ΝΔ ενισχύθηκαν από την ηγεσία του Κυρ. Μητσοτάκη. Κύρια χαρακτηριστικά η διεύρυνση προς τις κεντρώες και εκσυγχρονιστικές δυνάμεις και η πολιτική βούληση για τομές και μεταρρυθμίσεις. 

Απομυθοποίηση της Αριστεράς

Στη διαμόρφωση της νέας πολιτικής και κοινωνικής πραγματικότητας η συμβολή του Αλ. Τσίπρα υπήρξε καθοριστική.

Ως Κυβέρνηση η "πρώτη φορά Αριστερά" οδήγησε στην απομυθοποίηση της Αριστεράς. Εξαερώθηκε το "ηθικό πλεονέκτημα". Αποκαλύφθηκε ο ψευδεπίγραφος "προοδευτισμός". Ενταφιάστηκε ο αντιευρωπαϊσμός και αντιαμερικανισμός. Η απόπειρα ελέγχου των "αρμών της εξουσίας" αφαίρεσε το δημοκρατικό προσωπείο. Η "αυταπάτη" περί κατάργησης των μνημονίων οδήγησε στην υπογραφή τρίτου και αχρείαστου μνημονίου. Δεν έβγαλε τη χώρα από τα μνημόνια, όπως ισχυρίζεται ο Αλ. Τσίπρας. Από τα μνημόνια έβγαλε τη χώρα η πιστή εφαρμογή του. Κι αυτό πρέπει να του αναγνωριστεί.

Ως Αντιπολίτευση Αλ. Τσίπρας και ΣΥΡΙΖΑ επιβεβαίωσαν την κρίση ταυτότητας με την οποία βρίσκονται αντιμέτωποι. Μολονότι, μετά την ήττα του 2019 επαγγέλθηκε τον μετασχηματισμό του ΣΥΡΙΖΑ σε "κάτι σοσιαλδημοκρατικό" απέτυχε παταγωδώς. Αδυνατεί να απαρνηθεί τον εαυτό του. Παρέμεινε προσκολλημένος στον τοξικό, καταγγελτικό, διχαστικό και μηδενιστικό λόγο της εποχής της κρίσης. Παρέμεινε δέσμιος παρωχημένων αντιλήψεων και ιδεοληπτικών αγκυλώσεων. "Η κανονικότητα δεν είναι ποτέ ευκαιρία για την αριστερά" της Έφης Αχτσιόγλου. "Η υπερφορολόγηση της μεσαίας τάξης είναι ιδεολογική επιλογή" του Ευκλ. Τσακαλώτου. "Τα πανεπιστήμια πρέπει να είναι χώροι παραγωγής στελεχών κοινωνικής ανατροπής" του Παύλου Πολλάκη. Η αυτοκτονική προεκλογική καμπάνια του ΣΥΡΙΖΑ υπήρξε συνέχεια της αποτυχημένης αντιπολιτευτικής του τακτικής. Για αυτό ο Αλ. Τσίπρας έσπευσε άρον-άρον να την αλλάξει, μαζί με την επικοινωνιακή του ομάδα. Αγνοεί τη λαϊκή σοφία που προειδοποιεί: "δεν αλλάζεις τα άλογα στη μέση του ποταμού". Γιατί το ποτάμι θα σε παρασύρει. Ο Αλ. Τσίπρας αδυνατώντας να αντιληφθεί τις νέες ανάγκες, τις επιθυμίες και τις προσδοκίες της κοινωνίας βρέθηκε εκτός οικονομικής, κοινωνικής και πολιτικής πραγματικότητας.

Μικρομεγαλισμός

Το δεύτερο κόμμα του "ατελούς δικομματισμού" το ΠΑΣΟΚ έχοντας αναδείξει στην ηγεσία του ένα νέο πρόσωπο, τον Ν. Ανδρουλάκη, αύξησε τη δύναμή του στο 11,5%. Για να βρεθεί στη θέση της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης, όπως απαγγέλλεται ο νέος ηγέτης του, απαιτείται σύγχρονος πολιτικός λόγος, χωρίς παρωχημένα συνθήματα και κλισέ του παρελθόντος. Είναι πολιτικός λόγος που θα εκφράζει τις ιδεολογικές, πολιτικές και προγραμματικές θέσεις της ευρωπαϊκής σοσιαλδημοκρατίας. Η αφύπνιση αντιδεξιών και αντιμητσοτακικών αντανακλαστικών που αποπνέει ο πολιτικός λόγος του Ν. Ανδρουλάκη προσομοιάζει περισσότερο στον πολιτικό λόγο του Αλ. Τσίπρα. Ένας πολιτικός λόγος αφυδατωμένος από εκσυγχρονιστικές ιδέες και αντιλήψεις δεν έχει τη δυνατότητα να προσελκύσει τους πολίτες που αναζητούν μια νέα πολιτική έκφραση. Πρόσφατο σύμπτωμα ο μικρομεγαλισμός του Ν. Ανδρουλάκη.. "Το ΠΑΣΟΚ του 11,5% θα στείλει στην Αντιπολίτευση τον Κυρ. Μητσοτάκη του 41%".

Η κοινωνία αλλάζει 

Η κοινωνία αλλάζει είναι το βαθύτερο μήνυμα των εκλογών της 21ης Μαΐου.

Η δεκαετία της δραματικής κρίσης έκανε τους πολίτες περισσότερο πραγματιστές και λιγότερο ευάλωτους σε βερμπαλισμούς και μεγάλα λόγια. Ψήφισαν με κριτήριο την πραγματικότητα που βιώνουν και την προσδοκία μιας καλύτερης ζωής. Γι’ αυτό επέλεξαν την κανονικότητα, τη σταθερότητα, την ανάπτυξη. Όπως σημειώνει ο Γιάννης Βούλγαρης είχαμε "είχαμε κανονικές εκλογές σε μια κανονική χώρα". Η κανονικότητα ως ανάγκη, ως επιθυμία, ως επιδίωξη τόσο στην καθημερινή ζωή όσο και στην πολιτική, είναι το κυρίαρχο αίτημα της μεγάλης πλειονότητας των πολιτών. Η κοινωνία επιθυμεί να επιστρέψουν οι αξίες που διασφαλίζουν την κοινωνική και ατομική πρόοδο: ήθος, αριστεία, αξιοκρατία, αξιολόγηση, ιεραρχία, αυτοπειθαρχία, τάξη, ευπρέπεια.

Αποπολιτισμός

Η κοινωνία διαμήνυσε ότι θέλει να μπει τέλος σε μια διαδικασία αποπολιτισμού που την απειλεί, ιδίως από την οδυνηρή δεκαετία της χρεοκοπίας. Με τον όρο αποπολιτισμός περιγράφεται η βίαιη αμφισβήτηση της δημοκρατικής τάξης και των κοινωνικών αξιών.

Η διαφωνία και η διαμαρτυρία αποτελούν συστατικά στοιχεία της δημοκρατίας. Όταν, όμως, συνοδεύονται από βίαιη αμφισβήτηση της νομοθετικής και συνταγματικής τάξης συνιστούν απειλή για τη δημοκρατία. Η αριστερά της Μεταπολίτευσης, με εξαίρεση την ανανεωτική Αριστερά που συνεθλίβη μεταξύ της δογματικής και της λαϊκιστικής αριστεράς, ενθαρρύνει, ανέχεται και διευκολύνει τη βία, την παραβατικότητα και την αντικοινωνική συμπεριφορά. Οι καταλήψεις, η πανεπιστημιακή βία, η συνδικαλιστική βία, η πολιτική βία έχουν εισβάλλει στην καθημερινότητα των πολιτών. Κι έχουν πρόσημο αριστερό. Αρνούμενη την πραγματικότητα και όχι απλώς τη θεωρία των δύο άκρων, η Αριστερά καταδικάζει μόνο τη βία με ακροδεξιό πρόσημο. Η κεντροδεξιά έκλεισε τους λογαριασμούς της με το ακροδεξιό άκρο. Τους έστειλε στη Δικαιοσύνη. Η Δικαιοσύνη τους καταδίκασε όχι για τις ιδέες αλλά για τις κακουργηματικές τους πράξεις. Η Αριστερά αρνείται να κλείσει τους λογαριασμούς με το δικό της άκρο, τους αυτοαποκαλούμενους αντι-εξουσιαστές και τα ακροαριστερά μορφώματα. Ουδέποτε καταδίκασε την αριστερόχρωμη βία, τις καταστροφές και το μουτζούρωμα δημόσιας και ιδιωτικής περιουσίας. Δεν είναι υπερβολή ο ισχυρισμός ότι στη Μεταπολίτευση η "Δεξιά" εκδημοκρατίστηκε. Αντίθετα, η Αριστερά αντιγράφει τις εις βάρος της πρακτικές της μετεμφυλιακής δεξιάς. Σήμερα ούτε η "Δεξιά" είναι Δεξιά ούτε η "Αριστερά" είναι Αριστερά. Πρέπει να επανεφευρεθεί. Η δημοκρατία τη χρειάζεται.

Μετάβαση στη Νέα Εποχή

Ο Κυρ. Μητσοτάκης έχει διαμηνύσει: "ουδέποτε φιλοδόξησα να είμαι πρωθυπουργός-διαχειριστής. Θέλω να αλλάξω τη χώρα, να την κάνω πραγματικά Ευρώπη". Οι πολίτες με την ψήφο τους, είναι βέβαιο, θα του αναθέσουν αυτή τη μεγάλη ευθύνη. Εξακολουθώ να πιστεύω ότι ο Κυρ. Μητσοτάκης μπορεί να αναδειχθεί στον ηγέτη που θα οδηγήσει την Ελλάδα στον 21ο αιώνα. Με την εμπειρία των 50 χρόνων συμμετοχής μου στην πολιτική ζωή της χώρας μπορώ να τον διαβεβαιώσω ότι για να γίνει η Ελλάδα μια κανονική ευρωπαϊκή χώρα απαιτούνται τρεις προϋποθέσεις:

1. Αναθέσμιση της Γ’ ελληνικής δημοκρατίας σε πολιτικό, διοικητικό και κοινωνικό επίπεδο. Η συνταγματική αναθεώρηση οφείλει να αποτελέσει προτεραιότητα. 

2. Δημόσια διοίκηση απογαλακτισμένη από κομματικές επιρροές, προσηλωμένη στην εξυπηρέτηση του δημόσιου και όχι του κομματικού συμφέροντος.

3. Η ριζική μεταρρύθμιση του πολιτικού συστήματος αποτελεί προαπαιτούμενο για την πραγμάτωση της προηγούμενης προϋπόθεσης. Το πολιτικό σύστημα που ισχύει έχει εξαντλήσει τη χρησιμότητά του. Παράγει αναξιοκρατία, διαπλοκή και διαφθορά. Όπως έχει πει ο Χένρυ Κίσσιγκερ, οι διεφθαρμένοι πολιτικοί προσβάλλουν το υπόλοιπο 10%.

Οι εκλογές της 25ης Ιουνίου μπορούν πράγματι να αποτελέσουν την αφετηρία για τη μετάβαση στη νέα Εποχή. Η μεγάλη πλειονότητα των πολιτών έχει πάρει την απόφαση να πάρει τη ζωή της και το μέλλον των παιδιών της στα χέρια της.

* Ο Βασίλης Κοντογιαννόπουλος είναι πρώην υπουργός Παιδείας