Δάνεια ηθική!

Ένα παλιότερο ζήτημα που έχει επανέλθει στην επικαιρότητα τελευταία, είναι αυτό των κόκκινων δανείων και της αντιμετώπισης των δανειοληπτών που βρίσκονται (ή "βρίσκονται") σε αδυναμία κάλυψης των υποχρεώσεων τους. 

Η όλη παρουσίαση του θέματος από την πλειονότητα των ΜΜΕ και οι αντιδράσεις σε διάφορες καταστάσεις δείχνουν πως εν πολλοίς, εξακολουθεί να υπάρχει μεγάλη άγνοια για την αναγκαιότητα θεσμικής και εύρυθμης λειτουργίας του τραπεζικού συστήματος. Άγνοια την οποία εκμεταλλεύονται οι ίδιοι πολιτικοί που το έπραξαν και την περίοδο 2012-2015! Δυστυχώς τα... τρισκατάρατα μνημόνια δεν μας έμαθαν πολλά! Απέχουμε ελάχιστα από το περιβόητο: "Θ’ αναγκάσουμε την ΕΚΤ να τυπώσει 300 δισ. ευρώ για την Ελλάδα".

Πολύ φοβάμαι ότι, μόλις δοθεί η ευκαιρία από μία "ευφυή λαϊκή επιλογή" α λα 2015, θα βρεθούμε να υποδεχόμαστε και πάλι το "μνημόνιο που θα φέρει την κρίση" (θου Κύριε...)! Ευτυχώς, σύμφωνα με όλα τα μέχρι τώρα δεδομένα των μετρήσεων, αυτή η ημέρα θ’ αργήσει. Οπότε υπάρχει ελπίς!

Σε κάθε περίπτωση, είναι σίγουρα χρήσιμο να παρατεθούν ορισμένα βασικά στοιχεία οικονομικών και λειτουργίας του τραπεζικού συστήματος. Αν όχι για κάποιο άλλο λόγο, μπας και εντυπωθούν καλύτερα αυτήν την φορά, σε κάποιους που εξακολουθούν να πιστεύουν ότι τα χαρτονομίσματα προέρχονται από τα λεφτόδεντρα.

Έχουμε και λέμε:

Α. Οι καταθέτες των τραπεζών δεν είναι πελάτες τους. Είναι δανειστές τους! Όταν χάνουν οι τράπεζες λεφτά, χάνουν και αυτοί. Είναι οι τελευταίοι στην ιεραρχία των πιστωτών ενός τραπεζικού ιδρύματος που θα υποστούν απώλειες εάν αυτό υποχρεωθεί σ’ εκκαθάριση, αλλά θα υποστούν. Και εφόσον φτάσουμε σε αυτό το σημείο, οι απώλειες πιθανότατα θα είναι της τάξης του 90%. Μην έχετε καμία αμφιβολία. Η ασφάλιση του πανευρωπαϊκού Ταμείου, ελάχιστο μέρος θα καλύψει.

Β. Έχει αποδειχθεί περίτρανα σε όλες τις χώρες που αντιμετώπισαν τραπεζική κρίση διαχρονικά (ανεξαρτήτως αιτίας που την προκάλεσε), πως δεν υπάρχει ασφαλής τρόπος να διαχωριστούν από τους μη έχοντες πραγματικά δυνατότητες ανταπόκρισης στις υποχρεώσεις και να προσδιοριστούν οι στρατηγικοί κακοπληρωτές. Με τη βοήθεια κάποιων σύγχρονων αλγορίθμων ΑΙ (Artificial Intelligence) είναι εφικτό να προσδιοριστεί ένα κάποιο μέρος τους, αλλά βρισκόμαστε σε πολύ πρώιμα στάδια ακόμη. Δύσκολα θα ξεπεραστεί το 50% επιτυχούς επισήμανσης και αυτό δεν μπορεί να είναι αποδεκτό ποσοστό.

Γ. Δεν μπορεί και δεν πρέπει να δίνεται σε κανέναν/καμία η δυνατότητα να μην πληρώσει ανειλημμένες υποχρεώσεις. Μόνον εφόσον είναι χίλια τοις εκατό βέβαιο πως δεν έχει την παραμικρή δυνατότητα να το πράξει, θα πρέπει να εξετάζεται η περίπτωση. Αποτελεί τη γνώση-κανόνα της Οικονομικής επιστήμης, που είναι γνωστή ως "ηθικός κίνδυνος" (moral hazard). Σε απλά λόγια, σημαίνει πως εάν επιτραπεί σε έναν να μην πληρώσει χρέη του, θα πρέπει να γίνει το ίδιο με όλους. Πράγμα που σημαίνει ότι θα γίνουν όλοι στρατηγικοί κακοπληρωτές. Κάτι το οποίο, φυσικά δεν μπορεί ν’ αντέξει το σύστημα και θα καταρρεύσει. Κάποιοι σίγουρα θα (ξανα)σκεφτούν πως "εμένα δεν με νοιάζει, δεν έχω καταθέσεις στην τράπεζα"! Ας δουν το Δ.

Δ. Χωρίς τραπεζικό σύστημα δεν υπάρχει κυκλοφορία χρήματος και άρα δεν υπάρχει οικονομία. Χωρίς οικονομία δεν υπάρχουν π.χ. επενδύσεις και άρα δεν υπάρχουν δουλειές. Δεν νομίζω πως χρειάζεται να επεκτείνω τον συλλογισμό…

Ε. Οι τράπεζες, σωστά και ορθολογικά, φροντίζουν να επιμερίζουν τον κίνδυνο εκείνων που αναπόφευκτα  στον χρόνο θα ορισθούν τελεσίδικα σε αδυναμία πληρωμής. Είναι πανεύκολο να υπολογιστεί το κόστος στατιστικά. Οι τράπεζες λοιπόν κάνουν τους (απλούς) υπολογισμούς και επιμερίζουν τον κίνδυνο στους υπόλοιπους συναλλασσόμενους με αυτές. Είτε μειώνοντας τα επιτόκια καταθέσεων, είτε αυξάνοντας τα επιτόκια δανεισμού. Γιατί νομίζετε πως έχουν π.χ. τόσο υψηλά επιτόκια οι πιστωτικές κάρτες; Επειδή είναι ακριβό το πλαστικό από το οποίο φτιάχνονται; Όχι, βέβαια! Απλά είναι πολλοί αυτοί που δεν πληρώνουν τις οφειλές από κάρτες και καταναλωτικά δάνεια (περί το 50-55%), οπότε το ρίσκο καλύπτεται από τους υπόλοιπους!

Ας μιλήσουμε καθαρά! Οπωσδήποτε πρέπει να λαμβάνεται μέριμνα για εκείνους που δεν μπορούν ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ να πληρώσουν. Αλλά όχι από το κράτος. Δεν έχει κανένα νόημα να πληρώσουν το "κανόνι" του Α. ή της Β, οι φορολογούμενοι πολίτες.

Οι τράπεζες έχουν σχετικές διαδικασίες και μπορούν να προσδιορίσουν την ΡΕΑΛΙΣΤΙΚΗ δυνατότητα αποπληρωμής ή όχι, ανά μεμονωμένη περίπτωση. 

Γνωρίζουν λοιπόν πολύ καλά και σωστά ότι π.χ. εάν κάποιος διαμένει μόνος του  σε ιδιόκτητο διαμέρισμα 105 τ.μ. και διαθέτει σταθερό εισόδημα, έχει κάποια δυνατότητα αποπληρωμής. Κι όταν αυτός ο κάποιος αρνείται να συζητήσει, να ρυθμίσει και να αποπληρώσει το συμφωνηθέν υπόλοιπο, έχει συνειδητά αποφασίσει να "πιστολιάσει" την τράπεζα, που λένε και στο χωριό μου. Δηλαδή έχει αποφασίσει να "φεσώσει" όλους εμάς τους υπόλοιπους που είμαστε συνεπείς και πληρώνουμε τις υποχρεώσεις μας.

Ας πούμε τα πράγματα ως έχουν, ώστε τουλάχιστον να μην μπορούν αυτοί που λατρεύουν το "παραμύθι", να παραμυθιάζουν τόσους πολλούς, τόσο εύκολα όπως παλιότερα!

Πέτρος Λάζος
petros.lazos@capital.gr