Η εκταφή και η ταφή!

Την Παρασκευή 8/4 η ΕΛΣΤΑΤ δημοσιοποίησε τον πληθωρισμό στην Ελλάδα για τον μήνα Μάρτιο. Η επίδοση "έφθασε" το 8,9% σε σύγκριση με τον περσυνό αντίστοιχο μήνα και 19% υψηλότερα από εκείνην της Ευρωζώνη συνολικά! Επίσης αποτελεί ιστορικό ψηλό για την Ελλάδα, από τα μέσα της δεκαετίας του ’90!

Εκρηκτικά μεγέθη, τα οποία συνοδεύονται επίσης από εξαιρετικά δυσοίωνες εκτιμήσεις για το άμεσο μέλλον. Μια πραγματικότητα που δυστυχώς, ελάχιστοι εντός συνόρων δείχνουν ν’ αντιλαμβάνονται. Οι μοναδικές φωνές που ακούγονται είναι αυτές που ζητούν μείωση των αμέσων και εμμέσων φόρων, μεγαλύτερες επιδοτήσεις σε όλους και αύξηση του κατώτατου μισθού, δηλαδή του συνόλου των μισθολογικών αμοιβών.

Με εξαίρεση ορισμένες πολύ συγκεκριμένες περιπτώσεις αγαθών όπου είναι πράγματι αναγκαίο να υπάρχει στήριξη από την Πολιτεία σε ορισμένους πολίτες (π.χ. ενέργεια για τα εισοδήματα κάτω από κάποια ελάχιστα ετήσια όρια), όλες αυτές οι απαιτήσεις δεν είναι μόνο παράλογες, αλλά και εντελώς λανθασμένες. Η προσπάθεια καταπολέμησης του πληθωρισμού με αύξηση ή και διατήρηση της ζήτησης στα επίπεδα που δημιούργησαν το φαινόμενο, όχι μόνο είναι εκ των προτέρων καταδικασμένη ν’ αποτύχει αλλά επίσης μεγαλώνει το πρόβλημα αντί να το καταπολεμά. Πρόκειται για ολέθριο λάθος, πού όμως κανείς δεν φαίνεται διατεθειμένος να καταλάβει. 

Κι όμως δεν είναι τόσο δύσκολο στην (απλοϊκή) κατανόησή του. Εάν ο καταναλωτής έχει τη δυνατότητα να συνεχίσει να ξοδεύει με τους ίδιους ρυθμούς που μπορούσε να το πράττει κατά τη διάρκεια δημιουργίας του φαινομένου, αυτό θα μεγεθυνθεί. Η διατήρηση της ζήτησης και η αύξηση της κυκλοφορίας χρήματος, απλούστατα λειτουργούν αυξητικά, σαν να ρίχνει κάποιος σε μια φωτιά, κηροζίνη.

Αυτό δεν πρέπει να επιτραπεί επ' ουδενί λόγο, αλλά πρέπει και να δοθούν λύσεις. Αλλά με λύσεις οι οποίες θα έχουν το μικρότερο δυνατό κόστος για τα δημοσιονομικά μεγέθη. Διότι εάν επαναληφθεί το "πάρε κόσμε, χρήμα" που ακολουθήθηκε κατά την πανδημία, το νέο μνημόνιο θα είναι ζήτημα χρόνου. Η Ελλάδα είναι υπερχρεωμένη χώρα και ήδη η δημοσιονομική επέκταση που πραγματοποιήθηκε στα χρόνια της πανδημίας έχει φέρει τα περιθώρια πολύ κοντά στα ακρότατα όρια. 

Μόλις αρχίσει η (αναπόφευκτη) άνοδος των βασικών επιτοκίων της ΕΚΤ, αυτή η οριακή κατάσταση θα αυξήσει σημαντικά το risk premium (ναι, ασχέτως επενδυτικής βαθμίδας) που θα απαιτούν οι αγορές για να δανείσουν την Ελλάδα. Αυτό το γεγονός θα έχει ως συνέπεια η οικονομία ν’ αντιμετωπίσει σοβαρότατα προβλήματα. Και αυτήν την φορά θα είναι Ελληνικά προβλήματα, δεν θα υπάρχουν δικαιολογίες.

Η αιτία των προβλημάτων δεν έχει καμία απολύτως σχέση με το δημόσιο χρέος. Οι ελάχιστες ανάγκες αναχρηματοδότησης μέχρι το 2032 και το "κλείδωμα" των επιτοκίων εξασφαλίζουν αρκετή ηρεμία για την βιωσιμότητα του χρέους. Τα προβλήματα θα υπάρξουν στην ανάπτυξη καθώς οι ιδιωτικές επιχειρήσεις θα θεωρούνται ως υψηλού ρίσκου με αντίστοιχη αύξηση του κόστους χρήματος. Σε απλά Ελληνικά δεν θα μπορούν να χρηματοδοτηθούν με ανταγωνιστικούς όρους, με αποτέλεσμα η οικονομία αφενός να μην μετασχηματισθεί ψηφιακά και αφετέρου να παραμείνει στάσιμη έως καχεκτική.

Τα χρήματα του Ταμείου Ανάκαμψης δίνουν μία διέξοδο αλλά δεν μπορούν να δώσουν συνολική λύση. Διότι είναι διαθέσιμα σε περιορισμένο χρονικό ορίζοντα ενώ για να εισρεύσουν χωρίς προβλήματα, θα χρειασθούν σημαντικότατες δημόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις. Οι οποίες όμως, είναι εξαιρετικά δύσκολο να πραγματοποιηθούν, στο σημερινό περιβάλλον. Απλούστατα διότι σήμερα υπάρχουν πάρα πολλοί άγνωστοι στην εξίσωση που καθορίζει την πορεία μιας επένδυσης.

Είναι αναγκαίο λοιπόν, να υπάρξει αντιμετώπιση του πληθωρισμού με σχέδιο και συντονισμένη δράση από την πλευρά της Πολιτείας. Με ταυτόχρονη, κατακόρυφη αύξηση της καταναλωτικής συνείδησης. 

Δυστυχώς το δεύτερο, αποτελεί ουτοπική προσδοκία στην Ελλάδα. Χωρίς απαραίτητα η ευθύνη να ανήκει αποκλειστικά στους πολίτες. 

Όταν σε μια χώρα, η ενημέρωση ξεκινά με το όντως σημαντικότερο όλων θέμα, αυτό του πολέμου, αλλά συνεχίζει με εικόνες από την εκταφή θύματος στυγερού εγκλήματος και η τρομερή αύξηση του πληθωρισμού θάβεται στο βάθος των δελτίων, κάτω από τα χώματα της εκταφής (sic), κανείς δεν μπορεί να απαιτεί από τους πολίτες να αναπτύξουν οποιασδήποτε μορφής συνείδηση για την οικονομική κατάσταση και τους πραγματικούς κινδύνους.

Το κίνητρο των δελτίων είναι απόλυτα κατανοητό αλλά έφθασε να συμβεί το ίδιο και με την παρούσα κατάσταση, που είναι από τις δυσκολότερες που βίωσε η χώρα, μεταπολιτευτικά. Μπορεί να σας φανεί παράξενο αλλά, τόσο η τηλεθέαση όσο και η ακροαματικότητα, ούτε μαγειρεύονται, ούτε τρώγονται. Τουλάχιστον όχι από εκείνους που πολεμούν καθημερινά για να έχει η οικογένειά τους ένα πιάτο φαΐ και μια στέγη πάνω από τα κεφάλια της! 

Πέτρος Λάζος
petros.lazos@capital.gr