Ευκαιρία ή απειλή;...

Του Κώστα Στούπα

Ευκαιρία ή απειλή;...

Πριν από λίγες μέρες οι κινεζικές αρχές κάλεσαν τους κινέζους καταναλωτές να σαμποτάρουν το δίκτυο καταστημάτων της σουηδικής πολυεθνικής ένδυσης H&M στην Κίνα.

Τούτο συνέβη γιατί η σουηδική εταιρεία είχε αποφασίσει να σταματήσει να προμηθεύεται προϊόντα που είχαν βαμβάκι και νήματα από την περιοχή Σινγιάνκ όπου υπάρχουν υποψίες πως το κινεζικό καθεστώς επιβάλλει καταναγκαστική εργασία και καταστέλλει βάναυσα την εκεί μουσουλμανική μειονότητα.

Παρόμοιες πρωτοβουλίες ελήφθησαν και υπέρ άλλων δυτικών εταιρειών ένδυσης και υπόδησης. 

Οι κινήσεις αυτές μοιάζουν με αποφάσεις που συντείνουν στην κλιμάκωση μιας εμπορικής αντιπαράθεσης που θα μπορούσε να οδηγήσει σε έναν νέο "Ψυχρό Πόλεμο".

Πρόσφατα εξάλλου στο Ανκορατζ της Αλάσκας ο επικεφαλής εξωτερικής πολιτικής του ΚΚ Κίνας Γιανγκ Τζιέτσι δεν άφησε καμία από τις κατηγορίες του Υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ  Αντ. Μπλίνκεν να... πέσει κάτω.

Κατηγόρησε τη Δύση και τις ΗΠΑ ειδικότερα για όλα τα μελανά σημεία του δυτικού πολιτισμού από τη δουλεία μέχρι το ολοκαύτωμα...

Αυτό τον κατέστησε ιδιαίτερα δημοφιλή στη χώρα του. Στη συνέχεια η Κίνα επέβαλε κυρώσεις σε διπλωμάτες και πολιτικά πρόσωπα από το Η.Β., τον Καναδά και την Ε.Ε. που υποστηρίζουν όσους αντιδρούν  την καταπάτηση των δημοκρατικών δικαιωμάτων στην Κίνα.

Αυτές οι κυρώσεις ήταν αντίποινα στις δυτικές κυρώσεις σε όσους κατηγορούνται για την καταστολή των μουσουλμάνων στη Σινγιάνκ αλλά και του δημοκρατικού ακτιβισμού στο Χονγκ Κονγκ.

Οι λάτρεις της ιστορίας αναζητούν ομοιότητες της κινεζικής αναβάθμισης της ισχύος  με την άνοδο των αναθεωρητικών δυνάμεων πριν τον Β’Π.Π. που συγκρότησαν τον Άξονα και ξεκινήσαν τον πόλεμο...

Οι υπό τον Μπάιντεν ΗΠΑ φαίνεται πως σχεδιάζουν να συστήσουν ένα μέτωπο των Δημοκρατιών του πλανήτη εναντίον ολοκληρωτικών καθεστώτων όπως της Κίνας και της Ρωσίας που αναζητούν να αυξήσουν την επιρροή τους.

Είναι αλήθεια πως αξιωματούχοι της Κίνας και της Ρωσίας δεν χάνουν ευκαιρία να χλευάσουν τις δυτικές κοινωνίες σαν παρηκμασμένες κοινωνίες ατομιστών και κακομαθημένων.

Παρόμοιες απόψεις διατύπωνε και  ο Χίτλερ πριν τον τελευταίο μεγάλο πόλεμο. Θεωρούσε τα "αμερικανάκια" που μασούσαν τσίχλες πολύ "αδύναμα" για να αντιμετωπίσουν τις ρωμαλέες στρατιές των φυλετικά καθαρών γερμανών.

Δεν πρέπει να θεωρούμε εύκολη υπόθεση τη δημιουργία ενός μεγάλου συνασπισμού των Δημοκρατιών. Θα υπάρξουν αντιδράσεις ακόμη και από το εσωτερικό των ΗΠΑ όπου μεγάλες εταιρείες με σημαντική έκθεση στην Κίνα προειδοποιούν τις πολιτικές ηγεσίες να μην αναμειγνύουν πολιτικές επιλογές και εμπορικές πολιτικές.

Σε έναν πιθανό εμπορικό πόλεμο το κόστος για μεγάλες πολυεθνικές που αντλούν σημαντικό μέρος των εσόδων από την Κίνα θα είναι σημαντικό.

Ούτε όλες οι δημοκρατίες όμως είναι βέβαιο πως θα προτάξουν τις δημοκρατικές τους πεποιθήσεις έναντι των οικονομικών συμφερόντων.

"Τα συμφέροντα της Αμερικής και της Ευρώπης δεν είναι πλέον τα ίδια..." υποστηρίζει σε πρόσφατο άρθρο του ο Στέφαν Μπάρον παλιός αρχισυντάκτης της εβδομαδιαίας οικονομικής επιθεώρησης "WirtshaftsWoche", άλλοτε  επικεφαλής δημοσίων σχέσεων της Deutsche Bank και συν-συγγραφέας  των βιβλίων  "The Chinese – Psychogram of a World Power" και   "Ami go home".

Κατά τον Μπάρον: "Σε αντίθεση με τις ΗΠΑ, η Κίνα αποτελεί μικρότερη απειλή για την ήπειρό μας και μεγαλύτερη ευκαιρία. Η  στρατηγική συνεργασία με την Κίνα, για παράδειγμα όσον αφορά την πρωτοβουλία "Νέος Δρόμος του Μεταξιού", θα προσέφερε σημαντικές ευκαιρίες ανάπτυξης για την Ευρώπη, και ιδίως για τη Γερμανία.

Ταυτόχρονα, η συνεργασία θα μπορούσε να εκτονώσει σημαντικά το πρόβλημα της μαζικής μετανάστευσης από την Ασία και την Αφρική, η οποία απειλεί να αποσταθεροποιήσει την Ευρώπη.

Επιπλέον, (η Ευρώπη) με μια "Απω-Ανατολική" πολιτική έξυπνη και με αυτοπεποίθηση, θα μπορούσε να διαδραματίσει ηγετικό ρόλο στη διαμόρφωση μιας πολυπολικής παγκόσμιας τάξης και θα μπορούσε να αποτρέψει έναν Ψυχρό Πόλεμο 2.0 ή ακόμα και ένοπλες συγκρούσεις μεταξύ των ΗΠΑ, της  Κίνας και τη Ρωσία, γεγονός που θα μας βυθίσει όλους στη δυστυχία.

Με αυτόν τον τρόπο, η ΕΕ θα αποκτήσει επίσης μια ισχυρή αφήγηση – και θα μπορέσει να παρακινήσει εκ νέου τον πληθυσμό της για το ευρωπαϊκό σχέδιο ενοποίησης και ολοκλήρωσης…".

Προσθέστε και την απόφαση της Γερμανίας να εξαρτήσει την Ευρώπη ενεργειακά περισσότερο από τη Ρωσία, παρά τις αντιρρήσεις των ΗΠΑ με τον αγωγό "Νόρτστριμ 2" και θα έχετε την ανάδυση μιας πολύπλοκης και αντιφατικής νέας πραγματικότητας.

Σημαντική εξάρτηση...

Οι ΗΠΑ  τα τελευταία χρόνια ηγήθηκαν μιας εκστρατείας κατά της Huawei, μιας κινέζικης εταιρείας που κατηγορήθηκε  για κατασκοπεία.

Από τις 170 χώρες που χρησιμοποιούν τα προϊόντα της, μόνο 12  περίπου τα  έχουν απαγορεύσει.

Μια λύση  θα ήταν να συσπειρωθεί  η Δύση επιδιώκοντας πλήρη απεμπλοκή από την  Κίνα, σε μια προσπάθεια να την απομονώσει και να την αναγκάσει να αλλάξει τακτική.

Το κόστος μιας τέτοιας απόφασης θα ήταν υψηλό. Το μερίδιο της Κίνας στο παγκόσμιο εμπόριο είναι τριπλάσιο από αυτό της Σοβιετικής Ένωσης το 1959.

Οι τιμές στη Δύση θα αυξηθούν καθώς οι δυτικοί καταναλωτές θα αποκοπούν από τα κινέζικα εργοστάσια.  Η Κίνα αντιπροσωπεύει το  22% των παγκόσμιων εξαγωγών.

Οι δυτικές εταιρείες που έχουν εφοδιαστικές αλυσίδες στην Κίνα θα αντιμετωπίσουν ένα σοκ ελλείψεων και ανατιμήσεων που θα διαρκέσει χρόνια.

Επίσης, μια απαγόρευση στην Κίνα να χρησιμοποιεί το δολάριο θα μπορούσε να προκαλέσει παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση.

Κατά τον Economist: "Βραχυπρόθεσμα, εάν αναγκαστούν να πάρουν θέση, πολλές χώρες μπορεί να επιλέξουν την Κίνα αντί της Δύσης. Σε τελική ανάλυση, η Κίνα είναι ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος 64 χωρών, έναντι μόλις 38 για τις ΗΠΑ.

Αντί να απομονώσουν την Κίνα, οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους σε μια τέτοια προσπάθεια  θα μπορούσαν να καταλήξουν να απομονωθούν.

Μακροπρόθεσμα, σε αντίθεση με τη Σοβιετική Ένωση που στηριζόταν κυρίως στο πετρέλαιο, η Κίνα είναι αρκετά μεγάλη, ποικιλόμορφη και αρκετά καινοτόμος για να προσαρμοστεί στις εξωτερικές πιέσεις.

Επίσης, δοκιμάζει ένα ψηφιακό νόμισμα, το οποίο θα μπορούσε τελικά να ανταγωνιστεί το δολάριο ως τρόπο διευθέτησης του εμπορίου. Στοχεύει να είναι αυτάρκης σε ημιαγωγούς…"

Νέα δεδομένα...

Το μόνο σίγουρο είναι πως η περίοδος μείωσης των αμυντικών δαπανών και παγκοσμιοποίησης των οικονομικών δραστηριοτήτων που δημιούργησε εκρηκτική ευημερία τις τελευταίες δεκαετίες βαίνει στο τέλος της.

Μια νέα περίοδος "ψυχρού" πολέμου έχει ξεκινήσει η οποία αναμένεται να φέρει τεράστιες ανατροπές.

kostas.stoupas@capital.gr