Κυριακή, 28-Δεκ-2025 08:00
Ψηφιακός μετασχηματισμός - Η AI αλλάζει τις επιχειρήσεις και φέρνει μεγάλες προκλήσεις
της Ελευθερίας Πιπεροπούλου
Ο ψηφιακός μετασχηματισμός στην Ελλάδα δεν είναι πια θεωρία. Όπως καταδεικνύει η έρευνα "FWD Greece: Innovation Pulse 2025-2026", που παρουσίασαν το Found.ation σε συνεργασία με το 28DIGITAL (πρώην EIT Digital) και την Ελληνική Αναπτυξιακή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΑΤΕ), οι ελληνικές επιχειρήσεις επενδύουν όλο και περισσότερο σε δεδομένα, αυτοματοποίηση και νέες ψηφιακές υποδομές. Η εικόνα, ωστόσο, παραμένει μικτή: πολλές από αυτές τις πρωτοβουλίες βρίσκονται ακόμη σε φάση δοκιμής, με πολύπλοκες διαδικασίες και φιλόδοξους στόχους που δεν έχουν δείξει ακόμη τον πραγματικό τους αντίκτυπο. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, η Τεχνητή Νοημοσύνη (AI) εμφανίζεται ως καταλύτης αλλαγής, με την ικανότητα να αναδιαμορφώνει ριζικά τον τρόπο λειτουργίας των οργανισμών. Όμως η επιτυχία δεν εξαρτάται μόνο από την τεχνολογία· χρειάζεται και ανθρώπους και οργανισμούς που μπορούν να προσαρμοστούν, να μάθουν και να επαναπροσδιορίσουν διαδικασίες και ρόλους.
Στο επίκεντρο αυτής της αλλαγής βρίσκονται οι οργανωτικές δομές και τα μοντέλα διοίκησης. Η εισαγωγή της AI δεν περιορίζεται στη βελτίωση της παραγωγικότητας ή στην αυτοματοποίηση επαναλαμβανόμενων εργασιών· επηρεάζει τον πυρήνα της εταιρείας, από τις γραμμές αναφοράς και τις ροές εργασίας έως την ισορροπία ανάμεσα στο ανθρώπινο κριτήριο και τις αυτοματοποιημένες διαδικασίες. Οι οργανισμοί αναγκάζονται να επανεξετάσουν τον τρόπο που είναι δομημένοι, με το παραδοσιακό πυραμιδοειδές μοντέλο να δίνει σταδιακά τη θέση του σε πιο ευέλικτα σχήματα. Το λεγόμενο "μοντέλο οβελίσκου", για παράδειγμα, περιορίζει τα επίπεδα ιεραρχίας, ενισχύει την αυτονομία των ομάδων και αναθέτει στην AI μεγάλο μέρος της εκτέλεσης των εργασιών.
Παράλληλα, εμφανίζονται και άλλες μορφές δομής, όπως το "μοντέλο διαμαντιού", που συνδυάζει στενότερη βάση εκτέλεσης με ένα διευρυμένο μεσαίο επίπεδο ανθρώπων - AI υπεύθυνων για την ποιότητα, τη συνεργασία και τη διασφάλιση της συμφωνίας στις διαδικασίες. Καθώς η AI αναλαμβάνει τις καθημερινές εργασίες, η μεσαίου επιπέδου διοίκηση εξελίσσεται σε κέντρο καθοδήγησης, ανάπτυξης δεξιοτήτων και διακυβέρνησης. Το ταλέντο του μεσαίου επιπέδου γίνεται ο συνδετικός κρίκος των εταιρειών που υιοθετούν μοντέλα ενισχυμένα από AI, καθιστώντας τούς μάνατζερ παράγοντες αλλαγής και όχι απλής επίβλεψης. Οι "ομάδες πυραύλου" και οι μικρές, ευέλικτες μονάδες αξιοποιούν Generative AI για την εκτέλεση καθηκόντων, ενώ η ανθρώπινη ενέργεια επικεντρώνεται στον πειραματισμό, στη δημιουργικότητα και στον σχεδιασμό. Αυτές οι μονάδες είναι ικανές να κλιμακωθούν ή να αναπροσαρμοστούν γρήγορα, διδάσκοντας ταυτόχρονα στους οργανισμούς πώς να λειτουργούν με μεγαλύτερη ευελιξία και ταχύτητα.
Η μεταμόρφωση των οργανισμών δεν περιορίζεται μόνο στις δομές. Η AI αλλάζει και τον ρόλο της μεσαίου επιπέδου διοίκησης. Οι μάνατζερ μεταβαίνουν από τον παραδοσιακό έλεγχο στην υποστήριξη και στη δημιουργία δεξιοτήτων, γίνονται γέφυρες μεταξύ της ανθρώπινης εργασίας και των δυνατοτήτων της AI. Παράλληλα, οι οργανισμοί επωφελούνται από πιο λιτές δομές διοίκησης και αποτελεσματική κατανομή πόρων, καθώς οι αυτοματοποιημένες διαδικασίες αναλαμβάνουν λειτουργίες που προηγουμένως απαιτούσαν ανθρώπινη παρέμβαση.
Σημαντικές αλλαγές παρατηρούνται και στον παραδοσιακό ρόλο των τμημάτων IT. Αυτά μετατρέπονται σταδιακά από back-office μονάδες σε στρατηγικούς παίκτες που συμμετέχουν ενεργά στη λήψη αποφάσεων. Νέες, υβριδικές μονάδες εποπτεύουν την εφαρμογή της AI, τη διακυβέρνηση δεδομένων και τη βελτιστοποίηση ροών εργασίας.
Η AI δεν περιορίζεται πλέον στα εσωτερικά συστήματα. Η τεχνολογία εισχωρεί σε κάθε συσκευή με επεξεργαστή ή πρόσβαση στο Διαδίκτυο. Η χρήση της AI σε διαδικασίες όπως η αξιολόγηση βιογραφικών, η σύνταξη εγγράφων και η επικοινωνία με πελάτες δείχνει ότι η τεχνολογία μπορεί να ενισχύσει τις λειτουργίες, αλλά η ανθρώπινη κρίση παραμένει καθοριστική. Η υπεραξία βρίσκεται στη σκέψη πριν από τη χρήση της AI, στην ερμηνεία και στη φροντίδα για το αποτέλεσμα. Οι εταιρείες που συνδυάζουν ανθρώπινη παρέμβαση με την AI παράγουν τα πιο ουσιαστικά και ποιοτικά αποτελέσματα.
Ταυτόχρονα, η εισαγωγή της AI αναδεικνύει την ανάγκη προστασίας των νέων εργαζομένων. Οι νεότεροι στην αγορά εργασίας θεωρούνται οι πιο ευάλωτοι απέναντι στην αυτοματοποίηση, ενώ η ίδια η τεχνολογία χρειάζεται εμπειρία και πλαίσιο για να λειτουργήσει σωστά. Η ανάπτυξη άρρητης γνώσης στα πρώτα στάδια της επαγγελματικής πορείας είναι κρίσιμη για τη μελλοντική βιωσιμότητα των οργανισμών. Οι νέοι πρέπει να αποκτούν ουσιαστική επαφή με το αντικείμενό τους και όχι να στηρίζονται αποκλειστικά σε περιεχόμενο παραγόμενο από AI. Μόνο έτσι θα δημιουργηθούν στελέχη μεσαίου και ανώτερου επιπέδου ικανά να χαράσσουν στρατηγική και να λαμβάνουν αποφάσεις με διορατικότητα στο μέλλον.
Παράλληλα, η διαφοροποίηση των υπηρεσιών AI σε επίπεδα επιτρέπει στους οργανισμούς να αναθέτουν κάθε εργασία στην κατάλληλη μηχανή, ανάλογα με την πολυπλοκότητα και την ενεργειακή κατανάλωση.
Την ίδια στιγμή, η ανάπτυξη και εφαρμογή της AI δεν μπορεί να προχωρήσει ανεξέλεγκτα. Οι ρυθμιστικές αρχές αποκτούν κρίσιμο ρόλο για την προστασία των χρηστών και τη διασφάλιση της αξιοπιστίας των εφαρμογών. Οι άνθρωποι συχνά συγχέουν τις απαντήσεις της AI με ανθρώπινο λόγο, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε λανθασμένες αποφάσεις, μερικές φορές με καταστροφικές συνέπειες. Το ρυθμιστικό πλαίσιο θα καθορίσει σε μεγάλο βαθμό τον τρόπο που η τεχνολογία θα ενσωματωθεί στην εργασία και την κοινωνία, ενώ η εποπτεία και η διακυβέρνηση θα καθορίσουν ποιοι οργανισμοί θα είναι ικανοί να λειτουργήσουν αποτελεσματικά στη νέα εποχή.
Εν κατακλείδι, το 2025 ο ψηφιακός μετασχηματισμός εισήλθε σε μια φάση ωρίμανσης. Οι ελληνικές επιχειρήσεις δεν πειραματίζονται πλέον μόνο με τεχνολογίες· επαναπροσδιορίζουν δομές, ρόλους και στρατηγική, ενώ η AI καθοδηγεί τις αποφάσεις σε όλα τα επίπεδα. Ωστόσο, την ίδια στιγμή, οι προκλήσεις είναι πολλές: από την κατάρτιση και την προστασία των νέων εργαζομένων έως την ενσωμάτωση της τεχνητής νοημοσύνης σε κάθε επίπεδο του οργανισμού, χωρίς να χάνεται η ανθρώπινη κρίση. Η επιτυχία θα κριθεί από την ικανότητα των οργανισμών και των ανθρώπων να μάθουν, να προσαρμοστούν και να συνεργαστούν με τις μηχανές.