Μετέωρη η Ευρώπη στον κατά Τραμπ νέο κόσμο

Του Κώστα Ράπτη

Η Ευρώπη ανακαλύπτει ότι βρίσκεται σε ένα περιβάλλον εντελώς διαφορετικό από αυτό που γνώριζε τη μεταψυχροπολεμική περίοδο των τελευταίων 35 ετών, αν όχι καθ' όλη την μεταπολεμική περίοδο των τελευταίων 80 ετών. Πρόκειται για ένα περιβάλλον το οποίο περιγράφει το νέο αμυντικό δόγμα των ΗΠΑ, ήτοι η Εθνική Στρατηγική Ασφαλείας (NSS), που εκδόθηκε ως αποτύπωση του στίγματος των γεωπολιτικών επιδιώξεων της δεύτερης προεδρικής τετραετίας Τραμπ.

Το νέο αμερικανικό δόγμα εμφανίζεται περισσότερο "ιδεολογικοποιημένο", σε ό,τι αφορά την αποκήρυξη της "παγκοσμιοποίησης" όπως τη γνωρίζαμε, και ιδίως των κοινωνικών και πολιτισμικών της συνδηλώσεων (π.χ. μετανάστευση), αλλά ταυτοχρόνως περισσότερο "πραγματιστικό" σε ό,τι έχει να κάνει με την ετοιμότητα προσαρμογής σε έναν αντικειμενικά "πολυπολικό" κόσμο.

Χωρίς τα αυτονόητα προηγούμενων εποχών, η Ευρώπη κατά Τραμπ προορίζεται να είναι από τη μια περισσότερο υποτελής (ιδίως στις οικονομικές σχέσεις) στους υπερατλαντικούς της συμμάχους και από την άλλη λιγότερο προστατευμένη από την αμερικανική αμυντική "ομπρέλα", εκτός και αν πληρώσει καταλλήλως. Και επιπλέον, δεν θα έχει ιδιαίτερη θέση στα "μεγάλα τραπέζια" στα οποία θα κρίνεται η συνδιαχείριση του μελλοντικού κόσμου από τους όντως ισχυρούς παίκτες.

Ήδη η έμφαση του κειμένου σε πολιτικά talking points του νυν ενοίκου του Λευκού Οίκου, όπως οι "ισχυρές, παραδοσιακές οικογένειες" και η "αναζωογόνηση της αμερικανικής πνευματικής και πολιτιστικής υγείας", σηματοδοτούσε σημαντική απόκλιση όχι μόνο από την πεπατημένη των προηγούμενων κυβερνήσεων των ΗΠΑ, αλλά και από την πρώτη θητεία Τραμπ.
Το 33σέλιδο κείμενο, που δημοσιεύθηκε από τον Λευκό Οίκο στις 4 Δεκεμβρίου 2025, ασπάζεται ρητά το δόγμα "Πρώτα η Αμερική", απορρίπτοντας την παγκόσμια ηγεμονία και τις ιδεολογικές σταυροφορίες υπέρ ενός συναλλακτικού ρεαλισμού που επικεντρώνεται στην προστασία των βασικών εθνικών συμφερόντων: την εσωτερική ασφάλεια, την οικονομική ευημερία και την περιφερειακή κυριαρχία στο Δυτικό Ημισφαίριο.

Κριτικάρει την παρελθούσα υπερβολή των ΗΠΑ ως αποτυχία που αποδυνάμωσε την Αμερική, τοποθετώντας την προσέγγιση του Τραμπ ως "αναγκαία διόρθωση". Η στρατηγική δίνει προτεραιότητα στην επαναβιομηχάνιση (με στόχο την ανάπτυξη της οικονομίας των ΗΠΑ από 30 τρισ. δολάρια σε 40 τρισ. δολάρια έως τη δεκαετία του 2030), την ασφάλεια των συνόρων και τη σύναψη deals έναντι της πολυμέρειας ή της προώθησης της δημοκρατίας. Αποδέχεται έναν πολυπολικό κόσμο, υποβαθμίζοντας την Κίνα από "απειλή με ρυθμούς αυξανόμενης έντασης" σε "οικονομικό ανταγωνιστή" και ζητώντας επιλεκτική εμπλοκή με τους αντιπάλους.

Είναι αναμφισβήτητα κομματικά προσανατολισμένο, αποδίδοντας προσωπικά στον Τραμπ την ειρηνευτική διαμεσολάβηση σε οκτώ συγκρούσεις (π.χ., κατάπαυση του πυρός Ινδίας - Πακιστάν, επιστροφή ομήρων στη Γάζα, συμφωνία Ρουάντα - ΛΔΚ) και την εξασφάλιση προφορικής δέσμευσης στη Σύνοδο Κορυφής της Χάγης του 2025 για τα μέλη του ΝΑΤΟ να αυξήσουν τις αμυντικές τους δαπάνες στο 5% του ΑΕΠ. Αναδεικνύει τη μετανάστευση ως κορυφαία απειλή για την ασφάλεια, υποστηρίζοντας τη χρήση θανατηφόρας βίας κατά των καρτέλ ναρκωτικών εάν χρειαστεί, και απορρίπτει την κλιματική αλλαγή και τις πολιτικές "μηδενικού ανθρακικού κόστους" ως επιβλαβείς για τα συμφέροντα των ΗΠΑ.

Όμως, ανασκάπτοντας την αδιαβάθμιστη αδημοσίευτη έκδοση της NSS, η Μέγκαν Μάιερς του Defence One οδηγείται σε συγκλονιστικά ευρήματα.
Ενώ η δημοσιευμένη NSS ζητά το τέλος ενός "αενάως επεκτεινόμενου ΝΑΤΟ", η πλήρης έκδοση εμβαθύνει περισσότερο στις λεπτομέρειες του πώς η κυβέρνηση Τραμπ θα ήθελε να "Κάνει την Ευρώπη Μεγάλη Ξανά", ακόμα και όταν καλεί τα ευρωπαϊκά μέλη του ΝΑΤΟ να απογαλακτιστούν από την αμερικανική στρατιωτική υποστήριξη.

Με βάση την υπόθεση ότι η Ευρώπη αντιμετωπίζει "πολιτισμική διαγραφή" λόγω των μεταναστευτικών πολιτικών της και της "λογοκρισίας της ελευθερίας του λόγου", η NSS προτείνει να επικεντρωθούν οι σχέσεις των ΗΠΑ με τις ευρωπαϊκές χώρες σε μερικά έθνη με ομόφρονες κυβερνήσεις και κινήματα. Η Αυστρία, η Ουγγαρία, η Ιταλία και η Πολωνία αναφέρονται ως χώρες με τις οποίες οι ΗΠΑ θα πρέπει να συνεργαστούν περισσότερο, με στόχο να τις απομακρύνουν από την Ευρωπαϊκή Ένωση. "Θα πρέπει να υποστηρίξουμε κόμματα, κινήματα και πνευματικές και πολιτιστικές προσωπικότητες που επιδιώκουν την κυριαρχία και τη διατήρηση/αποκατάσταση των παραδοσιακών ευρωπαϊκών τρόπων ζωής, παραμένοντας παράλληλα φιλοαμερικανικές", αναφέρει το έγγραφο.

Η Στρατηγική Εθνικής Ασφάλειας προχωρά επίσης στην πρόταση δημιουργίας ενός νέου συλλογικού σώματος μεγάλων δυνάμεων, που θα αφήνει πίσω του την (δυτικοκεντρική και φιλελεύθερων-δημοκρατικών αξιών) Ομάδα των Επτά (G7).
Το κείμενο προτείνει έναν "Πυρήνα των 5" (Core 5), που θα αποτελείται από τις ΗΠΑ, την Κίνα, τη Ρωσία, την Ινδία και την Ιαπωνία, άπασες χώρες με περισσότερους από 100 εκατομμύρια κατοίκους. Θα συναντάται τακτικά, όπως η G7, για συνόδους κορυφής με συγκεκριμένη θεματολογία.

Πρώτη στην προτεινόμενη ατζέντα της C5: η ασφάλεια στη Μέση Ανατολή, και δη η ομαλοποίηση των σχέσεων μεταξύ Ισραήλ και Σαουδικής Αραβίας.

Η πλήρης NSS πραγματεύεται επίσης την "αποτυχία της αμερικανικής ηγεμονίας": όρος που δεν αναφέρεται στη δημοσιευμένη έκδοση. "Μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, οι ίδιες οι ελίτ της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής ήταν πεπεισμένες ότι η μόνιμη αμερικανική κυριαρχία σε ολόκληρο τον κόσμο ήταν προς το συμφέρον της χώρας μας. Ωστόσο, οι υποθέσεις άλλων χωρών μάς αφορούν μόνο εάν οι δραστηριότητές τους απειλούν άμεσα τα συμφέροντά μας", αναφέρει η NSS. "Κληρονομήσαμε έναν κόσμο στον οποίο τα όπλα του πολέμου έχουν διαλύσει την ειρήνη και τη σταθερότητα πολλών χωρών σε πολλές ηπείρους. Έχουμε φυσικό συμφέρον να βελτιώσουμε αυτή την κρίση", προστίθεται χαρακτηριστικά.

Το έγγραφο αναφέρει ότι δεν θα πρέπει να εξαρτάται από τις Ηνωμένες Πολιτείες να εξασφαλίζουν μόνες τους τη διεθνή ισορροπία, αλλά επίσης δεν θα πρέπει να επιτραπεί στην Κίνα και τη Ρωσία να αντικαταστήσουν την ηγεσία των ΗΠΑ.

Η NSS προτείνει τη συνεργασία με "περιφερειακούς πρωταθλητές" χάριν της σταθερότητας. "Θα ανταμείψουμε και θα ενθαρρύνουμε τις κυβερνήσεις, τα πολιτικά κόμματα και τα κινήματα που ευθυγραμμίζονται σε μεγάλο βαθμό με τις αρχές και τη στρατηγική μας. Αλλά δεν πρέπει να παραβλέπουμε κυβερνήσεις με διαφορετικές απόψεις με τις οποίες, παρ’ όλα αυτά, μοιραζόμαστε συμφέροντα και οι οποίες θέλουν να συνεργαστούν μαζί μας", αναφέρει το έγγραφο.

Ο Λευκός Οίκος αρνήθηκε πάντως την ύπαρξη οποιασδήποτε έκδοσης της Στρατηγικής Εθνικής Ασφάλειας εκτός από αυτήν που δημοσιεύτηκε στο Διαδίκτυο. "Δεν υπάρχει εναλλακτική, ιδιωτική ή απόρρητη έκδοση", δήλωσε η Άννα Κέλι στο Defense One.