Αναβάθμιση από Fitch: Πρώτο βήμα για το μέλλον ή μια διάκριση που ανήκει στο παρελθόν;

Την Παρασκευή 14/11 η Fitch αναβάθμισε την πιστοληπτική ικανότητα της Ελλάδας σε ΒΒΒ, με  σταθερό outlook. Η αναβάθμιση αυτή δεν είναι μια απλή τεχνοκρατική μεταβολή στον χάρτη των αγορών. Είναι ένα σύνολο διαπιστώσεων για την πορεία της οικονομίας, που βασίζεται σε συγκεκριμένα στοιχεία και όχι απλά σε αισιόδοξες προβλέψεις. Ο οίκος αξιολόγησης αναγνώρισε σταθερά πρωτογενή πλεονάσματα, πτωτική πορεία του λόγου χρέους προς ΑΕΠ, ανθεκτική ανάπτυξη πάνω από τον μέσο όρο της Ευρωζώνης, βελτιωμένη λειτουργία της διοίκησης και πολιτική σταθερότητα. Αναγνώρισε, επίσης, ότι το τραπεζικό σύστημα έχει ξεπεράσει κάποιες από τις παλιές αδυναμίες και λειτουργεί σε περιβάλλον απαλλαγμένο από τους κινδύνους της προηγούμενης δεκαετίας. Όλοι παράγοντες ικανοί να εξηγήσουν την απόφαση της Fitch και να οδηγήσουν την Ελλάδα ένα σκαλί ψηλότερα στην επενδυτική βαθμίδα.

Πέραν των αιτίων της αναβάθμισης όμως, υπάρχουν πολλαπλές θετικές επιπτώσεις και αφορούν τόσο τον ιδιωτικό, όσο και τον Δημόσιο τομέα. Η επενδυτική βαθμίδα φυσικά δεν είναι κάτι νέο. Αυτό που αλλάζει είναι η θέση της χώρας μέσα στον επενδυτικό χάρτη, με περισσότερη σταθερότητα στη ζήτηση και καλύτερη αποτίμηση του κινδύνου. Ο ΟΔΔΗΧ αποκτά περισσότερο χώρο στον προγραμματισμό του χρέους και μπορεί να αξιοποιήσει εργαλεία που πριν ήταν ακριβά. Το κόστος δανεισμού μειώνεται, οι αποδόσεις στα ομόλογα υποχωρούν και ο σχεδιασμός των εκδόσεων μπορεί να γίνει με σαφώς μεγαλύτερη άνεση και λιγότερο volatility.

Για τις επιχειρήσεις, η αναβάθμιση λειτουργεί σαν καθαρή μείωση του country risk. Δεν μεταβάλλει την συνολική εταιρική πιστοληπτική τους ικανότητα, αλλά φέρνει πολύ καλύτερους όρους χρηματοδότησης. Το επιπλέον κόστος που πλήρωναν λόγω έδρας στην Ελλάδα, περιορίζεται αισθητά (>10%). Αυτό ανοίγει χώρο για εταιρικές εκδόσεις που μέχρι σήμερα είτε παρέμεναν σχέδια στο συρτάρι, είτε δεν υπήρχαν ούτε σαν σκέψεις. Οι ξένοι θεσμικοί βλέπουν μια οικονομία πιο σταθερή, όχι μια οικονομία που χρειάζεται δεύτερες και τρίτες σκέψεις για κάθε κίνηση.

Οι τράπεζες ενισχύονται επίσης. Το ρίσκο χώρας μειώνεται, το κόστος άντλησης κεφαλαίων βελτιώνεται και οι εκδόσεις Tier 2 και AT1 αντιμετωπίζονται από τις αγορές με περισσότερο ρεαλισμό. Οι εποπτικές απαιτήσεις δεν επηρεάζονται από τη βαθμολογία (καθορίζονται από την ΕΚΤ) αλλά η συνολική εικόνα σταθερότητας βοηθά τις τράπεζες να προσεγγίζουν τις αγορές με μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση. Με τον χρόνο, αυτό περνά και στην πραγματική οικονομία μέσω χαμηλότερου κόστους χρήματος. Αν θεωρήσουμε πως δανείζουν τις επιχειρήσεις υπό φυσιολογικές προϋποθέσεις…

Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, η αναβάθμιση σίγουρα ενισχύει την εικόνα αξιοπιστίας της χώρας. Δεν αλλάζει αυτόματα τα κριτήρια των κοινοτικών εργαλείων, αλλά διευκολύνει τις συζητήσεις σε τομείς που απαιτούν σταθερή και συνεπή δημοσιονομική διαχείριση: ενέργεια, υποδομές, άμυνα, μεγάλα έργα. Η Ελλάδα εμφανίζεται ως χώρα που διατηρεί σταθερή πορεία και όχι ως χώρα που χρειάζεται να δίνει συνεχείς διαβεβαιώσεις και αποδείξεις, ότι δεν θα παρεκκλίνει.

Δυστυχώς η αξιολόγηση δεν βλέπει μόνο τα θετικά. Εντοπίζει και ότι πολλές αδυναμίες παραμένουν. Το εξωτερικό ισοζύγιο είναι ακόμη σοβαρά ελλειμματικό. Το δημόσιο χρέος, παρότι μειώνεται, παραμένει υψηλό. Η ανάπτυξη είναι σταθερή αλλά όχι αρκετή για ταχύτερη σύγκλιση. Η Fitch ενσωματώνει αυτά τα σημεία στην αξιολόγηση και επισημαίνει ότι η πρόοδος χρειάζεται συνέχεια και όχι εφησυχασμό. Έχουν δει πολλά… Ελληνικά τα μάτια των αναλυτών της, βλέπετε. 

Συμπερασματικά, η αναβάθμιση δεν είναι λόγια του αέρα. Είναι μία καλά υπολογισμένη αποτίμηση της σημερινής κατάστασης και της πορείας των τελευταίων ετών, για την ελληνική οικονομία. Θα δώσει σαφώς χαμηλότερο κόστος χρήματος για το Δημόσιο και τις επιχειρήσεις, σταθερότερο τραπεζικό περιβάλλον και καθαρότερη εικόνα στις αγορές.

Βάσει αυτών, η εκτίμηση για τη συνέχεια δεν μπορεί παρά να είναι αισιόδοξη, σε δύο επίπεδα. Από τη μία, είναι εξαιρετικά πιθανό πλέον να υπάρξουν ανάλογες κινήσεις κι από άλλους οίκους, καθώς η βελτίωση των δημοσιονομικών και η σταθερή μείωση του χρέους δημιουργούν οπωσδήποτε περιθώριο για θετικές αναθεωρήσεις όταν ολοκληρωθούν οι επόμενες αξιολογήσεις (κάπου στον Μάρτιο η πρώτη, από την καναδική Morning Star-DBRS). Από την άλλη, δεν πρέπει κανείς να ξεχνά πως η πορεία της οικονομίας εξαρτάται από τη διατήρηση της σταθερότητας και της συνέπειας: αν συνεχιστεί και εμπλουτιστεί με τα σωστά "συστατικά" η μέχρι σήμερα οικονομική πολιτική και αν ενισχυθεί η παραγωγικότητα, η χώρα θα ενισχύσει περαιτέρω την θέση της και οι αναπτυξιακές προσδοκίες θα αυξηθούν σημαντικά. Αν όχι, η αναβάθμιση θα μείνει μια αποτύπωση του σήμερα, μια διάκριση χωρίς συνέχεια ή κάποια σημασία στο αύριο.

Πέτρος Λάζος
petros.lazos@capital.gr