Ποιος θα λογοδοτήσει για τους νεκρούς του Νόβι Σαντ;

Ένας χρόνος συμπληρώνεται από τον θάνατο 16 ανθρώπων στον σιδηροδρομικό σταθμό του Νόβι Σαντ στη Σερβία. Οι αντικυβερνητικές διαδηλώσεις συνεχίζονται μέχρι σήμερα.

Υπό κανονικές συνθήκες ο Μπόρις Κοτζίνοβιτς, φοιτητής από το Νόβι Σαντ, θα είχε αφοσιωθεί αποκλειστικά στο μεταπτυχιακό του. Όμως τον τελευταίο χρόνο οι συνθήκες δεν είναι φυσιολογικές για τους φοιτητές στη Σερβία, καθώς συνεχίζονται οι κινητοποιήσεις στα πανεπιστήμια. Ούτε για τον Μπόρις Κοτζίνοβιτς, που έχει αναδειχθεί σε ένα από τα αναγνωρίσιμα πρόσωπα του φοιτητικού κινήματος.

Έτσι, μοιράζει πλέον τον χρόνο του ανάμεσα στη βιβλιογραφία για το μεταπτυχιακό του και τη διοργάνωση της μεγάλης επετειακής κινητοποίησης για την τραγωδία του Νόβι Σαντ, που έχει προγραμματιστεί για την 1η Νοεμβρίου. Οι φοιτητές πιστεύουν ότι το τραγικό δυστύχημα θα είχε αποφευχθεί, εάν η Σερβία δεν υπέφερε από συστηματική διαφθορά και ανικανότητα των αρμοδίων.

Η γέννηση ενός κινήματος

"Η νίκη μας έγκειται στο γεγονός ότι οι άνθρωποι συνειδητοποιούν πως κάτι δεν δουλεύει σε αυτή τη χώρα και πως χρειαζόμαστε μία δίκαιη κοινωνία, με θεσμούς που πραγματικά λειτουργούν", λέει σήμερα ο Μπόρις Κοτζίνοβιτς στην Deutsche Welle. Με σύνθημα "Έχετε αίμα στα χέρια σας" και με σύμβολο την κόκκινη παλάμη (αποτύπωμα της παλάμης με κόκκινη μπογιά που εμφανίζεται σε online αναρτήσεις, σε πλακάτ, αλλά και στους δρόμους), το φοιτητικό κίνημα επεκτείνεται πολύ πέρα από το Νόβι Σαντ, τη δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Σερβίας.

Φοιτητές από το Νόβι Σαντ έχουν διασχίσει σχεδόν όλη τη χώρα με τα πόδια, εκφράζοντας την αγωνία τους. Έχουν αναπτύξει ένα πυκνό δίκτυο επαφών στην επαρχία, ακόμα και στη σερβική διασπορά στο εξωτερικό. Κάποιοι έφτασαν μέχρι το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στο Στρασβούργο ή στις Βρυξέλλες, για να εισακουστεί η διαμαρτυρία τους.

Κατάφεραν πολλά, αλλά όχι το κυριότερο: να λογοδοτήσουν οι υπεύθυνοι για την τραγωδία που συγκλόνισε το Νόβι Σαντ πριν από έναν χρόνο, όταν κατέρρευσε τμήμα της οροφής στον σιδηροδρομικό σταθμό της πόλης, με αποτέλεσμα να σκοτωθούν 16 άνθρωποι.

Πόλεμος φθοράς με τις αρχές

Οι σερβικές αρχές απάντησαν με ποικίλους τρόπους στις κινητοποιήσεις. Από τη μία πλευρά προσπάθησαν να καλοπιάσουν τους φοιτητές, παρέχοντας στεγαστικά δάνεια και αυξάνοντας τους μισθούς των νέων πανεπιστημιακών. Από την άλλη επιδόθηκαν σε εκστρατεία συκοφάντησης, ενώ δεν έλειψε και η αστυνομική καταστολή των κινητοποιήσεων.

Όπως λέει στην Deutsche Welle ο Μπόγιαν Κλάτσαρ, επικεφαλής του Κέντρου για Ελεύθερες Εκλογές και Δημοκρατία (CESID), "βρισκόμαστε σε μία πολιτική κρίση που δεν έχει ξεπεραστεί εντελώς, και για την οποία δεν διαφαίνεται καν μία λύση βραχυπρόθεσμα". Η κυβέρνηση συνασπισμού, στην οποία κυριαρχεί το Σερβικό Προοδευτικό Κόμμα (SNS) του προέδρου Αλεξάνταρ Βούτσιτς, μπορεί να μην έχει ακόμη ανακτήσει τον πλήρη έλεγχο, αλλά βρίσκεται σε καλύτερη θέση από ό,τι πριν από έξι μήνες, όταν οι κινητοποιήσεις είχαν φθάσει στην κορύφωσή τους.

"Μέχρι τα τέλη Απριλίου ήταν στριμωγμένοι, αλλά τώρα μπορούν και πάλι να ορίζουν την ατζέντα και αυτό ακριβώς κάνουν", λέει ο Κλάτσαρ. Κατά την άποψή του, το φοιτητικό κίνημα μπορεί να έχει αλλάξει το κλίμα στη σερβική κοινωνία, αλλά όχι και τους όρους του πολιτικού παιχνιδιού.

"Κλειδί" η προκήρυξη εκλογών

Ενώ οι φοιτητές απαιτούν νέες εκλογές, οι σερβικές αρχές απλώς αγνοούν το αίτημα. Ο Μπόγιαν Κλάτσαρ θεωρεί ότι ο χρόνος διεξαγωγής των εκλογών ισοδυναμεί με "κρυφό άσο" στο μανίκι του κυβερνώντος κόμματος SNS, γιατί του επιτρέπει να έχει τον πρώτο λόγο στις εξελίξεις και να βρίσκεται πάντα ένα βήμα μπροστά από τους αντιπάλους του.

Αλλά για να προκηρυχθούν εκλογές, εκτιμά ο ίδιος, θα πρέπει η κυβέρνηση να προβάλει μία πιο θετική ατζέντα. Και να επιλύσει κάποια από τα τόσα προβλήματα που συσσωρεύονται τελευταία – από τις αμερικανικές κυρώσεις στον σερβικό ενεργειακό όμιλο NIS μέχρι τη διασφάλιση της ενεργειακής τροφοδοσίας συνολικά.

Για τους φοιτητές, από την άλλη πλευρά, δύο είναι οι κύριοι στόχοι: να παραμείνουν σε εγρήγορση ενόψει πιθανών εξελίξεων και να διαμορφώσουν ένα πολιτικό κλίμα που θα θυμίζει δημοψήφισμα, έτσι ώστε η αρνητική ψήφος στην κάλπη να εκληφθεί ως ετυμηγορία εναντίον του Αλεξάνταρ Βούτσιτς και του SNS.

Οι ίδιοι οι φοιτητές ισχυρίζονται ότι είναι "έτοιμοι", οποτεδήποτε και αν προκηρυχθούν εκλογές, προετοιμάζοντας δικούς τους υποψηφίους αλλά και ομάδες παρατηρητών για την απρόσκοπτη διεξαγωγή της εκλογικής διαδικασίας. "Η κεντρική ιδέα", εξηγεί ο Μπόρις Κοτζίνοβιτς, "είναι ότι δεν θα σκεφτούμε ποιος είναι αριστερός ή δεξιός, φιλελεύθερος ή συντηρητικός. Ο κοινός στόχος για όλους είναι μία καλύτερη, δίκαιη κοινωνία, με υγιείς θεσμούς που λειτουργούν".

Περιμένοντας τους διαδηλωτές

Σύμφωνα με τους διοργανωτές, δεκάδες χιλιάδες διαδηλωτές θα δώσουν το παρών στην επετειακή εκδήλωση της 1ης Νοεμβρίου. Πολλοί από αυτούς θα φτάσουν στο Νόβι Σαντ από την προηγούμενη μέρα, ακόμα και με ποδήλατα. Η σερβική αστυνομία εξαπολύει κατηγορίες για υποκίνηση ταραχών, αλλά οι εκπρόσωποι του φοιτητικού κινήματος επιμένουν ότι "η βία δεν είναι ο τρόπος που επιλέγουν για να διαμαρτυρηθούν".

Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι θα μείνουν απαθείς. Όπως λέει ο Μπόρις Κοτζίνοβιτς, "προβλέπεται μία επιμνημόσυνη δέηση, που θα εστιάζει αποκλειστικά στα θύματα. Έχει περάσει ένας χρόνος από τότε που πέθαναν αυτοί οι άνθρωποι και κανείς δεν έχει λογοδοτήσει, παρ' ότι πολλά ρεπορτάζ υποδεικνύουν ότι υπάρχει διαφθορά, στην οποία εμπλέκεται ένα μέρος του συστήματος". Στη συνέχεια βέβαια δεν αποκλείεται να κάνουν και λίγο θόρυβο οι φοιτητές, "μέχρι να ικανοποιηθούν τα αιτήματά τους", όπως λέει με νόημα ο Κοτζίνοβιτς. "Και αυτό θα συνεχιστεί, μέχρι να προκηρυχθούν εκλογές και να μην αλλοιώνεται, ούτε να παρερμηνεύεται η βούληση του εκλογικού σώματος".

Επιμέλεια: Γιάννης Παπαδημητρίου

Πηγή: Deutsche Welle