European Newsroom: Οι λαϊκιστές κέρδισαν στην Τσεχία--Τι περιμένει τις Βρυξέλλες;

Έπειτα από την εντυπωσιακή νίκη του στις βουλευτικές εκλογές στην Τσεχία το σαββατοκύριακο, ο λαϊκιστής δισεκατομμυριούχος Αντρέι Μπάμπις έσπευσε να τονίσει την φιλική προς την ΕΕ στάση του, αλλά κάποιες από τις πολιτικές του--και οι υποστηρικτές του στη βουλή--θέτουν σε κίνδυνο τη βιομηχανική πολιτική του μπλοκ και την υποστήριξή της ΕΕ προς την Ουκρανία.

Το αντιπολιτευόμενο κίνημα του, το ANO, έγινε η μεγαλύτερη δύναμη με μόλις κάτι παραπάνω από το 34,5% των ψήφων, σύμφωνα με τα οριστικά αποτελέσματα που ανακοινώθηκαν την Κυριακή από την εκλογική επιτροπή.

Τώρα στοχεύει να σχηματίσει κυβέρνηση μειοψηφίας. Ο Μπάμπις είπε ότι θα επιδιώξει τη στήριξη της κυβέρνησής του από το ακροδεξιό κόμμα "Ελευθερία και Άμεση Δημοκρατία" (SPD), το οποίο κέρδισε το 7,8% των ψήφων και 15 έδρες, και από το νεοσύστατο δεξιό κόμμα "Αυτοκινητιστές" (AUTO), το οποίο απέσπασε 6,8% και 13 έδρες.

Έχοντας συναντηθεί με τον Μπάμπις νωρίς την Κυριακή, ο πρόεδρος της χώρας Πετρ Πάβελ δήλωσε ότι θα διορίσει την επόμενη κυβέρνηση το νωρίτερο τον Νοέμβριο προκειμένου να δώσει χρόνο στους πολιτικούς για διαπραγματεύσεις.

Το ΑΝΟ θα έχει 80 από τις 200 έδρες στην κάτω βουλή της χώρας. Η κεντροδεξιά συμμαχία Spolu (Μαζί) υπό τον φιλελεύθερο-συντηρητικό πρωθυπουργό Πετρ Φιάλα βυθίστηκε στο 23,4% των ψήφων (από το 27,8% το 2021).

Το ποσοστό συμμετοχής στις εκλογές ήταν 69%, υψηλότερο σε σχέση με τις βουλευτικές εκλογές του 2021.

Άλλος ένας πονοκέφαλος για τις Βρυξέλλες;

Μετά την εκλογική του νίκη ο Μπάμπις δήλωσε φιλοευρωπαίος και τόνισε ότι θέλει "να πάει καλά η Ευρώπη".

Αλλά ο Μπάμπις, ο οποίος θα επιστρέψει ως επικεφαλής της τσεχικής κυβέρνησης έπειτα από μια περίοδο στην πρωθυπουργία από το 2017 ως το 2021, είναι πιθανόν να αποδειχτεί δύσκολος εταίρος για την Ευρώπη: κατά την προεκλογική του εκστρατεία υποσχέθηκε να σταματήσει τις παραδόσεις όπλων στην Ουκρανία, να "καταστρέψει" την Πράσινη Συμφωνία--το πρόγραμμα για μια κλιματικά ουδέτερη ΕΕ--και να βάλει τέλος στο ευρωπαϊκό πακέτο μετανάστευσης και ασύλου.

Σύμφωνα με το νούμερο δύο του ANO, τον Κάρελ Χάβλιτσεκ, η επόμενη κυβέρνηση θα στείλει άμεσα επιστολή στις Βρυξέλλες για να τις ενημερώσει ότι η Δημοκρατία της Τσεχίας δεν θα επιβάλει ποσοστώσεις εκπομπών για τα νοικοκυριά και ότι σκοπεύει να απορρίψει το σύμφωνο για τη μετανάστευση.

Ωστόσο ο Μπάμπις πιθανόν να αντιμετωπίσει πρόβλημα από την προσπάθεια του SPD να διοργανώσει δημοψήφισμα για την έξοδο από την ΕΕ, εκτιμά ο Πετρ Γιουστ, αναλυτής του Μητροπολιτικού Πανεπιστημίου στην Πράγα.

"Είναι σαφές ότι το ζήτημα αυτό θα συζητηθεί και θα αποτελέσει αντικείμενο κάποιων διαπραγματεύσεων", είπε ο ίδιος και πρόσθεσε ότι έδωσε στο SPD τη "δυνατότητα εκβιασμού" καθώς ο Μπάμπις δεν θα μπορέσει να κυβερνήσει χωρίς το κόμμα.

Αλλά ο Μπάμπις "προφανώς δεν θα προχωρήσει σε βιαστικές κινήσεις σε σχέση με την ΕΕ", σχολίασε ο Γιουστ επισημαίνοντας τα επιχειρηματικά ενδιαφέροντα του πολυεκατομμυριούχου στη δυτική Ευρώπη.

Και οι άλλοι πιθανοί υποστηρικτές του όμως συνιστούν πρόβλημα για την ΕΕ: Οι Αυτοκινητιστές εμφανίστηκαν για πρώτη φορά στην πολιτική σκηνή της χώρας τους όταν κατέλαβαν δύο έδρες στο ευρωκοινοβούλιο στις εκλογές του 2024.

Αντιτιθέμενοι στην Πράσινη Συμφωνία της ΕΕ οι Αυτοκινητιστές έχουν κάνει έκκληση για χαμηλότερους φόρους και για πάταξη της γραφειοκρατίας στις επιχειρήσεις, στην εκπαίδευση, στη στέγαση, στην προστασία του περιβάλλοντος, στη γεωργία και σε άλλους τομείς.

Το κόμμα θέλει να εξαιρεθεί από τη δέσμευση της χώρας να ενταχθεί κάποια στιγμή στην ευρωζώνη και έχει κάνει έκκληση για μεγαλύτερη αυτονομία εντός της ΕΕ παρότι προωθεί τη συμμετοχή στην ΕΕ.

Φίλοι σε ενδιαφέρουσες θέσεις

Ο Μπάμπις θεωρείται φίλος του αντιευρωπαϊστή Ούγγρου πρωθυπουργού Βίκτορ Ορμπάν και θαυμάζει ανοιχτά τον πρόεδρο των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ.

Ο Μπάμπις ίδρυσε την ευρωσκεπτικιστική και εθνικοσυντηρητική πολιτική ομάδα "Πατριώτες για την Ευρώπη" στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο μαζί με τον Ορμπάν και συχνά τον συγκρίνουν με αυτόν.

Αλλά δεν είναι ούτε ιδεολόγος ούτε βαθιά ευρωσκεπτικιστής, αλλά μάλλον ένας πραγματιστής πολιτικός.

Επομένως δεν θα χρειαστεί να υπάρξει μια δραστική στροφή στην εξωτερική πολιτική της Τσεχίας, κάτι στο οποίο συμφωνούν ο Μάρτιν Βοκάλεκ από το παράρτημα των Βρυξελλών του τσεχικού ινστιτούτου Europeum και ο Βέλγος αναλυτής Ζαν-Μισέλ Ντε Βέλε του πανεπιστημίου των Βρυξελλών Université Libre (ULB).

Οπως λέει ο Βοκάλεκ, το ANO κατάφερε να εκμεταλλευτεί την απογοήτευση για να κινητοποιήσει τους ψηφοφόρους του και να συγκεντρώσει και κάποιους από τους υποστηρικτές εξτρεμιστικών κομμάτων και κομμάτων διαμαρτυρίας, αλλά η τσεχική κοινωνία δεν θέλει την "πλήρη αποχώρηση από το δημοκρατικό πλαίσιο και τον ευρωπαϊκό προσανατολισμό της χώρας", όπως επισημαίνει.

Σε κάθε περίπτωση, θα υπάρξει αλλαγή στον τόνο, στο ύφος και στις προτεραιότητες.

Σε ό,τι αφορά τον αντίκτυπο στην ΕΕ, ασφαλώς δεν πρόκειται για καλή είδηση, λέει ο Ντε Βέλε.

Η παρουσία του Μπάμπις στο τιμόνι της χώρας πιθανόν να περιπλέξει την οικοδόμηση μιας ισχυρότερης και πιο ενωμένης Ευρώπης από οικονομική, κοινωνική και στρατιωτική σκοπιά, προσθέτει.

Ο Σλοβάκος πολιτικός επιστήμονας Ράντοσλαβ Στέφαντσικ, του πανεπιστημίου Οικονομικών και Επιχειρήσεων της Μπρατισλάβα, ωστόσο, είπε ότι ο Μπάμπις δεν επιδεικνύει τόσο φιλορωσική στάση, όπως ο Ορμπάν ή ο Σλοβάκος πρωθυπουργός Ρόμπερτ Φίτσο.

Πιθανά προβλήματα για το Κίεβο και ίσως την φον ντερ Λάιεν

Ωστόσο, ο Μπάμπις έχει αμφισβητήσει τη συνεχιζόμενη βοήθεια για το Κίεβο σε αντίθεση με την απερχόμενη κεντροδεξιά κυβέρνηση, η οποία έχει στηρίξει την Ουκρανία από το 2022 που εισέβαλε η Ρωσία στο έδαφός της.

"Κάθε χρόνο συνεισφέρουμε με 2,5 δισεκατομμύρια ευρώ στον προϋπολογισμό των Βρυξελλών. Και φυσικά οι Βρυξέλλες βοηθούν την Ουκρανία. Και η νέα πρόταση για τον νέο προϋπολογισμό περιλαμβάνει ένα μεγάλο ποσό για την Ουκρανία...", είπε ο Μπάμπις λίγο πριν από τις εκλογές.

Ο ίδιος είπε επίσης στα ουκρανικά μέσα ενημέρωσης ότι η Ουκρανία "δεν είναι έτοιμη για την ΕΕ" και ότι "πρέπει πρώτα να τερματίσουμε τον πόλεμο".

Ωστόσο, ο Μπάμπις τόνισε τη στήριξή του για τους Πολωνούς γείτονές του και χαρακτήρισε την Πολωνία "ανέκαθεν τον στενότερο σύμμαχο της Τσεχικής Δημοκρατίας".

Στο επίπεδο της ΕΕ, το ANO μετακινήθηκε από την φιλελεύθερη ευρωομάδα "Ανανεώστε την Ευρώπη" το 2024 και εντάχθηκε στους Πατριώτες. Σε αυτή την ομάδα είναι μαζί με το κόμμα Fidesz της Ουγγαρίας, με το FPÖ της Αυστρίας και με τον γαλλικό Εθνικό Συναγερμό της Μαρίν Λεπέν.

Αν το ANO συνεργαστεί με τους Αυτοκινητιστές, η Πράγα θα μπορούσε να αποτελέσει πρόβλημα για την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.

Σε γενικές γραμμές, αν η Πράγα κινηθεί με κυρίαρχο το αίσθημα της εθνικής κυριαρχίας, αυτό πιθανόν να διευρύνει το μέτωπο της επίθεση σε κάποιους από τους πυλώνες του προγράμματος της φον ντερ Λάιεν ξεκινώντας από τα βιομηχανικά ζητήματα και την Πράσινη Συμφωνία. Αλλά η μεγαλύτερη ανησυχία της ΕΕ αφορά την Ουκρανία.