Είναι οι ΗΠΑ ακόμα υπερδύναμη;

Του Andreas Kluth

Καθώς η κυβέρνηση Τραμπ σκέφτεται να επιτεθεί στη Βενεζουέλα και να εκδιώξει το καθεστώς της, ένα μοτίβο που ξεκίνησε με τη Γροιλανδία και τον Καναδά στο βορρά και τον Παναμά νοτιότερα, αρχίζει να παίρνει μορφή. Θα το ονομάσω ημισφαιρισμό. Σε γεωπολιτικούς όρους, σηματοδοτεί μια απίστευτη μετατόπιση της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής, την οποία η Σούζαν Ράις, πρώην σύμβουλος εθνικής ασφάλειας, αποκαλεί "αυτοκτονία της υπερδύναμης": Από παγκόσμια υπερδύναμη γινόμαστε περιφερειακή μεγάλη δύναμη".

Αυτός ο ημισφαιρισμός δεν θυμίζει τόσο το παλιό Δόγμα Μονρόε (το οποίο αφορούσε την απομάκρυνση των ευρωπαϊκών δυνάμεων από την αμερικανική ήπειρο) όσο την κυνική, μακιαβελική νοοτροπία με την οποία οι μεγάλες δυνάμεις τον 19ο αιώνα, ή και πάλι στη Διάσκεψη της Γιάλτας, κάποτε χάραξαν τον κόσμο σε σφαίρες επιρροής προκειμένου να κυριαρχήσουν σε εκείνη που θεωρούσαν δική τους.

Από τότε που ορκίστηκε για δεύτερη φορά πρόεδρος, ο Ντόναλντ Τραμπ έχει σταθερά δηλώσει ότι αυτή η νοοτροπία - και όχι, ας πούμε, ένας γενικός απομονωτισμός - περιγράφει καλύτερα τις θέσεις του στην εξωτερική πολιτική. Και δεδομένου ότι η Αμερική δεν έχει καμία δουλειά να ελέγχει τα δύο άκρα της Ευρασίας (τα οποία, κατά πάσα πιθανότητα, θα έμεναν στη Ρωσία και την Κίνα), θα έχει το δυτικό ημισφαίριο.

Έτσι, απείλησε διακριτικά να προσαρτήσει τον γειτονικό Καναδά ως την 51η πολιτεία - να καταλάβει τη Γροιλανδία από τη Δανία, παραδοσιακά έναν από τους πιο πιστούς συμμάχους της Αμερικής - και να "πάρει πίσω" τη διώρυγα του Παναμά. Έχει μετονομάσει τον Κόλπο του Μεξικού σε Κόλπο της Αμερικής, χρησιμοποιεί το Ελ Σαλβαδόρ ως αμερικανική "ποινική αποικία" και σχολιάζει την εσωτερική πολιτική της Βραζιλίας για να την πει στους Μπαϊντενικούς.

Σε "shock value", η παρενόχληση του Τραμπ προς τον Καναδά και τη Γροιλανδία κατατάσσεται στην υψηλότερη θέση, επειδή είναι τόσο καλοί φίλοι και η προσβολή φαίνεται αδιανόητα αχρείαστη. Οι κινήσεις και ενέργειες που κατευθύνονται προς το νότο, εν τω μεταξύ, αφορούν σε δύο μεγάλα προβλήματα για τον Τραμπ στο εσωτερικό: την επιδημία ναρκωτικών που σκοτώνει δεκάδες χιλιάδες Αμερικανούς κάθε χρόνο και τις μεταναστευτικές ροές που έφτασαν σε μεγάλο βαθμό μέσω των νότιων συνόρων.

Ο πιο ευαίσθητος στα δυο αυτά ζητήματα στο εσωτερικό της κυβέρνησης Τραμπ είναι ο Στίβεν Μίλερ, σύμβουλος του προέδρου, ο οποίος είναι επίσης σύμβουλος εσωτερικής ασφάλειας. Με αυτή την ιδιότητα έχει αναλάβει τώρα έναν ασυνήθιστα μεγάλο ρόλο στην εκστρατεία κατά της Βενεζουέλας - μαζί με τον Μάρκο Ρούμπιο, γιο Κουβανών μεταναστών που είναι τώρα υπουργός Εξωτερικών και σύμβουλος εθνικής ασφάλειας, αλλά ενάντια στον Ρίτσαρντ Γκρενέλ, έναν διπλωμάτη του MAGA που ασκεί πιο παραδοσιακή διπλωματία με το Καράκας στο παρασκήνιο.

Το αφήγημα των Μίλερ & Σια είναι ότι η Βενεζουέλα διεξάγει στην πραγματικότητα πόλεμο κατά των Ηνωμένων Πολιτειών, γεγονός που απαιτεί αμερικανική στρατιωτική απάντηση. Πολλοί από τους μετανάστες, σύμφωνα με το επιχείρημά τους, είναι μέλη μιας εγκληματικής συμμορίας την οποία ο Τραμπ έχει χαρακτηρίσει ξένη τρομοκρατική οργάνωση, και επομένως "αλλοδαποί εχθροί" βάσει ενός νόμου που χρονολογείται από το 1798 και άρα fair game για απέλαση ή χειρότερα.

Ο πρόεδρος Νικολάς Μαδούρο (τον οποίο τα αμερικανικά δικαστήρια έχουν κατηγορήσει επίσημα για διακίνηση ναρκωτικών) διοικεί το κράτος της Βενεζουέλας ως ένα γιγαντιαίο καρτέλ ναρκωτικών, λένε, πράγμα που σημαίνει ότι έχει ουσιαστικά κερδίσει τη θέση του στο στόχαστρο της Αμερικής*. Και εκτός αυτού, ο Μαδούρο νόθευσε τις εκλογές του 2024 και είναι ούτως ή άλλως παράνομος. Ο Ρούμπιο βρίσκεται σε επαφή με ηγέτες της αντιπολίτευσης που θα μπορούσαν να αναλάβουν σε περίπτωση αλλαγής καθεστώτος.

Υπό την καθοδήγηση του Μίλερ, οι ΗΠΑ έχουν ήδη βομβαρδίσει αρκετά μικροσκοπικά και άοπλα σκάφη στην Καραϊβική και έχουν σκοτώσει περισσότερους από δώδεκα αμάχους που επέβαιναν σε αυτά, οι οποίοι μπορεί να ήταν ή να μην ήταν διακινητές ναρκωτικών. Ο αντιπρόεδρος Τζέι Ντι Βανς χαρακτήρισε τις επιδρομές αυτές "την ύψιστη και καλύτερη χρήση του στρατού μας". Άλλοι γνώστες (συμπεριλαμβανομένων ορισμένων Ρεπουμπλικάνων) τις θεωρούν παράνομες και εξωδικαστικές εκτελέσεις**.

Εν τω μεταξύ, οι ΗΠΑ έχουν συγκεντρώσει μια αρμάδα κοντά στη Βενεζουέλα, εκτός από μαχητικά αεροσκάφη στο Πουέρτο Ρίκο και άλλες μονάδες κοντά. "Θα σας τινάξουμε στον αέρα", είπε ο Τραμπ στη Βενεζουέλα την περασμένη εβδομάδα στα Ηνωμένα Έθνη. "Θα δούμε τι θα συμβεί με τη Βενεζουέλα", συλλογίστηκε σε δημοσιογράφους αυτή την εβδομάδα. Ο Μαδούρο μόλις υπέγραψε διάταγμα για να δώσει στον εαυτό του εξουσίες έκτακτης ανάγκης σε περίπτωση εισβολής των ΗΠΑ.

Ο Μαδούρο είναι όντως παράνομος και από τους πιο απεχθείς ηγέτες στον κόσμο, και σχεδόν κανείς δεν θα λυπόταν να τον αποχαιρετήσει. Από την άλλη, το ίδιο ισχύει και για τον Αλεξάντερ Λουκασένκο στη Λευκορωσία, ας πούμε, και για άλλους που θα ήταν εξίσου πειστικοί ως κακοί στον Τζέιμς Μποντ. Αλλά ο Τραμπ δεν θα τους κυνηγήσει. Επιπλέον, το αφήγημα ότι η Βενεζουέλα είναι ένα κράτος ναρκο-τρομοκρατών δεν είναι λάθος, αλλά ούτε και απόλυτο: Το μεγαλύτερο μέρος της φαιντανύλης στις ΗΠΑ προέρχεται από το Μεξικό - το μεγαλύτερο μέρος της κοκαΐνης από την Κολομβία.

Καθώς οι ΗΠΑ βγάζουν τα ξίφη τους στην Καραϊβική, δύο σκέψεις θα πρέπει να ανησυχούν εκείνους που ενδιαφέρονται για το ρόλο της Αμερικής στον κόσμο.

Πρώτον, τα μέσα του Τραμπ σαφώς παρακάμπτουν ή παραβιάζουν το διεθνές και το εσωτερικό δίκαιο (ο πρόεδρος της Κολομβίας δήλωσε στον ΟΗΕ ότι θέλει ο Τραμπ να αντιμετωπίσει "ποινικές διαδικασίες"). Αυτό εντάσσεται σε ένα μοτίβο κατάχρησης των αμερικανικών ενόπλων δυνάμεων από τον Τραμπ - "θα πρέπει να χρησιμοποιήσουμε ορισμένες από αυτές τις επικίνδυνες πόλεις ως πεδία εκπαίδευσης για τον στρατό μας", είπε σε περίπου 800 στρατηγούς και ναυάρχους αυτή την εβδομάδα, αναφερόμενος σε αμερικανικές πόλεις.

Δεύτερον, η κυβέρνηση Τραμπ μετατοπίζει σαφώς πόρους, ενέργεια και προσοχή στην Αμερική από άλλες περιοχές, κυρίως την Ευρώπη και την Ασία. Οι φήμες λένε ότι αυτή η διπλή "στροφή" πρόκειται να επισημοποιηθεί στην επικείμενη εθνική αμυντική στρατηγική.

Το έγγραφο αυτό, το οποίο συντάχθηκε υπό την εποπτεία του Έλμπριτζ Κόλμπι, του κορυφαίου υπευθύνου χάραξης πολιτικής του Πενταγώνου, αναμενόταν αρχικά να αντανακλά την πεποίθηση του Κόλμπι ότι οι ΗΠΑ έπρεπε να αποσυρθούν σταδιακά από την Ευρώπη και τη Μέση Ανατολή, προκειμένου να επικεντρωθούν στη σημαντική διαμάχη με την Κίνα στον Ινδο-Ειρηνικό. Τώρα ο Κόλμπι φαίνεται να χάνει έδαφος από τους "ημισφαιριστές" της κυβέρνησης.

Και με τους δύο τρόπους, ο Τραμπ δείχνει στην πρώην υπερδύναμη του κόσμου μια κακή κατεύθυνση. Η εστίαση στο αμερικανικό ημισφαίριο εις βάρος άλλων ηπείρων είναι λανθασμένη, λέει η Ράις, πρώην σύμβουλος εθνικής ασφάλειας, επειδή "ο υπόλοιπος κόσμος δεν έχει πάει διακοπές". Και η περιφρόνηση του διεθνούς δικαίου καθώς και των παραδοσιακών αμερικανικών αξιών για τον εκφοβισμό των γειτόνων ρίχνει τις ΗΠΑ στο επίπεδο της Ρωσίας και της Κίνας.

Η κυβέρνηση Τραμπ θα μπορούσε εύκολα, αν ήθελε, να ανατρέψει το καθεστώς στη Βενεζουέλα, όπως θα μπορούσε να προσαρτήσει τον Καναδά ή τη Γροιλανδία με ωμή βία. Αλλά κάτι τέτοιο δεν θα ήταν μόνο απερίσκεπτο και λάθος - θα ήταν επίσης αντιαμερικανικό.

*Όταν οι μυστικές υπηρεσίες της Αμερικής κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι το καθεστώς Μαδούρο δεν καθοδηγούσε την εν λόγω συμμορία ναρκωτικών, ο διευθυντής των μυστικών υπηρεσιών του Τραμπ απαίτησε νέα έκθεση και στη συνέχεια απέλυσε τους κορυφαίους αξιωματούχους που προκάλεσαν την αναστάτωση.

**Το Κογκρέσο δεν έχει εγκρίνει αυτή τη χρήση βίας, και ακόμη και αν το κάνει, τα χτυπήματα θα εξακολουθήσουν να παραβιάζουν το διεθνές δίκαιο.

Απόδοση - Επιμέλεια: Λυδία Ρουμποπούλου