Αμήχανες εκκλήσεις προς Ερντογάν από την Ευρώπη

Οι πιο έντονες αντιδράσεις για την σύλληψη του Εκρέμ Ιμάμογλου ήταν στην Ευρώπη εκείνες των Τούρκων, που ζουν στο εξωτερικό, με χαρακτηριστικό το παράδειγμα της Γερμανίας. Συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας πραγματοποιήθηκαν σε πολλές πόλεις από οργανώσεις μεταναστών και από τους εκπροσώπους του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος. Όπως σημείωσε όμως ο Τσανέρ Αβέρ από το Κέντρο Τουρκικών Σπουδών, οι αντιδράσεις αυτές δεν "αγγίζουν" τον Ερντογάν. Αυτό που πιθανώς να τον ενοχλούσε θα ήταν κάποια συντονισμένη και συγκεκριμένη αντίδραση από τις χώρες της ΕΕ, η οποία δεν ήρθε ποτέ και δεν προβλέπεται να έρθει. Όπως επισημαίνουν αρκετά δημοσιεύματα στον γερμανικό Τύπο, αν οι Τούρκοι πολίτες περίμεναν κάποια ισχυρή απάντηση από την Ευρώπη στην πραξικοπηματική σύλληψη του δημάρχου της Κωνσταντινούπολης τότε βγαίνουν γελασμένοι. Από τις Βρυξέλλες ήρθε μια μάλλον τετριμμένη δήλωση για την ανάγκη σεβασμού στους κανόνες του κράτους δικαίου. Η γερμανική κυβέρνηση εξέδωσε μια ανακοίνωση όπου κάνει λόγο για "σημαντική οπισθοχώρηση για τη δημοκρατία", αλλά απέφυγε να πάρει μέτρα, όπως να καλέσει τον πρέσβη της Τουρκίας στο Βερολίνο στο υπουργείο των Εξωτερικών.

Απλώς... ανησυχούν

Λίγο πιο αιχμηρός ήταν ο καγκελάριος Όλαφ Σολτς, στην τελευταία του παρουσία σε Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, ζητώντας "να σταματήσει αυτό αμέσως". Αλλά είναι αρκετά έμπειρος για να γνωρίζει ότι τέτοιες δηλώσεις δεν πρόκειται να αναστατώσουν τον Τούρκο πρόεδρο. Το γαλλικό υπουργείο Εξωτερικών ανακοίνωσε ότι "ανησυχεί βαθύτατα", ενώ κάτι αντίστοιχο τόνισε και η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν. Αλλά η ανησυχία είναι απλώς ένα… συναίσθημα. Όχι πράξη. Ο πρόεδρος της Τουρκίας μπορεί από τη μια να αισθάνεται απειλούμενος από τον πιο σοβαρό και υπολογίσιμο αντίπαλο που είχε να αντιμετωπίσει στα χρόνια οικοδόμησης της παντοδυναμίας του, αλλά θεωρεί -όπως συμφωνούν όλοι στο Βερολίνο- ότι η διεθνής συγκυρία και ο ρόλος της Τουρκίας του επιτρέπουν να τεντώνει τα όρια αντοχής των συμμάχων του.

Ανθρώπινα δικαιώματα εναντίον γεωπολιτικής

Είναι χαρακτηριστική η εκτίμηση της Χιουρτσάν Ασλί Ακσόι από το Κέντρο Εφαρμοσμένων Τουρκικών Σπουδών στο Βερολίνο: "Υπάρχει κριτική από την ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης της Γερμανίας, αλλά οι φωνές αυτές είναι πολύ αδύναμες προς το παρόν. Οι ΗΠΑ δεν έχουν κανένα ενδιαφέρον και η Ευρώπη δεν έχει το πάνω χέρι αυτή τη στιγμή λόγω της γεωπολιτικής. Το καθεστώς του Ερντογάν το γνωρίζει αυτό". Δεν είναι τυχαίο ότι μόλις πριν από λίγες μέρες είχε βρεθεί στην Άγκυρα ο πρωθυπουργός της Πολωνίας, που ασκεί αυτό το εξάμηνο την προεδρία της ΕΕ, Ντόναλντ Τουσκ και είχαν συζητήσει με τον Ερντογάν για τη συμμετοχή της Τουρκίας στα σχέδια για μια νέα αρχιτεκτονική ασφάλειας και άμυνας στην Ευρώπη. Η διαδικασία αυτή αποκτά ιδιαίτερη σημασία για την Άγκυρα, όπως είχε δείξει και η έντονη παρουσία και κινητικότητα των διπλωματών της στην πρόσφατη Σύνοδο Ασφαλείας στο Μόναχο. Από την πλευρά της ΕΕ μπορεί η σύλληψη Ιμάμογλου να θεωρείται εμπόδιο, που θα φρενάρει ίσως τη συνεργασία, αλλά δεν θα την αναιρέσει. Είναι ενδεικτικό ότι λίγες ώρες πριν από τη σύλληψη Ιμάμογλου το περιοδικό Spiegel ανέλυε ακριβώς γιατί μετά την αποστασιοποίηση Τραμπ από την Ευρώπη αναβαθμίζεται σημαντικά ως σύμμαχος η Τουρκία. Και την Παρασκευή οι πρόεδροι Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και Κομισιόν, Αντόνιο Κόστα και Ούρσουλα Φον ντερ Λάιεν, σε τηλεδιάσκεψη που οργάνωσαν για το θέμα, ξεκαθάρισαν ότι η Τουρκία μπορεί να πάρει μέρος στο πρόγραμμα αξιοποίησης δανεισμού για την άμυνα της ΕΕ, μαζί με τη Νορβηγία, τη Βρετανία και την Ισλανδία

Ποιος θα βγει τελικά κερδισμένος

"Η ΕΕ αντιμετωπίζει και πάλι την πρόκληση να συμβιβάσει την ατζέντα της για τα ανθρώπινα δικαιώματα με τις γεωπολιτικές πραγματικότητες", δήλωσε χαρακτηριστικά ο Χουσεϊν Τσιτσέκ, ειδικός σε θέματα Τουρκίας στο Πανεπιστήμιο της Βιέννης, στην Rheinische Post. Οι εκτιμήσεις των ειδικών διίστανται σε σχέση με τις συνέπειες που μπορεί να έχει η εξέλιξη αυτή για την πολιτική ζωή της Τουρκίας. Κάποιοι θυμίζουν ότι ο ίδιος ο Ερντογάν είχε συλληφθεί το 1990 ως δήμαρχος Κωνσταντινούπολης για μια μάλλον ανούσια αφορμή και αυτή ήταν η απαρχή της εκτίναξης του προς την εξουσία. Μπορεί να συμβεί κάτι ανάλογο και με τον Ιμάμογλου; Η Χιουρτσάν Ασλί Ακσόι δεν δείχνει να το πιστεύει. Θεωρεί πιθανότερο ότι εξαιτίας της συγκυρίας, το ρίσκο του Ερντογάν θα επιβραβευθεί. Και οι Ευρωπαίοι θα υποχρεωθούν να συνεχίσουν να κάνουν τα "στραβά μάτια" και να συνεργάζονται μαζί του.

Πηγή: Deutsche Welle