Ελληνοτουρκικά σε κυπριακό φόντο στη συνάντηση Μητσοτάκη - Ερντογάν

Του Κώστα Ράπτη

Η συνάντηση, διάρκειας άνω των σαράντα λεπτών, που πραγματοποίησαν οι ηγέτες της Ελλάδας και της Τουρκίας, στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ στην Ουάσιγκτον, από κοινού με τους διπλωματικούς τους συμβούλους και τους υπουργούς Εξωτερικών των δύο χωρών, υπήρξε η πέμπτη κατά σειρά για τους Κυριάκο Μητσοτάκη και Ταγίπ Ερντογάν μέσα σε διάστημα ενός έτους. 

Είχε προηγηθεί η συνάντηση του Μαΐου στην Άγκυρα και προβλέπεται να ακολουθήσει αντίστοιχη στο περιθώριο της ετήσιας Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών τον Σεπτέμβριο στη Νέα Υόρκη.

Πρόκειται για την υλοποίηση του "πνεύματος του Βίλνιους”, όπως εγκαινιάσθηκε πέρσι με αφορμή και πάλι μιαν ατλαντική σύνοδο, ήτοι της επένδυσης στο "κλίμα” και της επίδειξης "καλής θέλησης”, με πύκνωση των επαφών, ώστε να εκτονωθούν οι εντάσεις που την προηγούμενη τριετία είχαν λάβει επικίνδυνες διαστάσεις.

Στο πνεύμα αυτό, η ίδια η "διαδικασία” ανάγεται σε στοιχείο "ουσίας”: η ανά τακτά διαστήματα επαναβεβαίωση των ανοικτών διαύλων αποκτά αυτοτελή αξία για τους δύο ηγέτες, χωρίς αυτό να προεξοφλεί απαραιτήτως πραγματική προσέγγιση στον σκληρό πυρήνα των ελληνοτουρκικών.

Για αυτά τα τελευταία εκκρεμεί ο ορισμός νέων ημερομηνιών συνέχισης του πολιτικού διαλόγου σε επίπεδο υφυπουργών Εξωτερικών (μετά και τον τουρκικό ανασχηματισμό) το φθινόπωρο.

Έστω και έτσι, όμως, με την αξιοποίηση και των θεμάτων "χαμηλής πολιτικής”, καταγράφονται ορισμένα κέρδη – κάποια από αυτά μετρήσιμα, όπως λ.χ. η υποχώρηση των παράνομων εισόδων προσφύγων ή μεταναστών από την Τουρκία στην Ελλάδα, ο περιορισμός των παραβάσεων/παραβιάσεων στο Αιγαίο, οι προσπάθειες για διπλασιασμό των διμερών συναλλαγών κ.ο.κ.

Αλλά η συγκεκριμένη συνάντηση σε μεγάλο βαθμό απέβλεπε στην εκ των προτέρων οριοθέτηση των εντυπώσεων που θα προκύψουν από τη μαύρη επέτειο της συμπλήρωσης στις 20 Ιουλίου πενήντα ετών από την τουρκική εισβολή στην Κύπρο – περίσταση που θα φέρει και τους δύο ηγέτες στο νησί, εκατέρωθεν της "πράσινης γραμμής”, με τον Ταγίπ Ερντογάν να είναι βέβαιο ότι προετοιμάζει εμφάνιση "κατακτητή”.

Εξ ου και ο Κυριάκος Μητσοτάκης έσπευσε να τονίσει την ανάγκη επανέναρξης των συνομιλιών για το Κυπριακό. Είναι αυτή η πρώτη φορά τον τελευταίο χρόνο που το ζήτημα προβάλλει εντονότερα στις ελληνοτουρκικές επαφές, που έμοιαζαν αποκλειστικά απορροφημένες από τη διμερή πτυχή των σχέσεων.

Άγνωστο παραμένει αν μια ορισμένη κινητικότητα τις μέρες αυτές από πλευράς ΟΗΕ για το Κυπριακό έχει πραγματικό βάθος – άλλωστε την "παράσταση” έχει κλέψει το τελευταίο διάστημα η αντικειμενική εμπλοκή του κυπριακού χώρου στις εκρηκτικές εξελίξεις της Μέσης Ανατολής και η εξ αυτής απειλές του ηγέτη της Χεζμπολλάχ, Χασάν Νασράλλα.

Μόλις τον προηγούμενο μήνα, άλλωστε, ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Χακάν Φιντάν παρεμβλήθηκε, με αφορμή τις δηλώσεις Νασράλλα, για να εκφράσει τις "ανησυχίες” του, τις οποίες Αθήνα και Λευκωσία χαρακτήρισαν "προκλητικές”, σχετικά με τη ¨στρατιωτικοποίηση” του νησιού.

Οι πιθανότητες υποστροφής του κλίματος σε περισσότερο συγκρουσιακή κατεύθυνση (ή μάλλον σε μία λογική "σκωτσέζικου ντους”) είναι συνεπώς πάντοτε παρούσες. Το καταδεικνύει αυτό τις τελευταίες ημέρες και η προθυμία παραγόντων της Τουρκίας να ανοίξουν παράπλευρα μέτωπα σε αντικείμενα ελληνικού ενδιαφέροντος – λ.χ. με την αναβίωση, από πλευράς της εθνικιστικής συμπολίτευσης, μέσων ενημέρωσης και του Τουρκοκύπριου ηγέτη Ερσίν Τατάρ, των φραστικών επιθέσεων κατά του Οικουμενικού Πατριαρχείου.

Ούτως ή άλλως τα ευρύτερα συμφραζόμενα (συσπείρωση του ΝΑΤΟ στην κατεύθυνση μεγαλύτερης εμπλοκής στο ουκρανικό, με αποστολή μαχητικών F-16 κ.τ.λ., αναπροσανατολισμός σε μορφές πολεμικής οικονομίας) ευνοούν την Τουρκία τόσο πολιτικά, όσον αφορά την υποβάθμιση των τριβών με τις ΗΠΑ, όσο και οικονομικά, σε σχέση με τον εξοπλιστικό της κλάδο. Και πάντως δεν ενθαρρύνουν καταστάσεις κλονισμού της σταθερότητας της νοτιοανατολικής πτέρυγας της συμμαχίας.