Του Δημήτρη Γκάτσιου
Πέντε μήνες μετά το τετ-α-τετ κορυφής της 7ης Δεκεμβρίου στο Μέγαρο Μαξίμου, που είχε ως κεντρικό σημείο αναφοράς την υπογραφή της Διακήρυξης της Αθήνας περί σχέσεων φιλίας και καλής γειτονίας, Κυριάκος Μητσοτάκης και Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν προσθέτουν ακόμη μία σελίδα στο καλεντάρι των μεταξύ τους συναντήσεων. Τοπόσημο αυτή τη φορά η Άγκυρα, με το ραντεβού, στις 13 Μαΐου, των ηγετών της Ελλάδας και της Τουρκίας να πραγματοποιείται σε ένα momentum συμπλήρωσης σχεδόν ενάμιση έτους νηνεμίας στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο.
"Κρατάμε πάντα ανοιχτή την πόρτα στον διάλογο. Πάντα ισχυρές τις κόκκινες γραμμές μας. Προσεγγίζουμε τις συζητήσεις μας με τον εξ Ανατολών γείτονα, έχοντας αυτοπεποίθηση και χωρίς αυταπάτες". Αυτό είναι το μήνυμα που εκπέμπει η ελληνική πρωτεύουσα, λίγες ώρες πριν από την αναχώρηση του πρωθυπουργού. Με σταθερά σημεία στον διπλωματικό χάρτη τον σεβασμό στο Διεθνές Δίκαιο, τον σεβασμό στο Δίκαιο της Θάλασσας, ο Κυριάκος Μητσοτάκης οδεύει προς την ανταποδοτική επίσκεψη στην Άγκυρα έχοντας ως ισχυρή προστιθέμενη αξία την αναβαθμισμένη γεωπολιτική θέση της Ελλάδας στην ευρύτερη περιοχή. Το γεγονός ότι η Αθήνα αναγνωρίζεται ως πυλώνας σταθερότητας και ασφάλειας από συμμάχους και συνομιλητές της στο σταυροδρόμι της Μέσης Ανατολής.
"Εάν δει κανείς μακροσκοπικά τις ελληνοτουρκικές σχέσεις τα τελευταία τέσσερα χρόνια, η Ελλάδα δεν έχει μετακινηθεί από τις θέσεις της. Ο πρόεδρος Ερντογάν κάποτε έλεγε ‘Μητσοτάκης γιοκ’ και, τελικά, υπό την πίεση των εξελίξεων και νομίζω ως αποτέλεσμα και της σωστής πολιτικής την οποία ασκήσαμε, καταφέραμε και ξανακαθίσαμε στο τραπέζι και πράγματι έχουμε κάποια σημαντικά μετρήσιμα αποτελέσματα... Η Τουρκία δεν έχει μετακινηθεί στις βασικές της θέσεις. Ούτε εμείς έχουμε μετακινηθεί όμως. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν πρέπει να συνομιλούμε, ότι δεν πρέπει να αναγνωρίζουμε την πρόοδο εκεί που την επιτυγχάνουμε", σημειώνει ο Κυριάκος Μητσοτάκης.
Νωρίς το μεσημέρι της Δευτέρας Κυριάκος Μητσοτάκης και Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν θα βρεθούν και πάλι ενώπιος ενωπίω, με το σχήμα στο γραφείο του προέδρου της γείτονος να είναι γνωστό από την εικόνα των προηγούμενων συναντήσεων κορυφής. Το "παρών" στις συνομιλίες των δύο ηγετών θα δώσουν οι υπουργοί Εξωτερικών, Γιώργος Γεραπετρίτης και Χακάν Φιντάν, οι οποίοι έχουν τη διαχείριση του πολιτικού διαλόγου Αθήνας - Άγκυρας και οι διπλωματικοί σύμβουλοι, Άννα-Μαρία Μπούρα και Ακίφ Τσαγατάι Κιλίτς.
Τη στιγμή που για πρώτη φορά στην ιστορία υπάρχει μια πλειάδα συγκρούσεων στην ευρύτερη περιοχή (από την Ουκρανία και το Ναγκόρνο Καραμπάχ, μέχρι τη Μέση Ανατολή και τους Χούθι στην Υεμένη) το τετ-α-τετ Μητσοτάκη - Ερντογάν θεωρείται κομβικό για δύο λόγους:
- Πρώτον, γιατί ολοκληρώνεται ένας διευρυμένος κύκλος στις επαφές των δύο πρωτευουσών, που είχε ως απαρχή τη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ στο Βίλνιους της Λιθουανίας.
- Δεύτερον, γιατί πρέπει να καθοριστούν ανάμεσα στις ηγεσίες των δύο χωρών τα επόμενα βήματα μιας διαδικασίας, η οποία φαίνεται να μην έχει τη δυναμική των πρώτων μηνών.
Σε αυτό το σκηνικό, το κλίμα γίνεται θολό από την προσπάθεια του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν να προβάλει τα νέα επεισόδια ενός ισλαμικού-εθνικιστικού αφηγήματος, που έχει ως στόχο να μετατρέψει τη θρησκεία σε όργανο επιρροής της Άγκυρας στην ευρύτερη Βαλκανική. Και αυτό βρήκε την αντανάκλασή του στα εγκαίνια της Μονής της Χώρας ως μουσουλμανικού τεμένους. Ωστόσο, η συγκεκριμένη κίνηση δεν είναι από μόνη της αυτή που προκάλεσε έκπληξη στην Αθήνα, κυρίως όσον αφορά στο χρονικό σημείο της κίνησης Ερντογάν. Έχει προηγηθεί μια σειρά από τουρκικές παραφωνίες, οι οποίες τραβούν το σεντόνι κάτω από το οποίο κρύβονται οι δομικές διαφορές των δύο πρωτευουσών. Όπως η συζήτηση για τα θαλάσσια πάρκα στο Αιγαίο, η οποία, αν και κάτι παραπάνω από πρώιμη, ώθησε την Άγκυρα να επαναφέρει στο προσκήνιο τη θεωρία των "γκρίζων ζωνών", εργαλειοποιώντας προς τέρψη του εσωτερικού κοινού της ένα περιβαλλοντικό ζήτημα. Αλλά και η συμπερίληψη του δόγματος της "γαλάζιας πατρίδας" στα σχολικά εγχειρίδια.
Ο πρωθυπουργός, με βάση και τα σήματα που έχει εκπέμψει στις δημόσιες παρεμβάσεις των τελευταίων εικοσιτετραώρων, προετοιμάζεται να θέσει στον πρόεδρο Ερντογάν το ζήτημα της μετατροπής του ιστορικού ελληνικού μοναστηριού της Μονής της Χώρας σε τζαμί. "Θα του εκφράσω την εντονότατη δυσαρέσκειά μου για την επιλογή αυτή της τουρκικής κυβέρνησης", επισημαίνει, με την ελληνική αποστολή να είναι έτοιμη για διάλογο, αλλά, ταυτόχρονα, προετοιμασμένη για όλα τα ενδεχόμενα.
Ο πήχης των προσδοκιών, σε κάθε περίπτωση, ιδιαίτερα όσον αφορά στα φλέγοντα και στις μεγάλες διαφορές Αθήνας - Άγκυρας είναι χαμηλός (για τη μόνη διαφορά που αναγνωρίζει η χώρα μας, την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών, δεν έχει ξεκινήσει καν η σχετική συζήτηση), ενώ προτεραιότητα αποτελεί η συνέχεια των ανοιχτών διαύλων επικοινωνίας, αλλά και τα θέματα της αποκαλούμενης θετικής ατζέντας.
Όπως εκτιμούν διπλωματικοί αναλυτές, δύο εικοσιτετράωρα πριν από τη συνάντηση κορυφής Μητσοτάκη - Ερντογάν, το κλειδί της ηρεμίας στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο το κρατάει η Τουρκία, καθώς η Ελλάδα ουδέποτε δημιούργησε πηγές έντασης στην περιοχή. Παράλληλα, η εκτίμηση είναι ότι ο πρόεδρος της γείτονος, εν αναμονή και των εκλογών στις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, θα κρατήσει τη ρότα των ήρεμων νερών, παρά τις όποιες ρητορικές εξάρσεις τυχόν επιλέξει τους επόμενους μήνες, που θα εκπορεύονταν (κατά κύριο λόγο) από την πίεση που δέχεται μετά την ήττα των αυτοδιοικητικών εκλογών και τις απώλειες στο ισλαμιστικό κοινό του.
Κατά τη διάρκεια της συνάντησης Μητσοτάκη - Ερντογάν:
- Θα συζητηθούν όλα τα θέματα της διμερούς ατζέντας.
- Θα οριστεί το χρονοδιάγραμμα των επόμενων επαφών στον πολιτικό διάλογο, τη θετική ατζέντα και τα μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης. Ταυτόχρονα, αναμένεται να επιβεβαιωθεί το επόμενο τετ-α-τετ των δύο ηγετών στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη τον ερχόμενο Σεπτέμβριο, ενώ Κυριάκος Μητσοτάκης και Ταγίπ Ερντογάν θα συμπέσουν και στη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ, που θα πραγματοποιηθεί τον Ιούλιο στην Ουάσινγκτον.
Όπως παρατηρούν κυβερνητικοί αξιωματούχοι, η επανενεργοποίηση των επαφών και των διαύλων επικοινωνίας ανάμεσα στην Ελλάδα και την Τουρκία τους τελευταίους μήνες έχει μετρήσιμα αποτελέσματα:
- Ήδη εφαρμόζεται η διευκόλυνση της χορήγησης βίζας για Τούρκους πολίτες σε δέκα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου.
- Επί του πεδίου, η εμπέδωση θετικού κλίματος αντικατοπτρίζεται στη σχεδόν μηδενική παραβατικότητα στον αέρα.
- Διαπιστώνεται καλύτερη συνεργασία με τις τουρκικές αρχές στο Μεταναστευτικό και συνολική μείωση των ροών, παρά τις αυξομειώσεις.
"Οι διαφωνίες προφανώς παραμένουν. Το σημαντικό είναι αυτές να μην οδηγούν σε κρίσεις. Το ότι διαφωνούμε δεν σημαίνει ότι δεν συζητάμε και δεν γίνονται βήματα για τη διαμόρφωση ενός καλύτερου κλίματος και την επένδυση στη θετική ατζέντα", επισημαίνουν.
Διαβάστε ακόμη:
