Ερντογάν διαχυτικά πλειοδοτών, Μητσοτάκης ευγενικά συγκρατημένος - Η ανατομία της συνάντησης

Του Κώστα Ράπτη

Ερντογάν διαχυτικά πλειοδοτών, Μητσοτάκης ευγενικά συγκρατημένος. Αυτή ήταν η εικόνα των δύο ηγετών κατά τις κοινές δηλώσεις μετά την ιδιαίτερη συνάντησή τους και πριν από την την πέμπτη (μετά από διακοπή επτά ετών) συνεδρίαση του Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας Ελλάδας-Τουρκίας, με τη συμμετοχή και όλων των συναρμόδιων υπουργών.

"Δεν υπάρχει αναμεταξύ μας κανένα πρόβλημα τόσο μεγάλο που να μην μπορεί να επιλυθεί”, ήταν η φράση-κλειδί του Τούρκου προέδρου, ο οποίος από άποψη ρητορικής έναντι της Ελλάδας ξεπέρασε τις θετικότερες στιγμές της εικοσαετούς του διακυβέρνησης. Κάλεσε μάλιστα και τις δύο πλευρές να "δούν τη μεγάλη εικόνα” και να μην "πνιγούν στο ποτάμι, ενώ έχουν σωθεί στη θάλασσα”, δηλ. να μην αναλωθούν στα μικρά ζητήματα.

Ίσως για αυτό και η αναφορά του στο Παλαιστινιακό ζήτημα να ήταν σχεδόν ίση σε έκταση με όσα είχε να πει για τα ελληνοτουρκικά. Ο υπαινγμός ήταν σαφής: Η ευρύτερη περιοχή αλλάζει δραματικά, η Δύση χάνει τον συσχετισμό δύναμης και οπωδήποτε το ηθικό πλεονέκτημα και αυτό η Ελλάδα πρέπει να το λάβει υπόψη.

Ακόμη και την "προβλεπόμενη” αναφορά στη μειονότητα της Θράκης (την οποία βεβαίως αποκάλεσε "τουρκική”, προκαλώντας διορθωτική παρέμβαση του Κυριάκου Μητσοτάκη) την ενέταξε, από κοινού με τη "ρωμαίικη μειονότητα” της Κωνσταντινούπολης, στον "κοινό μας πλούτο” ως "δομικό στοιχείο” του.

Όλα υπήρξαν ενταγμένα στο πλαίσιο ενός θετικού spin, όπου τα μεν ζητήματα "σκληρής πολιτικής” παραπέμφθηκαν στην "ανταλλαγή απόψεων” που ξεδιπλώνεται, τα δε ζητήματα της "θετικής ατζέντας” καλωσορίζονται, είτε αφορούν την αύξηση του διμερούς όγκου εμπορίου είτε λ.χ. την κατασκευή νέας γέφυρας Υψάλων-Κήπων στον Έβρο.

Άλλωστε, η κάθε μία από τις δύο πλευρές είχε προκαταβολικά αποσπάσει κάτι. Η μεν ελληνική κυβέρνηση τη μείωση των μεταναστευτικών ροών χάρη και στην εντονότερη συνεργασία των τουρκικών αρχών, ο δε Ερντογάν το κλείσιμο του προσφυγικού στρατοπέδου του Λαυρίου, τη σημασία του οποίου για τον ίδιο δυσκολευόμαστε ενίοτε να αντιληφθούμε εξ αποστάσεως.

Αλλά οι "επιθέσεις φιλίας” ονομάζονται ακριβώς "επιθέσεις” για κάποιον λόγο. Και στην πληθωρικά φιλική διάθεση του Ταγίπ Ερντογάν ο Κυριάκος Μητσοτάκης χρειάστηκε να τραβήξει το "φρένο” σε δύο κρίσιμα σημεία. Το πρώτο ήταν η παρατήρηση ότι για την Αθήνα το μόνο ζήτημα που μπορεί να αχθεί ενώπιον διεθνούς δικαιοδοσίας είναι (σε αντίθεση με τα όσα είπε ο Τούρκος πρόεδρος στην συνέντευξή του στην "Καθημερινή” υποδεικνύοντας κάποια συνολική διαιτησία επί των "αλληλένδετων” θεμάτων) η οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ στο Αιγαίο. Και το δεύτερο ήταν η υπενθύμιση ότι η Ελλάδα και η Τουρκία διαφωνούν ως προς το Κυπριακό, η επίλυση του οποίου κατά την Αθήνα είναι εφικτή μόνο στο πλαίσιο των ψηφισμάτων των Ηνωμένων Εθνών.

Όλα αυτά, πάντως, δεν βρίσκουν ιδιαίτερη αποτύπωση στη Διακήρυξη Φιλίας και Καλής Γειτονίας που υιοθέτησε το Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας Ελλάδας-Τουρκίας. Το κείμενο αυτό, που καταγράφει πολιτικές προθέσεις και δεν είναι νομικά δεσμευτικό, κατοχυρώνει τη διαδικασία διαλόγου σε τρείς διαύλους (Πολιτικό διάλογο που πλέον ενσωματώνει τις διερευνητικές επαφές, Θετική Ατζέντα στα ζητήματα χαμηλής πολιτικής και Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης μεταξύ των υπουργείων Άμυνας), "ομνύοντας” σε κάθε παράγραφό του στη συνεργασία των δύο πλευρών με πνεύμα αποφυγής εντάσεων.

Υπόκειται όμως η Διακήρυξη αυτή σε ένα μέγα παράδοξο: ότι δεν μπορεί κάτι να πει για το Κυπριακό (το οποίο, καίτοι δεν αποτελεί διμερές θέμα, βρίσκεται αντικειμενικά στην καρδιά των ελλητουρκικών τριβών καθ' όλη τη μεταπολεμική περίοδο) και, το κυριότερο, "συνυπάρχει” με την απειλή χρήσης βίας έναντι της Ελλάδας την οποία υιοθέτησε την δεκαετία του '90 η Τουρκική Εθνοσυνέλευση (casus belli) και δεν έχει αναιρέσει.

Επιπλέον, η ίδια η Διακήρυξη προβλέπει ότι τα συμβαλλόμενα μέρη "δεσμεύονται να απέχουν από κάθε δήλωση, πρωτοβουλία, ή ενέργεια που θα μπορούσε να υπονομεύσει ή να απαξιώσει το γράμμα και το πνεύμα αυτής της Διακήρυξης ή να θέσει σε κίνδυνο τη διατήρηση της ειρήνης και της σταθερότητας στην περιοχή τους”. Με άλλα λόγια, οποιαδήποτε ελληνική προσφυγή (πόσω μάλλον βέτο) σε ευρωπαϊκά ή διεθνή όργανα επί θεμάτων τουρκικού ενδιαφέροντος θα αποτελεί παραβίαση του πνεύματος της επανόδου στη συνεργασία.

Διαβάστε ακόμη:

* Αναμένοντας τις δηλώσεις Ερντογάν

* Τι προβλέπει η Διακήρυξη των Αθηνών Περί Σχέσεων Φιλίας και Καλής Γειτονίας Ελλάδας - Τουρκίας

* Κυρ. Μητσοτάκης: Προσέγγιση για την οριοθέτηση υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ η επόμενη φάση διαλόγου με Τουρκία

* Σε ποια ελληνικά νησιά θα λαμβάνουν "βίζα - εξπρές" οι Τούρκοι πολίτες