Υπάρχει πετρέλαιο στην Ελλάδα;

Του Χάρη Φλουδόπουλου

Υπάρχει εκμεταλλεύσιμο πετρέλαιο στο ελληνικό υπέδαφος; Εάν πιστέψουμε τα όσα αναφέρονται στην έκθεση μακροχρόνιου ενεργειακού σχεδιασμού, τα πράγματα είναι μάλλον αισιόδοξα. Σύμφωνα με το Συμβούλιο Εθνικής Ενεργειακής Στρατηγικής που αποτελεί θεσμοθετημένο σύμβουλο της κυβέρνησης για τα ενεργειακά θέματα, υπάρχουν ενδείξεις για την ύπαρξη αρκετού πετρελαίου στο ελληνικό υπέδαφος ώστε να καλυφθεί το 50% της ζήτησης στη χώρας μας, με ημερήσια παραγωγή της τάξης των 200 χιλιάδων βαρελιών. Για το σκοπό αυτό το ΣΕΕΣ υποδεικνύει ότι θα πρέπει να ενταθούν οι συστηματικές έρευνες που θα φέρουν στο φως, εκμεταλλεύσιμα κοιτάσματα σε μια περίοδο που οι τιμές του πετρελαίου κινούνται με φρενήρεις ρυθμούς προς τα πάνω.

Ειδικότερα η Έκθεση αναφέρει: «Η Ελλάδα παραμένει μια από τις πλέον ανεξερεύνητες χώρες της Μεσογείου με εναπομένον δυναμικό που οι πλέον αισιόδοξες γεωλογικές εκτιμήσεις για την περιοχή του Βορείου Αιγαίου ανεβάζουν τη δυνατή ημερήσια παραγωγή στα 200.000 βαρέλια/ ημέρα που μπορεί να καλύψει σχεδόν το 50% της ζήτησης της Ελλάδας σε πετρέλαιο. Με τις κατά καιρούς έρευνες έχουν οδηγηθεί στην ανακάλυψη τριών εμπορικά εκμεταλλεύσιμων κοιτασμάτων (Πρίνος, Βόρειος Πρίνος, Καβάλα) και στην ανακάλυψη δύο οριακά εκμεταλλεύσιμων κοιτασμάτων ενός στη θαλάσσια περιοχή Κατάκωλου (πετρέλαιο) και ενός κοιτάσματος στην Επανωμή (φυσικό αέριο). Στο πλαίσιο αυτό είναι απαραίτητο να συνεχιστεί η συστηματική έρευνα υδρογονανθράκων με σκοπό την ανεύρεση και αξιοποίηση εκμεταλλεύσιμων κοιτασμάτων. Κρίνεται ότι είναι αναγκαία η άμεση νομοθετική ρύθμιση για τη σύσταση δημόσιου φορέα που θα διασφαλίσει τα δικαιώματα του δημοσίου, θα αναλάβει την όλη διαδικασία διεθνών γύρων παραχωρήσεων και τη σύναψη συμβολαίων για αναζήτηση και εκμετάλλευση υδρογονανθράκων σε διάφορα μέρη της Ελλάδας».

Σήμερα για να αναζητήσει κανείς πετρέλαιο στη χώρα μας θα πρέπει να λάβει σχετική άδεια από το κράτος, ενώ η περιορισμένη παραγωγή πετρελαίου προέρχεται από το γνωστό κοίτασμα του Πρίνου στην Καβάλα που βρίσκεται σε φάση εξάντλησης. Βεβαίως κατά καιρούς έχουν ακουστεί διάφορα σενάρια για την ύπαρξη πετρελαίου στο ελληνικό υπέδαφος και στο Αιγαίο, ωστόσο θα πρέπει να σημειωθεί ότι είναι η πρώτη φορά που γίνεται αναφορά σε τόσο αισιόδοξη πρόβλεψη, σε έκθεση επίσημου φορέα του ελληνικού κράτους.

Το ιστορικό

Με βάση το νόμο 2289/95 είχαν παραχωρηθεί στην τότε θυγατρική της ΔΕΠ, ΔΕΠ ΕΚΥ, δικαιώματα έρευνας και παραγωγής, με την υπογραφή τεσσάρων συμβάσεων το 1997. Το 1998 με νόμο (2593/98) η ΔΕΠ – ΕΚΥ απορροφήθηκε από τη ΔΕΠ, που μετονομάστηκε σε ΕΛΠΕ και μετοχοποιήθηκε. Έτσι η ΔΕΠ ΕΚΥ καταργήθηκε στην πράξη και το νομοθετικό πλαίσιο αδρανοποιήθηκε, γεγονός που οδήγησε στην ουσιαστική αποχώρηση των επενδυτών που είχαν υπογράψει συμβάσεις στον πρώτο διεθνή γύρω παραχωρήσεων. Οι συμβάσεις παραχώρησης τότε, αφορούσαν τη Δ. Ελλάδα και την Ήπειρο (Enterprise και Triton). Συνολικά έχουν χαρακτηριστεί ως ερευνητέες περιοχές, 54.0000 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Μέχρι το καλοκαίρι του 2007 τα δικαιώματα για αυτές της περιοχές ανήκαν στα ΕΛΠΕ, ωστόσο με απόφαση του τότε υπουργού Δ. Σιούφα τα δικαιώματα περιήλθαν στο Ελληνικό Δημόσιο. 

Σε ό,τι αφορά το πετρέλαιο της χώρας μας, από το 1982 ως το 1988 η ημερήσια παραγωγή ξεπερνούσε τα 20 χιλιάδες βαρέλια την ημέρα, ενώ μέχρι το 1994 η παραγωγή βρισκόταν πάνω από τα 10 χιλιάδες βαρέλια. Η διαρκώς φθίνουσα πορεία έφτασε το 2005 τα 2670 βαρέλια ημερησίως σύμφωνα με τα στοιχεία του EIEA (Energy Information Administration επίσημη υπηρεσία ενεργειακών στατιστικών των ΗΠΑ).

Νέοι διαγωνισμοί

Μετά την επιστροφή των δικαιωμάτων έρευνας και εκμετάλλευσης από τα ΕΛΠΕ στο δημόσιο, αναμένεται πλέον η σύσταση ανεξάρτητου φορέα ο οποίος θα κάνει τους διαγωνισμούς για την προσέλκυση επενδυτών  που θα διεξάγουν τις έρευνες για τον εντοπισμό και την εκμετάλλευση των πιθανών κοιτασμάτων. Ο φορέας είναι πολύ πιθανό να ιδρυθεί εντός του έτους, ωστόσο οι πρώτοι διαγωνισμοί στην καλύτερη περίπτωση αναμένονται για το 2009.  Σε πρώτη φάση, οι διαγωνισμοί αυτοί θα αφορούν στην περιοχή της Δυτικής Ελλάδας (Κατάκολο) όπου και στο παρελθόν είχαν γίνει κάποιες προσπάθειες, ωστόσο οι έρευνες είχαν αποβεί άκαρπες. Η άνοδος της τιμής του πετρελαίου πάντως καθιστά συμφέρουσα την εκμετάλλευση κοιτασμάτων σε ακόμη μεγαλύτερα βάθη, γεγονός που πιθανόν να ανοίγει το δρόμο για έρευνες στην περιοχή, σε βάθη μεγαλύτερα των 2000 μέτρων. Εκτιμήσεις που έχουν διατυπωθεί σε επιστημονικά συνέδρια ανεβάζουν το απόθεμα στα 22 δις βαρέλια, όμως η οικονομικά εκμεταλλεύσιμη ποσότητα δεν ξεπερνά το 10%.