Γκαργκάνας: "Περιορισμένες" οι επιδράσεις από subprime στην Ελλάδα

"Έμμεσες και περιορισμένες" ήταν μέχρι στιγμής, οι επιδράσεις των αναταράξεων στις διεθνείς πιστωτικές αγορές επί της ελληνικής αγορές, σύμφωνα με τα όσα δήλωσε ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, κ. Νικόλαος Γκαργκάνας, στο πλαίσιο ομιλίας του στο Ελληνο-Αμερικανικό Εμπορικό Επιμελητήριο.

Η εντεινόμενη αβεβαιότητες που επικρατούν στις διεθνείς χρηματοπιστωτικές αγορές, λόγω της κρίσης που ξέσπασε το καλοκαίρι στην αγορά ενυπόθηκου δανεισμού υψηλού κινδύνου (subprime), θα υποχωρήσουν στις αρχές του επόμενου έτους, οπότε και οι κορυφαίοι χρηματοπιστωτικοί όμιλοι του κόσμου θα αρχίσουν να ανακοινώνουν τα οικονομικά αποτελέσματα για το σύνολο της χρήσης του 2007, σύμφωνα με το διοικητή της ΤτΕ.

Αναφορικά με το ασφαλιστικό, ο ίδιος ανέφερε πως είναι "θετικό" ότι η ελληνική κοινωνία έχει συνειδητοποιήσει το μέγεθος και τον επείγοντα χαρακτήρα του προβλήματος.  Στο ερώτημα πως σχολιάζει τις προτάσεις της κυβέρνησης για τη λύση στο ασφαλιστικό, ο κ. Γκαργκάνας απάντησε αφήνοντας αιχμές: “Μέχρι να κατατεθεί το νομοσχέδιο,  δεν έχουμε δει καμία πρόταση. Όταν τις δούμε τότε θα πούμε τις απόψεις μας μέσω από τις εκθέσεις μας”.

Όπως αναφέρεται σε σχετική ανακοίνωση, στο πλαίσιο της σημερινής ομιλίας του, ο κ. Γκαργκάνας ανέφερε ορισμένες από τις αδυναμίες της διεθνούς πιστωτικής αγοράς θα τείνουν να διορθωθούν από την ίδια την αγορά, ενώ άλλες αδυναμίες αναμένεται ότι θα αντιμετωπιστούν με την εφαρμογή του νέου Εποπτικού Πλαισίου, καθώς και νέες πρωτοβουλίες σχετικά με τη διαχείριση της ρευστότητας. Επισης, ιδιαίτερα στις ΗΠΑ, εξετάζεται και η λήψη πρόσθετων μέτρων για τη βελτίωση του ρυθμιστικού και εποπτικού πλαισίου, κυρίως όσον αφορά τον μη τραπεζικό χρηματοπιστωτικό τομέα στις ΗΠΑ, ο οποίος ευθυνόταν για την έκδοση του μεγαλύτερου αριθμού των προβληματικών στεγαστικών δανείων μειωμένης εξασφάλισης (subprime mortgage loans).

Ο ίδιος εκτιμά πως στο μέλλον, οι επενδυτές αναμφίβολα θα έχουν κίνητρο να κάνουν πιο σχολαστικό έλεγχο των αναλαμβανομένων κινδύνων (due diligence) από ό,τι στο παρελθόν. Εντούτοις, οι αξιολογήσεις από φορείς αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας (rating agencies) θα εξακολουθήσουν να γίνονται και να χρησιμοποιούνται ευρέως, καθώς υπάρχουν μεγάλες οικονομίες κλίμακας στη δραστηριότητα αυτή. Επομένως, η αγορά μόνη της θα καταλήξει σε ένα καλύτερο συνδυασμό των δυο αυτών μεθόδων (δηλαδή του ελέγχου των αναλαμβανομένων κινδύνων αφενός και της αξιολόγησης της πιστοληπτικής ικανότητας από τους εξειδικευμένους οίκους αφετέρου - due diligence και credit ratings).

Εξάλλου, η αγορά είναι πολύ πιθανόν να επιβάλει μια απλοποίηση των δομημένων προϊόντων. Όπως φάνηκε στην πράξη, "δεν είναι ρεαλιστικό να αναμένουμε" ότι είναι δυνατό δομημένα προϊόντα να σχεδιάζονται για τις ειδικές ανάγκες μεμονωμένων επενδυτών και, ταυτόχρονα, τα προϊόντα αυτά να είναι διαπραγματεύσιμα σε αγορές με επαρκή ρευστότητα.

Ο ρόλος των εποπτικών αρχών πρέπει επίσης να ενισχυθεί στην περίπτωση διασυνοριακών τραπεζικών δραστηριοτήτων - αυτό είναι ένα θέμα "ιδιαίτερης σημασίας για την Ελλάδα". Η διεθνοποίηση των τραπεζών έχει βεβαίως ενισχύσει τη σταθερότητα των μεμονωμένων ιδρυμάτων, ειδικά προκειμένου για σχετικά μικρές τοπικές διαταραχές.

Ταυτόχρονα όμως, συνεπάγεται ότι  οι διεθνείς διασυνδέσεις κινδυνεύουν να αυξήσουν το εύρος και την περιπλοκότητα σοβαρών κρίσεων. Επομένως, προκειμένου να μειωθεί η πιθανότητα μετάδοσης διαταραχών λόγω της παγκοσμιοποίησης του πιστωτικού κινδύνου, οι εποπτικές αρχές πρέπει να συνεργάζονται στενά για τον έλεγχο πιστωτικών ιδρυμάτων με διασυνοριακή δραστηριότητα και να βελτιώνουν συνεχώς τις διαδικασίες διαχείρισης κρίσεων. Οσον αφορά την Νοτιοανατολική Ευρώπη, τον περασμένο Ιούλιο έγινε ένα σημαντικό βήμα προς την κατεύθυνση της στενότερης περιφερειακής συνεργασίας στον τομέα της τραπεζικής εποπτείας με την υπογραφή στην Αθήνα, μετά από πρωτοβουλία της Τράπεζας της Ελλάδος, ενός Πολυμερούς Μνημονίου Συνεργασίας από τους Διοικητές των Κεντρικών Τραπεζών επτά χωρών της περιοχής. Στη συνάντηση αυτή αποφασίστηκε επίσης ένα πρόγραμμα δράσης για τη διευκόλυνση και την υποστήριξη της εφαρμογής του νέου πλαισίου συνεργασίας. 

Αναφορικά, με την Ελλάδα, οι επιδράσεις των αναταράξεων στις διεθνείς πιστωτικές αγορές μέχρι τώρα ήταν "έμμεσες και περιορισμένες", κυρίως επειδή οι ελληνικές τράπεζες έχουν εστιάσει τις προσπάθειες τους αφενός στον εγχώριο δανεισμό και αφετέρου στην επέκταση των δραστηριοτήτων τους σε γειτονικές οικονομίες που παρουσιάζουν υψηλούς ρυθμούς ανάπτυξης. Επομένως, οι δυσμενείς επιδράσεις στις ελληνικές τράπεζες από τις εξελίξεις στις διεθνείς αγορές έχουν μέχρι τώρα περιοριστεί σε μια αύξηση του κόστους δανειακών πόρων με ελαφρά μειωτική επίδραση στη κερδοφορία τους, καθώς και σε ζημίες λόγω αποτίμησης [valuation losses] που αντανακλούν τη γενική μείωση των τιμών των δομημένων προϊόντων, οι οποίες επίσης έχουν σχετικά μικρή μειωτική επίδραση στη συνολική ετήσια κερδοφορία τους.

Με βαση το πιθανότερο σενάριο για την εξέλιξη της παγκόσμιας οικονομίας, το εξωτερικό περιβάλλον της ελληνικής οικονομίας θα παραμείνει γενικά ευνοϊκό το 2008 και τα αμέσως επόμενα έτη. Αν όμως εκδηλωθούν ορισμένοι από τους κινδύνους που απειλούν την παγκόσμια οικονομία, η επίδρασή τους στην ελληνική οικονομία θα εξαρτηθεί από τη μορφή που θα πάρει η εξέλιξη αυτή και από το βαθμό στον οποίο αυτή θα "αγγίξει"" το άμεσο οικονομικό περιβάλλον μας, δηλαδή τη ζώνη του ευρώ και τη Νοτιοανατολική Ευρώπη.

Το ενδεχόμενο αυτό υπογραμμίζει την ανάγκη για οικονομικές πολιτικές που στοχεύουν στη διόρθωση των μακροοικονομικών ανισορροπιών και διαρθρωτικών αδυναμιών, ώστε η οικονομία μας να είναι σε καλύτερη θεση να αντιμετωπίσει μια επιδείνωση του εξωτερικού οικονομικού περιβάλλοντός της. Επίσης, είναι αναγκαίο οι ελληνικές τράπεζες να λάβουν τα κατάλληλα μέτρα για την  περαιτέρω βελτίωση της ποιότητας του χαρτοφυλακίου τους και την επαρκή κάλυψη των πιστωτικών και άλλων κινδύνων που ενδεχομένως θα αντιμετωπίσουν, περιλαμβανομένων εκείνων που απορρέουν τόσο από τις παραδοσιακές δραστηριότητες τους στην εγχώρια αγορά όσο και από την επέκτασή τους στις αναδυόμενες οικονομίες της Ν.Α. Ευρώπης. 

Τέλος, ο κ. Γκαργκάνας σημειώνει πως οι κίνδυνοι για το διεθνές τραπεζικό σύστημα έχουν "αναμφίβολα" αυξηθεί τους τελευταίους μήνες. Όμως, όσον αφορά στη ζώνη του ευρώ και την Ελλάδα, ορισμένοι παράγοντες θα τείνουν να μετριάσουν ενδεχόμενες δυσμενείς επιπτώσεις για το τραπεζικό σύστημα και, επομένως, για την οικονομική δραστηριότητα. Καταρχήν, οι προοπτικές για την οικονομική δραστηριότητα παραμένουν βασικά ευνοϊκές. Επίσης, οι ισολογισμοί των επιχειρήσεων και νοικοκυριών είναι βασικά υγιείς, ενώ το τραπεζικό σύστημα ως σύνολο έχει ικανοποιητική κεφαλαιακή επάρκεια. Βέβαια, όπως ήδη επεσήμανα, δεν υπάρχει περιθώριο για επανάπαυση σε ένα περιβάλλον που χαρακτηρίζεται από απρόβλεπτες μεταβολές συνθηκών. Επομένως, οι τράπεζες θα πρέπει να εντείνουν τις προσπάθειες τους ώστε να διαχειριστούν αποτελεσματικά τους οποιουσδήποτε μελλοντικούς κινδύνους. Συγχρόνως, εντείνονται οι  προσπάθειες, τόσο από τις εποπτικές αρχές όσο και από τους πιστωτικούς οργανισμούς, για την διόρθωση των αδυναμιών του πιστωτικού συστήματος που οδήγησαν στις πρόσφατες αναταράξεις και για την αποκατάσταση του κλίματος εμπιστοσύνης.

Έκτακτη συνάντηση Γκαργκάνα με τραπεζίτες 
 

Νωρίτερα, δημοσίευμα του Capital.gr ανέφερε πως: "Μπορεί οι εγχώριες τράπεζες να μην μπήκαν στον πειρασμό να επενδύσουν στα περίφημα "subprime δάνεια" εντούτοις ο αντίκτυπος και οι επιπτώσεις από την παγκόσμια κρίση ήδη πλήττουν και την ελληνική οικονομία. Στις διεθνείς αγορές υπάρχει έλλειψη ρευστότητας ενώ η απότομη άνοδος των διατραπεζικών επιτοκίων -που έχουν φτάσει σε πρωτοφανή επίπεδα- βάζουν φωτιά στο κόστος δανεισμού και σφίγγουν κι άλλο τη θηλιά για επιχειρήσεις και ιδιώτες.

Ο πληθωρισμός στην ευρωζώνη εξαιτίας το ακριβού πετρελαίου ήδη έφτασε στα επίπεδα του 3%, η ανάπτυξη υποχωρεί ενώ το euribor μηνός στην διατραπεζική αγορά έχει υπερβεί τα επίπεδα του 4,8% στο υψηλότερο επίπεδο από το 2001.

Υπό αυτές τις συνθήκες ο επικεφαλής της Τράπεζας της Ελλάδος Νίκος Γκαργκανας συγκαλεί έκτακτη συνάντηση με το προεδρείο της Ένωσης Ελληνικών Τραπεζών στις 11 Δεκεμβρίου, προκειμένου να εκτιμήσουν τα νέα δεδομένα στο εγχώριο χρηματοπιστωτικό σύστημα.

Με δεδομένο ότι τα νοικοκυριά ήδη είναι υπερχρεωμένα (εκτιμάται ότι τα δάνεια έχουν υπερβεί τα 100 δισ. ευρώ) ειδικά με στεγαστικά δάνεια το ύψος των οποίων αγγίζει τα 70 δισ. ευρώ εκτιμάται ότι η αύξηση στο επιτόκιο του euribor κατά περίπου 0,60% μέσα σε ένα μήνα θα δημιουργήσει τριγμούς στους οικογενειακούς προϋπολογισμούς.

Μεγαλύτερο είναι το πλήγμα για όσους είχαν "κλειδώσει" τα χρέη τους σε προνομιακό σταθερό επιτόκιο και τώρα "πέφτουν" στο ακριβότερο κυμαινόμενο, πληρώνοντας επιπλέον σχεδόν 2.000 ευρώ το χρόνο λόγω της διαφοράς!

Τραπεζίτες και επιχειρηματίες επισημαίνουν σε κάθε περίπτωση ότι η κρίση είναι εδώ και η εγχώρια αγορά δεν την περνάει "αβρόχοις ποσιν ".

Όπως έλεγε κορυφαίος τραπεζίτης στο Capital.gr "τις επιπτώσεις από την κρίση τις βιώνουν τράπεζες και επιχειρήσεις καθώς αναγκάζονται να δανειστούν ακριβότερα το χρήμα από τις διεθνείς αγορές, ενώ δυσκολεύονται να εκδώσουν νέα ομόλογα για να χρηματοδοτήσουν τις δραστηριότητές τους."

Ενδεικτικό του αρνητικού κλίματος είναι ότι οι ελληνικές τράπεζες έχουν παγώσει τις εκδόσεις νέων ομολόγων μέχρι τις αρχές του 2008, ενώ πολυεθνικοί κολοσσοί που αναγκάζονται να αναχρηματοδοτήσουν τον δανεισμό τους πληρώνουν έως και 1,2 έως 1,5% επιπλέον του Euribor το οποίο από 4,10%- 4,20% μόλις λίγες ημέρες πριν τώρα έχει φτάσει στο 4,8%.

Η κρίση έχει άμεσο αντίκτυπο και στις μεγάλες επιχειρήσεις, που αναγκάζονται να πληρώσουν ακριβότερα τη ρευστότητά τους, ενώ παράλληλα παγώνουν τα σχέδιά τους για έκδοση ομολογιακών δανείων".