Η Σφαγή των Μηλίων και η πολιτική ισχύος

Σχόλιο της Δήμητρας Κυρανούδη

416 π.Χ. Πελοποννησιακός Πόλεμος. Η παντοδύναμη Αθήνα ζητά από το μικρό νησί της Μήλου, που είχε επιλέξει την ουδετερότητα μεταξύ Αθηναίων και Λακεδαιμονίων, να υποταχθεί, καταβάλλοντας φόρο υποτελείας. Οι Μήλιοι αρνήθηκαν, αποφάσισαν να μην συνταχθούν με τον ισχυρό, να ρισκάρουν επιλέγοντας απομόνωση και ελευθερία.

Η Αθήνα δεν διανοήθηκε να μπει καν σε διαπραγμάτευση και όπως προκύπει από τη Δημηγορία Αθηναίων και Μηλίων του Θουκυδίκη, διεμήνυσε απλώς στους κατοίκους του μικρού και ασήμαντου νησιού: το δίκαιο ισχύει μόνο μεταξύ ίσων – διαφορετικά οι ισχυροί κάνουν ό,τι μπορούν και οι αδύναμοι υπομένουν όσα πρέπει. Το αποτέλεσμα: οι Αθηναίοι πολιόρκησαν τη Μήλο και σφαγίασαν τους πολίτες της.

Εάν ζητήσεις σήμερα από το Chatgpt να σου "εξηγήσει" τι εστί "πολιτική ισχύος" σίγουρα θα σε παρεπέμψει στη Σφαγή των Μηλίων. Ένα πρώιμο δείγμα στυγνής ρεάλ πολιτίκ από την αριστοτεχνική γραφίδα του Θουκυδίδη.

"Ειρήνη διά της ισχύος"

Σήμερα η πολιτική ισχύος έχει αναχθεί στο κατεξοχήν πρότυπο άσκησης διεθνούς πολιτικής με τη σφραγίδα του Αμερικανού προέδρου Ντόναλντ Τραμπ. "Peace through strenth" ή "Ειρήνη διά της ισχύος" είναι το νέο δόγμα που ήδη βρήκε το πρώτο πρακτικό παράδειγμα εφαρμογης στη Γάζα. Μια συμφωνία κομμένη και ραμμένη στη βούληση του Τραμπ, με παντελή την απουσία του ΟΗΕ, με όρους εμπορικής συνδιαλλαγής και όχι αρχών. Από πίσω του, ηγέτες από όλον τον κόσμο, αμήχανοι, αμίλητοι, απλοί χειροκροτητές, νομιμοποιώντας το νέο τραμπικό δόγμα με φόντο τα ερείπια της Γάζας.

Η πολιτική ισχύος μπορεί πάντα να ήταν αυτή που είχε τον τελευταίο λόγο κεκλεισμένων των θυρών, ωστόσο η πολιτική αρχών, βασιμένη στο δίκαιο έναντι του συμφέροντος, στα ανθρώπινα δικαιώματα και στις εδημοκρατικές αξίες ήταν τουλάχιστον αυτή που προτασσόταν δημόσια, τουλάχιστον στην Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική. Πλέον τα ανθρώπινα δικαιώματα, το κράτος δικαίου, ο σεβασμός του διεθνούς δικαίου μοιάζουν ενοχλητικές ή ξεπερασμένες υποσημειώσεις, αν αναλύσει κανείς, έναν, οποιονδήποτε, πολιτικό λόγο του Τραμπ.

Αυτό το στιλ έχει πολλούς μιμητές και στις παραδοσιακές κεντροευρωπαϊκές δημοκρατίες, που κλυδωνίζονται από οικονομικές πιέσεις, από το μεταναστευτικό, τον φόβο ενός διευρυμένου πολέμου μεταξύ Ρωσίας και ΝΑΤΟ και με τις ακροδεξιές δυνάμεις να καταγράφουν διαρκώς μικρές ή μεγάλες νίκες.

Φαίνεται μάταιο να μιλά πλέον κανείς με όρους αρχών όταν καθημερινά προκρίνεται η απροϋπόθεση ισχύς, η βία. Οι κυβερνήσεις στη Γηραιά Ήπειρο έχουν όμως ευθύνη να κάνουν τη διαφορά και να μην υποκύψουν στο νέο Zeitgeist.

Αν δεν υπερασπισθούν τις αξίες που οι ίδιες διέπλασαν μεταπολεμικά, κινδυνεύουν να οδηγηθούν σε οδυνηρή παρακμή. Η ιστορία έχει αποδείξει ότι τα "όχι", όπως εκείνο των Μηλίων, έχουν τελικά πολύ μεγαλύτερο ηθικό εκτόπισμα από την ωμή επίδειξη ισχύος. Όσο για τους Αθηναίους, το 415 π.Χ. ακολούθησαν οι Συρακούσες και η πανωλεθρία.

Πηγή: Deutsche Welle